چه کسی ماهیان خور موسی را کشت؟
در مهرماه سال جاری سرازیر شدن مواد سمی شامل جیوه و مواد دیگر به خور موسی در خلیج فارس باعث مرگ حداقل ۲۰ هزار قطعه ماهی شد.
محیط زیست زمانه
مسئولان سازمان محیط زیست ایران به دنبال یافتن مقصر اصلی کشته شدن ده‌ها هزار قطعه ماهی در خور موسی، یکی از خورهای مشهور خلیج فارس، هستند. در مهرماه سال جاری سرازیر شدن مواد سمی شامل جیوه و مواد دیگر به این شاخه آبی باعث مرگ حداقل ۲۰ هزار قطعه ماهی شد. مرگ ناگهانی این آبزیان زنگ خطر یک بحران زیست محیطی را در این منطقه به صدا درآورد.
[podcast]http://www.zamahang.com/podcast/2010/20131024_Environment_XurMusa_Rouhani.mp3[/podcast]
خور موسی یکی از شاخه‌های آبی خلیج فارس است که درون خشکی پیشروی کرده. در شمال خور موسی بندر امام خمینی (شاهپور سابق) و همچنین منطقه ویژه پتروشیمی قرار دارد. خور موسی با عمق متوسط ۲۰ تا ۵۰ متر زیستگاه آبزیان و پرندگان مختلف است. عمق خور موسی در بعضی نقاط به بیش از هفتاد متر نیز می‌رسد بنابراین کشتی‌های مختلف نیز می‌توانند در آن رفت و آمد کنند. اقتصاد بخش زیادی از مردم محلی به ماهیگیری از این آبراهه وابسته است.
دلیل اصلی مرگ این ماهیان ورود مواد سمی از مجتمع پتروشیمی بندر امام به درون آب ذکر شده است. در نخستین روزهای پس از این حادثه مسئولان سازمان محیط زیست استان خوزستان اعلام کردند که پتروشیمی بندر امام در اقدامی تعجب برانگیز مواد شیمیایی خطرناک خود را در ساحل شمال غربی خلیج فارس تخلیه کرده است و این مواد به درون آب راه یافته‌اند. به گفته مسئولان سازمان محیط زیست مواد تخلیه شده شامل جیوه و ماده استایرن بوده‌اند. استایرن ترکیبی کاملاً سمی و جزو مواد آلی است. از استایرن در فرآوری پلاستیک و پلی استایرن استفاده می‌شود و قابلیت اشتعال و حتا انفجار بسیار بالایی دارد. ترکیبات جیوه نیز ترکیباتی خطرناک و سمی هستند و از یک سو باعث مرگ و میر آبزیان شده و از سوی دیگر چنان‌چه در بدن ماهیان ذخیره شوند وارد چرخه غذایی انسان نیز می‌شوند.
احمدرضا لاهیجان زاده، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان خوزستان، از پیگیری قضایی این پرونده خبر داده و گفته است پتروشیمی بندر امام در عمل به تعهدات زیست محیطی خود یک تأخیر چند ساله دارد و در صورت ادامه این تأخیر، سازمان محیط زیست از طریق مراجع قضایی اقدام به تعطیلی این مجتمع خواهد کرد. به گفته این مسئول سازمان محیط زیست، مجتمع پتروشیمی امام پیش‌تر تعهد داده بود استفاده از جیوه را در تولید برخی از محصولات خود متوقف و روش‌های جدیدتری را جایگزین آن کند. پیش از این نیز تخلیه مواد سمی توسط این مجتمع پتروشیمی باعث مرگ و میر جانداران در این منطقه شده بود.
با این حال مسئولان مجتمع پتروشیمی امام هرگونه مسئولیت این مجتمع را در آلودگی گسترده محیط زیست خور موسی تکذیب کرده و می‌گویند مرگ آبزیان ارتباطی به مواد سمی استایرن و جیوه ندارد.
رضا امیری مدیرعامل پتروشیمی بندر امام در گفتگو با خبرگزاری نیپنا، روابط عمومی شرکت ملی صنایع پتروشیمی، اعلام کرد بررسی‌ها و آزمایش‌های کارشناسی نشان می‌دهد نشت استایرن از مجتمع پتروشیمی امام عامل مرگ ماهیان خور موسی نبوده است و سازمان محیط زیست باید به دنبال مشخص کردن عامل اصلی باشد. به گفته امیری، میزان ماده استایرن که وارد آب دریا شده است زیر ۵۰ میلی گرم در هر کیلو بوده و این میزان از استایرن نمی‌تواند زیان‌بار باشد. او همچنین گفت طبق بررسی‌های این مجتمع پتروشیمی، مرگ و میر آبزیان یک ساعت پیش از ورود مواد پتروشیمی به داخل آب صورت گرفته. بنابراین لازم است سازمان محیط زیست در این مورد نیز تحقیق کند. او اظهارات سازمان محیط زیست ایران را باعث تشویش اذهان عمومی عنوان کرد و از مسئولان آن سازمان خواست تا در کارهای خود دقت علمی بیشتری انجام دهند.
با این حال سازمان محیط زیست ایران تاکید دارد که مدارک کافی برای اثبات مقصر بودن مجتمع پتروشیمی امام در دست دارد. عبدالرضا کرباسی، معاون دریایی سازمان محیط زیست اعلام کرده است در پی درخواست دادگاه، آزمایش روی خروجی پساب پتروشیمی انجام شد و نتایج این آزمایش نشان داد که مواد سمی استایرن و الکالاین به طور اضطراری از این مجتمع خارج شده‌اند و همین باعث مرگ بیست هزار ماهی شده است.
به گفته معاون دریایی سازمان محیط زیست، واحدهای پتروشیمی گاهی اوقات برای جلوگیری از وقوع آتش‌سوزی به طور اضطراری اقدام به تخلیه مواد شیمیایی می‌کنند، اما این واحدها ملزم هستند برای چنین مواقعی حوضچه‌های تخلیه اضطراری داشته باشند تا این مواد وارد محیط نشود. ولی مجتمع پتروشیمی امام دارای این حوضچه‌ها نیست بنابراین مواد سمی به طور مستقیم وارد محیط شده و سپس به دریا راه یافته‌اند.
مجتمع پتروشیمی بندر امام بزرگ‌ترین مجتمع پتروشیمی ایران است که در منطقه ویژه اقتصادی بندر ماهشهر قرار دارد. عدم تعبیه حوضچه‌های اضطراری برای تخلیه مواد سمی این پرسش را پیش می‌آورد که سازمان محیط زیست ایران چرا نتوانسته است این واحد صنعتی عظیم را وادار به رعایت ضوابط زیست محیطی کند و چرا بر نحوه عملکرد آن نظارتی نداشته است؟
در حال حاضر پرونده آلودگی گسترده در منطقه خور موسی در دادگستری شهرستان ماهشهر تحت بررسی قرار دارد.
نظرها
تیز بین
پتروشیمی اما یا بندر شاهپور سابق از بدو تاسیس آن آلوده کننده بود و هزاران تن گچ تخلیه شده به خور موسی تنها یکی از موارد آلوده کنندگی آن بود، حال حتما به مراتب آلایندگی آن بیشتر شده است به ماند که معلوم نیست اصلا چقدر این مجتمع سود دهی اقتصادی دارد.