۱۲ سال بردگی؛ یکی دیگر از بخت‌های اسکار
مجتبا یوسفی‌پور - «۱۲ سال بردگی» ساخته استیو مک کوئین یکی از بخت‌های اسکار است. منتقدان یک‌صدا این فیلم را ستوده‌اند و از آن به عنوان فیلمی عمیق و پیچیده یاد کرده‌اند.
مجتبا یوسفی‌پور
معمولا‌ً با آغاز فصل پاییز و نزدیک شدن مراسم سالانه اسکار، کمپانی‌‌های فیلمسازی آمریکایی فیلم‌هایی را که بخت بیشتری برای بردن جوایز اسکار دارند بر پرده سینماها به نمایش درمی‌آورند تا علاوه بر داشتن شرایط لازم برای حضور در این مراسم، از دید رأی‌دهندگان و اعضای آکادمی علوم و هنرهای سینمایی آمریکا نیز پنهان نمانند و فراموش نشوند.
«۱۲ سال بردگی» تازه‌ترین ساخته استیو مک کوئین، فیلمساز انگلیسی، یکی از بخت‌های اسکار است. بسیاری از ناظران امید دارند که این فیلم بتواند در میان نامزدهای اصلی بدرخشد و جوایزی را به‌دست آورد.
دیوید دنبی، منتقد نیویوکر: «۱۲ سال بردگی بهترین فیلمی است که تاکنون با موضوع برده‌داری در آمریکا ساخته شده.»
«۱۲ سال بردگی» نخستین‌بار در جشنواره فیلم تلوراید در سال ۲۰۱۳ به نمایش درآمد و سپس در جشنواره‌های دیگری چون نیویورک، شیکاگو و تورنتو نیز روی پرده رفت و جوایزی از جمله جایزه فیلم برگزیده تماشاگران جشنواره فیلم تورنتو را به‌دست آورد. این فیلم از ۱۸ اکتبر در آمریکا به نمایش درآمده و از آخر همین ماه در برخی از کشورهای اروپایی چون آلمان و اسپانیا و از ماه ژانویه سال آینده در کشورهایی چون انگلستان و فرانسه نیز روی پرده می‌رود.
«۱۲ سال بردگی» یک درام تاریخی زندگی‌نامه‌ای است که بر اساس داستانی واقعی ساخته شده است. داستان در سال ۱۸۴۱ میلادی و در آمریکا می‌گذرد. سالومون نورثاپ، مرد سیاه‌پوست آزادی است که همراه با خانواده‌اش در نیویورک زندگی می‌کند و از راه نجاری و نواختن ویلون زندگی‌اش را می‌گذراند. روزی او با دو مرد آشنا می‌شود و آنها به او پیشنهاد می‌دهند که همراه‌شان برای کار با یک سیرک راهی سفری شود. سالومون بدون اطلاع دادن به همسرش با دو مرد همراه می‌شود اما روزی وقتی از خواب بیدار می‌شود می‌فهمد دو مرد به او دارو داده و او را خواب کرده و به زنجیر کشیده‌اند. سالومون به عنوان یک برده فروخته می‌شود و او را برای کار در مزارع پنبه به لوئیزیانا می‌برند: این آغاز ۱۲ سال بردگی یک مرد آزاد است.
سالومون نورثاپ داستان زندگی و ۱۲ سال بردگی خود را نخستین‌بار در کتابی به همین نام در سال ۱۸۵۳میلادی منتشر کرد. این کتاب تقریباً یک سال بعد از انتشار «کلبه عمو تام» منتشر شد و بیش از ۳۰ هزار نسخه از آن به فروش رفت و به‌زودی به یکی از کتاب‌های پرفروش زمان خود بدل شد. در سال‌های بعد نیز این کتاب بارها تجدید چاپ شد اما اقبالش دیری نپایید و به مدت یک قرن به فراموشی سپرده شد. در سال‌های دهه ۱۹۶۰ دو تاریخدان اهل لوئیزیانا پیرامون این اثر تحقیقاتی انجام دادند و نسخه ویراسته‌ای از آن را در سال ۱۹۶۸ میلادی منتشر کردند. یک بار دیگر کتاب مورد توجه قرار گرفت و چندین‌بار تجدید چاپ شد و چندین نسخه صوتی آن نیز در سال‌های اخیر روانه بازار شده است. همچنین در سال ۱۹۸۴ میلادی نسخه‌ای تلویزیونی از این داستان به کارگردانی گوردون پارکز با نام «اودیسه سالومون نورثاپ» ساخته شد و در شبکه تلویزیونی «پی‌بی‌اس» به نمایش درآمد.
استیو مک کوئین: «می‌خواستم کاری کنم که تماشاگران دوره برده‌داری را درک کنند.»
«۱۲ سال بردگی» توسط استیو مک‌کویین٬ فیلمساز شناخته‌شده انگلیسی ساخته شده است. او در این سومین فیلم بلندش بار دیگر به سراغ یک داستان واقعی رفته است. نخستین فیلم او «گرسنگی» نیز بر اساس داستان واقعی اعتصاب غذای بابی ساندز٬ مبارز مشهور ایرلندی ساخته شده بود که جایزه دوربین طلایی جشنواره فیلم کن را برای این فیلمساز به ارمغان آورد. او در سال ۲۰۱۱ فیلم «شرم» را ساخت که با استقبال منتقدان روبرو شد و در شصت و هشتمین جشنواره فیلم ونیز نیز جایزه بهترین بازیگری را نثار مایکل فاسبیندر، بازیگر اصلی این فیلم کرد.
اگرچه فیلمنامه این تازه‌ترین ساخته مک‌کویین را جان ریدلی٬ رمان‌نویس٬ فیلمنامه‌نویس و تهیه‌کننده آمریکایی نوشته است، اما این مک‌کویین بود که نخستین‌بار سراغ این داستان رفت و تصمیم گرفت بر اساس آن فیلمی بسازد. او در این‌باره می‌گوید: «می‌خواستم فیلمی درباره برده‌داری بسازم. می‌خواستم تصوری از گذشته و آن زمان به‌دست بیاورم. ایده‌ای داشتم درباره یک مرد آزاد در آمریکای شمالی که دزدیده و به بردگی برده می‌شود و ما با او دوره برده‌داری را تجربه می‌کنیم. با جان ریدلی برای نوشتن فیلمنامه شروع به کار کردیم اما کار آن‌طور که می‌خواستم پیش نمی‌رفت. درباره این موضوع با همسرم صحبت کردم و او پیشنهاد داد سراغ ماجراهای واقعی برده‌داری برویم و کتاب "۱۲ سال بردگی" را به من پیشنهاد کرد. همین‌که شروع به خواندن کتاب کردم جذب آن شدم. عالی بود. هر صفحه‌اش برای من انقلابی بود. مثل این بود که شما ایده‌ای در ذهن دارید و بعد متوجه می‌شوید که کسی همین داستان را نوشته و حالا آن را به شکل یک کتاب در دست گرفته‌اید. ناراحت بودم که چرا این کتاب را پیش از این نخوانده بودم. اما بعداً متوجه شدم آشنایان و همکارانم هم چیزی درباره این کتاب نمی‌دانند. این بود که با خود گفتم می‌خواهم از روی این کتاب فیلمی بسازم. بعدش هم براد پیت و کمپانی فیلمسازی‌اش به پروژه وارد شدند و کار آغاز شد.»
مک‌کویین٬ این کارگردان سیاه‌پوست انگلیسی با اشاره به اینکه فیلمش تنها درباره موضوع برده‌داری نیست و این تنها بخشی از داستان و پیامی است که او می‌خواهد به بینندگانش انتقال دهد٬ درباره علاقه‌اش به ساختن فیلمی پیرامون موضوع برده‌داری می‌گوید: «یکی از من پرسید اولین خاطره تو از برده‌داری چیست و من جواب دادم نمی‌توانم به یاد بیاورم. فکر می‌کنم آن زمان و در جوانی، وقتی با این موضوع درگیر شدم احساس شرم کردم. به خاطر اینکه چیزی درباره این موضوع نمی‌دانستم و هیچ‌کس هم حتی در مدرسه در این‌باره چیزی برایم نگفته بود. شاید بخشی از این شرم به خاطر گذشته خود ما باشد. اما واقعیت این است که زمانی که شما درباره این موضوع بدانید و بفهمیدش می‌توانید درکش کنید. همانطور که دیگران اتفاق‌های بد و سختی را که از سر گذرانده‌اند فهمیده‌اند و آنها را درونی کرده‌اند. قصدم این بود که این اتفاق هم در این فیلم بیفتد.»
مک‌کویین نقش اصلی فیلمش را به چیوتل اجیفور٬ بازیگر انگلیسی که فیلم‌هایی چون «گنگستر آمریکایی» و «سالت» را در کارنامه خود دارد سپرده است. در کنار او مایکل فاسبندر٬ بازیگر ثابت آثار مک‌کویین به همراه براد پیت٬ پل جیاماتی٬ پل دنو٬ سارا پالسون و بندیک کامبربچ نقش‌های اصلی فیلم را بازی کرده‌اند. براد پیت٬ ستاره سرشناس سینمای آمریکا همچنین یکی از تهیه‌کنندگان اصلی فیلم است و آن را در کمپانی فیلمسازی خود «پلان بی اینترتیمنت» تهیه کرده است.
«۱۲ سال بردگی» تا اینجا مورد پسند منتقدان قرار گرفته و بسیاری آن را یکی از بخت‌های اصلی جوایز اسکار امسال می‌دانند. پیتر تراورس٬ منتقد «رولینگ استونز» با دادن چهار ستاره کامل به فیلم و درخشان خواندن آن٬ کارگردانی مک‌کویین را ستوده و فیلم را اثری تأثیرگذار خوانده که تماشایش بدون احساساتی شدن دشوار است و تأثیر آن از ذهن پاک نخواهد شد.
مایکل فیلیپس منتقد «شیکاگو تریبون» نیز چهار ستاره کامل به فیلم داده و با تعریف از کارگردانی و بازی‌های فیلم به‌ویژه بازی بازیگر نقش اصلی آن٬ در مقایسه با دیگر آثار پرخرج و عظیم هالیوودی که این روزها روی پرده هستند آن را اثری جمع‌وجورتر و در عوض عمیق‌تر و پیچیده‌تر خوانده است. در نهایت دیوید دنبی منتقد «نیویوکر» از این فیلم به عنوان بهترین فیلمی که تاکنون با موضوع برده‌داری در آمریکا ساخته شده، یاد کرده است.
«۱۲ سال بردگی» با زمان ۱۳۳ دقیقه محصول سال ۲۰۱۳ کشورهای انگلستان و آمریکا است.
نظرها
نظری وجود ندارد.