هفتادمین زادروز نسیم خاکسار
نسیم خاکسار؛ تأملی بر یک زندگی
شهزاده نظرآوا در گفت‌و‌گو با رضا علامه‌زاده و ناصر پاکدامن تصویری از نسیم خاکسار و تأثیرگذاری او در فضای فرهنگی ایران به‌دست می‌دهد؛ تأملی کوتاه بر زندگی یک نویسنده تبعیدی.
فرهنگ زمانه
نسیم خاکسار نیمی از زندگی‌اش را در تبعید گذرانده و بسیاری از آثار او از حال و هوای تبعید و دل‌مشغولی‌های و آرزوهای انسان تبعیدی نشان دارد. خاکسار در عرصه تلاش برای آزادی بیان هم همواره فعال بوده و از اعضای تأثیرگذار کانون نویسندگان ایران بوده است. شهزاده نظرآوا در گفت‌و‌گو با دو تن از یاران او: رضا علامه‌زاده، فیلمساز سر‌شناس و ناصر پاکدامن، نویسنده و از کوشندگان آزادی بیان، تلاش می‌کند تصویری از نسیم خاکسار و تأثیرگذاری او در فضای فرهنگی ایران به‌دست دهد.
نسیم خاکسار یازدهم دی‌ماه هفتاد ساله شد. او که در سال ۱۳۲۲ در آبادان متولد شده، نیمی از زندگی‌اش را در تبعید گذرانده و با این‌حال تاکنون پنج رمان، دو مجموعه شعر و ده‌ها داستان کوتاه و چند نمایشنامه از او انتشار یافته است.
برخی از آثار نسیم خاکسار به زبان‌های هلندی و آلمانی و انگلیسی نیز ترجمه و منتشر شده و برخی از نمایشنامه‌های او در مهم‌ترین تئاترهای هلند روی صحنه رفته است.
شهزاده نظرآوا در برنامه رادیویی ویژه هفتادمین زادروز نسیم خاکسار با رضا علامه‌زاده، از فیلمسازان شناخته‌شده ایران و ناصر پاکدامن، از همکاران نسیم خاکسار در کانون نویسندگان ایران گفت‌و‌گو کرده است.
رضا علامه‌زاده درباره پیشینه آشنایی و دوستی‌اش با نسیم خاکسار می‌گوید: «ما ۴۰ سال پیش در زندان قصر با هم هم‌بند بودیم. نسیم یک نویسنده جوان آبادانی بود و من هم یک فیلمساز جوان بودم و تا آن موقع شاید فقط اسم هم را شنیده بودیم. اما این آشنایی به یک دوستی رسید و تا امروز در زندگی با همه شادی‌ها و غم‌ها و پیروزی‌ها و شکست‌ها با هم بوده‌ایم.»
آقای علامه‌زاده در ادامه این گفت‌و‌گو، بردباری، صمیمت و بلندنظری را به عنوان ویژگی‌های شخصیتی نسیم خاکسار برمی‌شمارد و از او به عنوان تکیه‌گاهی در زندگی یاد می‌کند.
داستان‌نویسی و فیلم‌سازی از هم دور نیست. رضا علامه‌زاده تاکنون سه بار تلاش کرده بر اساس داستان‌های نسیم خاکسار فیلمی بسازد، اما هر بار به دلیل مشکلاتی از نظر تهیه بودجه این تلاش‌ها به ثمر نرسیده است. آقای علامه‌زاده اکنون در حال تهیه فیلم «با من از دریا بگو» است که آخرین مراحل تولید را از سر می‌گذراند و تا چند وقت دیگر اکران خواهد شد. او می‌گوید این فیلم را با گوشه‌چشمی به داستان «اسیر خاک» از نسیم خاکسار ساخته است.
«با من از دریا بگو» درباره کشتار ۶۷ و قتل عام زندانیان سیاسی در سال‌های دهه ۱۳۶۰ در ایران است.
ناصر پاکدامن، استاد سابق دانشگاه و از اعضای سابق هیأت دبیران کانون نویسندگان ایران هم در گفت‌و‌گو با رادیو زمانه درباره پیشینه آشنایی‌اش با نسیم خاکسار می‌گوید: «اول با نام او آشنا شدم. زمان شاه بود و ما سعی می‌کردیم در کمیته دفاع از زندانیان سیاسی اسامی زندانیان را جمع بکنیم. در یکی از این فهرست‌ها به نام نسیم خاکسار برخوردم. بعد‌ها که نسیم آزاد شد و داستان‌هایی در نشریات آن موقع، مثل کتاب جمعه منتشر کرد، با داستان‌های او هم آشنا شدم.»
آقای پاکدامن سپس به فعالیت نسیم خاکسار در کانون نویسندگان ایران اشاره می‌کند و می‌گوید: «من و او در فروردین ۱۳۵۹ به عضویت هیأت دبیران کانون نویسندگان ایران انتخاب شدیم.»
منوچهر هزارخانی، عاطفی گرگین، نعمت آزرم، سعید سلطانپور و محمد مختاری از دیگر اعضای هیأت دبیران کانون نویسندگان ایران در آن دوره بودند.
ناصر پاکدامن می‌گوید برای نسیم خاکسار، کانون نویسندگان ایران به هیچ‌وجه وسیله‌ای برای اعمال نظر سیاسی نبود. به گفته آقای پاکدامن همین بی‌طرفی سیاسی خاکسار باعث شد که در آن دوره کانون نویسندگان ایران انسجامش را حفظ کند.
آقای پاکدامن در ادامه این گفت‌و‌گو، داستان‌نویسی خاکسار در دو دوران اقامت در ایران و در دوره تبعید را با هم مقایسه می‌کند. او بر آن است که در دوره نخست تجربه زندان در آثار خاکسار نمود برجسته‌ای دارد و در دوره دوم: تبعید.
پاکدامن می‌گوید تجربه تبعید، تجربه تازه‌ای در ادبیات معاصر ایران است و نسیم خاکسار در نشان دادن این تجربه به زبان ادبی به اوج تازه‌ای رسیده است.
نظرها
رضا
لینک فایل صوتی مطلب دچار مشکل است.