دیدار با ستوده و پناهی؛ دستاورد دیدار هیئت پارلمانی اروپا از تهران

پس از آخرین دیدار هیئت پارلمانی اتحادیه اروپا از ایران در سال ۱۳۸۸، سرانجام این هیئت طی یک سفر شش روزه (۱۳ تا ۱۸ دسامبر ۲۰۱۳) به تهران سفر کرد. به رغم اینکه سفر هیئت مزبور به دعوت مجلس شورای اسلامی انجام شد، اما دیدارهای غیررسمی این هیئت با نسرین ستوده و جعفر پناهی از اهمیت و بازتاب بیشتری نسبت به دیدارهای رسمی برخوردار بود.

اولویت دیدار با نسرین ستوده و جعفر پناهی

در خور توجه است که دیدار هیئت پارلمانی اتحادیه اروپا با نسرین ستوده و جعفر پناهی در روز اول ورود هیئت انجام شد. این در حالی بود که دیدار هیئت با علی لاریجانی، رئیس مجلس، و ظریف، وزیر خارجه، در روز پنجم انجام شد.

اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۲ نسرین ستوده و جعفر پناهی را به طور مشترک برنده جایزه ساخاروف اعلام کرد که به دلیل ممنوع الخروج بودن تاکنون موفق به دریافت جایزه ۵۰ هزار دلاری خود نشده‌اند. پارلمان اروپا در نظر دارد به گونه مقتضی و در اسرع وقت جایزه آنان را تسلیم‌شان کند.

جایزه ساخاروف، ابتکاری از سوی اتحادیه اروپا برای ارج نهادن بر فعالان حقوق بشر است. از جمله برندگان این جایزه، نلسون ماندلا رهبر مبارزه با نژاد پرستی بود.

جار و جنجال درباره دیدار با ستوده و پناهی

انجام دیدار با ستوده و پناهی، شرط این هیئت در سال پیش برای سفر به تهران بود که تا آخرین روز محل اختلاف و مناقشه در تهران بود و در نتیجه در آخرین روزها به دلیل مخالفت تهران، سفر لغو شد. جمهوری اسلامی واقف بود که دیدار مقامات اروپایی با نسرین ستوده و جعفر پناهی در واقع به منظور ارج نهادن به تلاش‌های حقوق بشری آنان است.

از این رو بود که دیدار هیئت اروپایی با ستوده و پناهی آن هم در اولین روز سفرشان به تهران، موجب جار و جنجال رسانه‌ای از سوی افرادی مثل علاءالدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی شد که در مصاحبه با تلویزیون جمهوری اسلامی گفت: «هیئت پارلمانی اروپا به هیچ وجه اجازه این دیدار را نداشت و به آن ها تاکید شده بود که ملاقات های آنان فقط ملاقات های رسمی است و مجلس به شدت مخالف ملاقات با عناصر مرتبط با فتنه ۸۸ است.»

جواد کریمی‌ قدوسی، دیگر عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس نیز در واکنش به این دیدار گفت: «قطعاً جواد ظریف، وزیر امورخارجه به منظور پاسخگویی در ارتباط با این موضوع باید در کمیسیون امنیت ملی حاضر شود.»

مشابه این واکنش ها را محمد جعفر منتظری، رییس دیوان عدالت اداری، نیز ابراز کرد. وی گفت: «گروهی تحت عنوان هیئت پارلمانی اروپا به ایران آمدند و در حالی که این هیئت‌ها معمولا برای تبادل مسائل اقتصادی است لکن این‌ها با دو نفر از فتنه گرانی که در فتنه ۸۸ محکومیت داشتند، مخفیانه دیدار کردند. باید روشن شود که چه کسانی زمینه این دیدار را فراهم کرده‌اند؟» او کسانی را که زمینه‌ چنین ملاقاتی را فراهم کرده‌اند، "خیانتکار" نامید.

این در حالی است که کاظم جلالی دیگرعضو مجلس در یک مصاحبه تلویزیونی پرده از این حقیقت برداشت که وزارت خارجه پیش از سفر، تقاضای هیئت اروپایی برای دیدار با ستوده و پناهی را به مجلس اطلاع رسانی کرده بود.

دو ماه پیش از این هم هانس اسوبودا از حزب ائتلاف پیشرو سوسیالیست دمکرات‌های پارلمان اروپا به رادیو فردا گفته بود که که طی سفرش به تهران از سوی محمدجواد لاریجانی، دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضاییه ایران، به او وعده داده شده بود که پناهی و ستوده، آزاد هستند و در سفر بعدی می‌توان با آن ها دیدار کرد.

 حقوق بشر محور مذاکرات رسمی

مروری بر گزارش های خبری رسانه های داخلی از پوشش دیدارهای هیئت اروپایی با مقامات جمهوری اسلامی نشان می‌دهد که جزئیات این دیدارها از دید رسانه ها مخفی نگه داشته شده است. این در حالی است که خانم تاریا کرونبرگ، رییس هیئت پارلمانی اتحادیه اروپا، پیش از سفرش به تهران تاکید کرده بود که موضوع اصلی سفرهیئت، مسأله حقوق بشر خواهد بود. وی در این زمینه گفته بود: «ما درباره مسئله هسته‌ای در ایران صحبت نمی‌کنیم. ما با نمایندگان پارلمان ایران و همچنین نمایندگان جامعه مدنی در ایران، خصوصاً درباره مسئله بسیار مهم حقوق بشر گفت‌وگو خواهیم کرد.»

ازاین رو، می توان استنباط کرد سکوت خبری رسانه های داخلی در واقع ناشی از بحث هیئت اروپایی با مقامات جمهوری اسلامی بر سر وضعیت حقوق بشر در ایران بوده است.

علت ناخشنودی جمهوری اسلامی از دیدار هیئت اتحادیه اروپا با ستوده و پناهی، ناشی از اتهامی است که به آنان می‌زنند: "فتنه‌گر". ستوده و پناهی به همین اتهام به جرایم سنگینی (از جمله خانم ستوده به شش سال حبس و جعفر پناهی به شش سال حبس تعزیری و ۲۰ سال محرومیت از هرگونه فعالیت حرفه ای خود در رشته فیلمسازی) محکوم شده اند.

خبر دیدار با ستوده و پناهی نیز فقط طی یک پیام فیسبوکی کوتاه توسط همسر خانم ستوده، اطلاع رسانی شد و گرنه این خبر نیز سانسور می شد.

هرچه بود، سفر هیئت پارلمانی اروپایی را می‌توان دارای دستاورهای مثبت دانست. جمهوری اسلامی سرانجام با علم و اطلاع کافی از دستور کار حقوق بشری هیئت، اجازه این سفر را پس از پنج سال صادر کرد.