یک ماه پس از ترور عطاء‌الله رضوانی شهروند بهایی

بیش از یک‌ماه از ترور عطاءالله رضوانی شهروند ۵۲ ساله بهایی ساکن بندرعباس توسط عوامل نا‌شناس می‌گذرد و تاکنون هیچ اقدام موثر و جدی‌ای از طرف نیروهای امنیتی و انتظامی شهر صورت نگرفته و مفاد پرونده همچنان ناروشن است.

عطاءالله رضوانی یکی از بهاییان سر‌شناس و از مدیران سابق جامعه بهایی بندرعباس محسوب می‌شد. او دارای همسر و دو فرزند ۱۵ و ۲۰ ساله بود و طی چندسال اخیر، به تکرار از طرف اداره اطلاعات بندرعباس و دفتر امام جمعه شهر مورد تهدید قرار گرفته بود.

این شهروند بهایی چندی پیش با ارسال نامه‌ای به دفتر غلامعلی نعیم‌آبادی، امام جمعه بندرعباس، درخواست می‌کند تا حقوق شهروندان بهایی را محترم بشمارد و از تحریک مردم علیه آنان در خطبه‌های نمازجمعه خودداری کند.

 در سه سال گذشته با نفوذ و دخالت غیرمستقیم وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی، از فعالیت‌های اقتصادی آقای رضوانی در شهر بندرعباس جلوگیری شده بود، به‌طوری که بسیاری از همکاران و مشتریان، داد و ستد با وی را قطع  کردند و بدین‌ترتیب از شرکت عطاء‌الله رضوانی در مناقصات شغلی ممانعت شد.

به عقیده یکی از فعالان جامعه بهایی در بندعباس، «تهدید‌های پی در پی عطاءالله رضوانی توسط عوامل شناخته شده یا نا‌شناس و عدم توجه وی به آن‌ها، ممانعت از فعالیت اقتصادی نامبرده در بندرعباس، سخنان تحریک آمیز امام جمعه شهر علیه بهاییان، احضار و بازداشت چند شهروند بهایی طی چند ماهه اخیر در بندرعباس و برخوردهای شدید فیزیکی با چند تن از بهاییان بدون آنکه پیگیری قانونی شود، پیش زمینه‌ای فراهم آورده تا تعدادی از عناصر تندرو مذهبی با عنایت به فضای سیاسی کشور که کمتر از ۱۰ روز از جابجایی دولت جدید نگذشته بود طرح ترور عطا رضوانی را به مرحله اجرا درآورند.»

عطاءالله رضوانی سال‌ها در زمینه فنی و تکنیکی با اداره آب همکاری داشت، اما در چندسال اخیر به دلیل جلوگیری اداره اطلاعات از ادامه این همکاری به فروشندگی پمپ آب روی آورده بود.

بندرعباس که در حال حاضر با جمعیت حدود ۶۰۰ هزار نفر از بزرگ‌ترین بندر ایران محسوب می‌شود به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز اقتصادی و ترانزیت ایران شناخته می‌شود و درصد بالایی از ترانزیت کشور از طریق بنادر شهید رجایی و باهنر انجام می‌شود. شاید حضور یک تاجر شناخته شده بهایی در این شهر موجب شده است تا گروه‌های تندروی مذهبی برای خارج کردن آقای رضوانی دست به هر اقدامی بزنند.

پیشینه ترور و اقدامات فیزیکی علیه بهاییان

به گفته بانی دوگال، نماینده ارشد جامعه بهایی در سازمان ملل متحد، از سال ۱۳۸۳ برابر با ۲۰۰۵ میلادی، تاکنون حداقل ۹ شهروند بهایی به قتل رسیده‌اند یا به طرز مشکوکی درگذشته‌اند و ۵۲ شهروند بهایی دیگر توسط عوامل حکومت و ماموران لباس شخصی یا مهاجمان نا‌شناس، مورد تهاجم فیزیکی قرار گرفته‌اند که هیچکدام از این رویداد‌ها مورد پیگرد قانونی قرار نگرفته است.

بندرعباس ازجمله شهرهایی در ایران به شمار می‌رود که سابقه برخورد فیزیکی با بهاییان به کرات در آن مشاهده شده است. در شهریورماه سال ۱۳۶۴ خورشیدی، یک شهروند بهایی به نام «رحمت‌الله وجدانی» به اتهام پیروی از بهاییت به حکم دادگاه انقلاب اعدام شد. یک‌سال بعد، یک شهروند بهایی دیگر به نام «ایرج مهدی‌نژاد»، در منزل مسکونی‌اش با ضربات چاقوی افراد نا‌شناس به قتل رسید. اداره اطلاعات شهر بندرعباس از خانواده مهدی‌نژاد خواستند تا از پیگیری پرونده قتل خودداری کنند. طی چندسال اخیر، دو شهروند بهایی دیگر این شهر به نام‌های «ایرج میدانی» و «میعاد افشار» مورد ضرب و شتم افرادی نا‌شناس قرار گرفتند. مهاجمان به قصد کشتن ایرج میدانی در واپسین ساعت کار وارد مطب‌ این پزشک می‌شوند و او را با ضربات چاقو مورد اصابت قرار می‌دهند. او با رسیدگی سریع پزشکی، از مرگ حتمی نجات می‌یابد.

موضعگیری مسئولان نظام نسبت به قتل شهروند بهایی

خبر قتل عطاءالله رضوانی در رسانه‌های فارسی‌زبان خارج از کشور بازتاب گسترده‌ای داشت، ولی مسئولان نظام هم هیچگونه واکنشی از خود بروز ندادند با این حال یک منبع مطلع به رادیو زمانه گفت: «به دلیل آنکه همسر آقای رضوانی، اهل مشهد است قرار بود جلسه یادبودی برای مرحوم رضوانی در این شهر گرفته شود. از اداره اطلاعات مشهد با یکی از اعضای خانواده رضوانی تماس گرفته می‌شود و ضمن تسلیت، تامین امنیت جلسه مزبور را تقبل می‌کنند که مشابه چنین برخوردی در شهر سمنان هم صورت گرفته و از اداره اطلاعات سمنان با صهبا رضوانی (خواهر متوفی) جهت تامین امنیت جلسه سوگواری برادرش، تماس گرفته می‌شود.»

این منبع آگاه می‌افزاید: «با این حال، چند ساعت قبل از مراسم تشییع جنازه، روشنک شکیبایی (همسر متوفی) و کوروش رضوانی (پسر متوفی) به اتفاق یکی از شهروندان بهایی شهر به نام مهران افشار به ستاد خبری اداره اطلاعات احضار می‌شوند و در آنجا به ایشان تاکید می‌شود که از مصاحبه و خبررسانی خودداری کنند در ضمن به ایشان قول داده می‌شود تا حادثه را پیگیری و سوءقصدکنندگان به مرحوم رضوانی را پیدا و دستگیر کنند.»

با آنکه مسئولان نظام تا این زمان هیچ نوع واکنشی در مقابل خبر قتل عطاءالله رضوانی از خود نشان نداده‌اند ولی گروه‌ها و افراد حقیقی با انتشار بیانیه‌ها و نامه‌های سرگشاده به مسئولین، خواستار پیگیری و محاکمه عاملان این قتل شده اند.

بانی دوگال، نماینده جامعه جهانی بهایی در اظهاراتی عنوان کرد که کابینه حسن روحانی اکنون می‌تواند یا با ادامه روش پیشینیان خود به جهان نشان دهد که هیچ چیز تغییر نکرده است یا با پیگیری این واقعه، تعهد خود در برپا داشتن عدالت و تامین حقوق بشر برای همه ایرانیان را به نمایش گذارد.

در بیانیه‌ای دیگر، زندانیان سیاسی- عقیدتی زندان رجایی‌شهر خواستار محاکمه عاملان قتل این شهروند بهایی شدند. در بخشی از این بیانیه آمده است: «چنین واقعه هولناکی باعث ایجاد فضای عدم امنیت در بین شهروندان دگراندیش بالاخص اعضای جامعه بهاییان ایران شده است که رسیدگی سریع و عادلانه به این موضوع، ضامن حق اولیه امنیت و آسایش آحاد مردم ایران خواهد بود.»

نسرین ستوده طی نامه‌ای سرگشاده از زندان خطاب به حسن روحانی، قتل عطاءالله رضوانی را در ابتدای دوره ریاست جمهوری ایشان یادآور قتل‌های زنجیره‌ای دانست و طبق اصل ۱۴ قانون اساسی جمهوری اسلامی خواستار استیفای حقوق شهروندی اقلیت‌های مذهبی و بهاییان شد. خانم ستوده در پایان این نامه نوشته است: «من از شما به عنوان مقام ارشد سیاسی کشور سوالی دارم: اگر قاتل این هموطن بهایی شناسایی شود چه مجازاتی در انتظار اوست؟ پاسخ تلخ این سئوال را شما بهتر از من می‌دانید...»

ترور عطاءالله رضوانی و نکات پیرامون

عطاءالله رضوانی، حوالی غروب روز شنبه دوم شهریورماه پس از تعمیر لوله‌های آب منزل ایرج میدانی (که در خارج از کشور به‌سر می‌برد) همراه با کارگر خانه، آن محل را به سمت منزل مسکونی‌اش ترک می‌کند.

 کارگر یادشده می‌گوید قبل از سوار شدن به اتومبیل، آقای رضوانی در داخل ماشین مدتی طولانی با فردی صحبت می‌کند. او داخل ماشین نبوده و از صحبت‌های ایشان چیزی نشنیده است. این کارگر که آخرین فردی است که عطاء الله رضوانی را دیده است، در شب یادشده در نزدیکی میدان اصلی شهر از اتومبیل او پیاده می‌شود.

بر اساس آنچه به خانواده عطاءالله رضوانی اعلام شده قتل در‌‌ همان شب اتفاق افتاده است. قاتلان ابتدا آقای رضوانی را می‌ربایند و به محل دورافتاده‌ای خارج شهر منتقل می‌کنند و سپس به ضرب گلوله‌ای، وی را از پا در می‌آورند. آنها سپس بی‌آنکه سرقتی انجام دهند فقط با دزدیدن موبایل آقای رضوانی، محل را ترک می‌کنند. یک منبع مطلع به زمانه می‌گوید: «به‌رغم آنکه پیش از آن رسانه‌ها اعلام داشته‌اند گلوله از پشت سر به ایشان شلیک شده ولی پس از رویت جسد، مشاهده شد که گلوله به بالای گوش سمت راست وی شلیک شده است.»

یک مقام مسئول در بندرعباس که مایل به ذکر نامش نیست معتقد است: «احتمال اینکه قاتل اصلی در صندلی کنار راننده (متوفی) نشسته بوده زیاد است و با توجه به اینکه هیچ نوع آثار ضرب دیدگی در بدن عطاءالله رضوانی یا ضربه و خراشیدگی در بدنه ماشین دیده نشده مشخص است ضارب یا ضاربان بدون هیچ اصطکاک و به راحتی داخل اتومبیل شده‌اند و آقای رضوانی را به نقطه‌ای در خارج از شهر هدایت کرده‌اند. امکان دارد ضاربان از طریق‌‌ همان گفت‌وگوی تلفنی که کارگر خانه اظهار کرده است با عطاءالله رضوانی قرار گذاشته باشند به همین دلیل موبایل نامبرده را می‌دزدند تا شماره‌های تماس آشکار نشود.»

 خانواده رضوانی خواستار فهرست آخرین تماس‌های آقای رضوانی شده‌اند، اما به گفته یک منبع آگاه، «با گذشت یک ماه از کشته شدن آقای رضوانی هنوز به درخواست خانواده ایشان ترتیب اثر داده نشده و اداره آگاهی اعلام کرده همچنان در حال بررسی تماس‌ها و شماره تلفن‌های فهرست مزبور است.»