قصد ایران برای ثبت جنگل‌ هیرکانی در یونسکو

ایران می‌خواهد امسال پرونده جنگل‌های هیرکانی در شمال کشور را به عنوان نخستین اثر طبیعی به سازمان یونسکو ارسال کند تا شاید بخت ثبت آن در فهرست میراث جهانی وجود داشته باشد.

فهرست میراث جهانی یونسکو شامل آثار فرهنگی و طبیعی است که دارای ارزش‌های منحصر به فرد هستند و باید مورد حفاظت قرار بگیرند. ایران با این که ۱۶ اثر فرهنگی و تاریخی را در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت کرده است اما تلاش‌هایش برای ثبت یک اثر طبیعی تا به حال با ناکامی مواجه شده است.

پیش‌تر ایران پرونده جنگل‌های حرا در جنوب کشور و منطقه خلیج فارس را به یونسکو ارسال کرده بود اما به دلیل ضعف در ساختار مدیریت این منطقه یونسکو از پذیرفتن آن سرباز زد.

فرهاد نظری از دفتر ثبت سازمان میراث فرهنگی ایران فقدان مدیریت یک پارچه در پرونده‌های آثار طبیعی را عامل عدم موفقیت ایران ذکر کرده است. در مورد جنگل‌های هیرکانی با توجه به گستردگی موضوع قرار است سازمان میراث فرهنگی با تکیه به تجربیاتی که در ثبت آثار تاریخی دارد به عنوان ناظر عالی در فرآیند ثبت عمل کند و سایر سازمان‌ها مانند سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان جنگل‌ها و مراتع و همچنین وزارت جهاد و کشاورزی با سازمان میراث فرهنگی و گردشگری همکاری کنند. از آن‌جایی که بخشی از جنگل‌های هرکانی در کشور جمهوری آذربایجان قرار دارد، این کشور در ثبت این جنگل‌ها با ایران شریک خواهد بود، اما مدیریت پرونده ثبت بر عهده ایران است.

ارزش جنگل‌های کهن هیرکانی

جنگل‌های هیرکانی با قدمتی در حدود ۴۰ میلیون سال یادگار دوران ژوراسیک زمین‌شناسی هستند و از کهن‌ترین و ارزشمند‌ترین زیستگاه‌های جنگلی در جهان به شمار می‌آیند. از این مناطق به عنوان موزه‌‌ه‌های جنگلی یاد می‌شود. جنگل‌های هیرکانی در حاشیه جنوبی و جنوب غربی دریای خزر و بین دو کشور ایران و آذربایجان قرار دارند و از منطقه هیرکن در آذربایجان آغاز و تا استان گلستان و مازندران در ایران امتداد دارد. سهم آذربایجان از این جنگل‌‌ها تنها حدود ۲۰ هزار هکتار است در حالی که سهم ایران در حدود ۲ میلیون هکتار برآورد می‌شود. در سال ۱۳۸۵ آذربایجان قصد ثبت این جنگل‌ها را به تنهایی داشت که با مخالفت یونسکو مواجه شد. یونسکو از دو کشور ایران و آذربایجان خواسته‌است تا پرونده‌ای مشترک ارائه کنند.

کمبود امکانات حفاظتی

با آن‌که بخش مهمی از این جنگل‌ها در استان مازندران قرار دارد اما این استان مجهز به پایگاه‌های اطفای حریق در جنگل‌ها نیست.

به گفته مدیرکل منابع طبیعی مازندران، این استان از داشتن حتا یک پایگاه جنگلی برای مقابله با آتش نیز محروم است و تلاش‌ها برای احداث آن هنوز به نتیجه نرسیده است. عباسعلی نوبخت در گفتگو با خبرگزاری مهر عنوان کرده است تجهیزات این استان برای مقابله با آتش در مناطق جنگلی تنها هشت دستگاه خودروی هیکاپ است که روی آن‌ها تجهیزات آتش نشانی نصب شده. او همچنین کمبود نیرو برای حفاظت از جنگل‌ها را عامل مهم دیگری برای تخریب و آتش‌سوزی در این مناطق دانست. به گفته نوبخت سرانه نیروی این استان برای حفاظت از جنگل‌ها در حدود یک نفر نیرو برای بیش از ۵ هزار هکتار است در حالی که طبق استاندارد‌های دنیا یک نفر برای ۲۵۰۰ هکتار باید باشد. به گفته او در منطقه بلده سرانه نیروهای حفاظتی یک نفر نیرو به ازای ۷۶ هزار هکتار جنگل است.

در همین زمینه:

میراث طبیعی ایران سهمی در یونسکو نیافت

جنگل‌های حرا میان جهانی شدن و تخریب

توجه کمتر به میراث طبیعی جهان

تخریب جنگل‌های هیرکانی