برگزاری کنفرانس ژنو ۲ و برداشت‌های متفاوت از آن

صبح امروز چهارشنبه دوم بهمن‌ماه (۲۲ ژانويه) کنفرانس صلح سوريه موسوم به کنفرانس ژنو ۲ در مونترو سوئيس گشايش يافت.

به‌گزارش خبرگزاری آلمان، بان کی مون، دبيرکل سازمان ملل متحد در سخنرانی آغاز کنفرانس گفت طرف‌های درگيری‌ در سوريه برای "آغاز جديد" در راه دستيابی به راه حلی به‌منظور پايان دادن به درگيری‌های خونين شهامت به خرج دهند.

بان کی مون همچنين گفت: "ما با چالش‌های غريبی روبه‌رو هستيم. امروز همه سوری‌ها نگاهشان به سوی ماست."

او با خطاب قرار دادن رژيم سوريه و اپوزيسيون آن تأکيد کرد: "شما فرصت و مسئوليتی بزرگ در قبال مردم سوريه داريد."

دبيرکل سازمان ملل ضمن بيان اين‌که کشورهای قدرتمند جهان بايد "همه قدرت خود را برای رسیدن به این اهداف" به‌کار برند، خواستار دسترسی کامل به کمک‌های بين‌المللی در مناطق نيازمند در سوريه شد.

در کنفرانس ژنو ۲ افزون بر نمايندگان حکومت سوريه و اپوزيسيون آن نمايندگانی از ۴۰ کشور و کنفدراسيون‌های منطقه‌ای در گفت‌وگوها شرکت دارند. آن‌ها در راه پايان دادن به جنگ داخلی سوريه تلاش می‌کنند.

جان کری، وزير امور خارجه آمريکا و سرگئی لاوروف همتای روسی وی که اين کنفرانس به پيشنهاد آن‌ها برگزار شده، هر دو در سخنان خود تأکيد کردند که مذاکرات ميان رژيم سوريه و مخالفان آن "نه آسان خواهد بود و نه سريع".

آن‌ها اما اختلاف نظر خود را بر سر تشکيل دولت انتقالی سوريه ابراز داشتند. جان کری گفت: "بشار اسد در دولت انتقالی نقشی نخواهد داشت. اين غيرممکن است. غيرقابل تصور است که اين مرد که عليه مردم خود دست به چنين خشونتی زده بتواند مشروعيت حکومت خود را حفظ کند."

در مقابل، سرگئی لاوروف با اشاره به بيانيه کنفرانس ژنو ۱ که در سال ۲۰۱۲ منتشر شد، "تلاش برای هرگونه تفسير" از دولت انتقالی را مورد انتقاد قرار داد.

در همين حال وليد معلم، وزير امور خارجه سوريه در سخنان خود با حالتی بی‌اعتنا، نمايندگان اپوزيسيون را که در مقابل او نشسته بودند "خائنان" و "عاملان دشمنان" خطاب کرد و گفت: "آن‌ها ادعا می‌کنند که نمايندگان مردم سوريه هستند. اگر می‌خواهيد به نام مردم سوريه سخن بگوييد نبايد به مردم سوريه خيانت کنيد و جيره‌خوار دشمنان باشيد."

وليد معلم در پاسخ به سخنان جان کری گفت: "آقای کری، هیچ کس در جهان این حق را ندارد که مشروعیت يک رئيس‌جمهور را بردارد، اين وظيفه قانون اساسی و یا قانونی است که مردم سوریه آن را وضع کنند."

وزير امور خارجه سوريه در سخنرانی طولانی خود به دفاع از حکومت بشار اسد از زمان تعيين‌شده برای سخنرانی بيشتر سخن گفت و مورد اعتراض بان کی مون قرار گرفت. معلم توضيح داد که از موضع کشور خود حرف می‌زند و بار ديگر به سخنان خود ادامه داد.

احمد جربا، رئيس ائتلاف ملی سوريه، متشکل از گروه‌های مخالف حکومت بشار اسد در سخنان خود اسد را فراخواند تا از قدرت کنار بکشد و آن را طبق بيانيه کنفرانس ژنو ۱ به دولت انتقالی بسپارد.

جربا، رژيم اسد را به جنايت جنگی متهم کرد و گفت آن‌ها به نازی‌ها شباهت دارند. وی با اشاره به تصاوير جديدی که از کشتار و شکنجه مخالفان منتشر شده گفت: "این تصاویر تاکنون تنها از اردوگاه‌های مرگ نازی‌ها در جنگ جهانی دوم ديده شده است."

 طبق برنامه‌ريزی صورت گرفته در روز جمعه چهارم بهمن‌ماه (۲۴  ژانويه) مذاکرات مستقيم رژيم و اپوزيسيون سوريه برگزار خواهد شد. آن‌ها بايد در مورد آتش‌بس و تشکيل دولت انتقالی مذاکره کنند.

در همين حال، ديپلمات‌های شرکت‌کننده در کنفرانس انتظار موفقيت سريع از اين کنفرانس را ندارند.

برگزاری کنفرانس ژنو ۲ تا روز گذشته با ابهام روبه‌رو بود.

بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل در شامگاه ۲۹ دی‌ماه (۱۹ ژانویه) ایران را به شرکت در کنفرانس ژنو ۲ دعوت کرد اما در پی سخنان مسئولان حکومتی ایران مبنی بر عدم پذیرش بیانیه کنفرانس ژنو ۱ که در آن از حکومت انتقالی در سوریه پشتیبانی شده بود به فاصله یک روز دعوت از ایران برای شرکت در کنفرانس ژنو ۲ از سوی دبيرکل سازمان ملل پس گرفته شد.

اپوزيسيون سوريه هشدار داده بود که در صورت شرکت ايران در اين کنفرانس، آن را تحريم خواهد کرد.

محمدجواد ظريف، وزیر امور خارجه ایران اقدام دبیرکل سازمان ملل در کنار گذاشتن تهران از کنفرانس ژنو ۲ را تأسف‌بار خواند و گفت بان کی مون "تحت فشار آمریکا و اپوزیسیون سوریه" دعوت از ایران را پس گرفته است.

سرگئی لاوروف که از پشتيبانان حضور ايران در اين کنفرانس بود نيز پس از آن‌که دعوت از ايران پس گرفته شد از اين بابت اظهار تأسف کرد اما گفت عدم شرکت تهران "فاجعه" نيست.

سازمان ملل در توضيح کنار گذاشتن ايران از کنفرانس ژنو ۲ اعلام کرد بان کی مون  پیش از دعوت تهران به کنفرانس به تفاهمی شفاهی با وزیر امور خارجه ایران رسيده بود اما ایران از کتبی کردن توافق‌های شفاهی خود سر باز زد.

حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران امروز پیش از رفتن به سوئیس برای شرکت در اجلاس داووس در مورد کنفرانس ژنو ۲ گفت ایران به این کنفرانس “امید چندانی” ندارد.

روحانی گفت: “در مجموع با توجه به علائم موجود، امید چندانی نداریم که این اجلاس (ژنو ۲) بتواند در مبارزه با تروریسم موفق شود، چرا که برخی از حامیان تروریسم در آن حضور دارند.”

حتی ديپلمات‌های غربی نيز انتظارهای چندانی از اين کنفرانس دارند.

فرانک والتر اشتاين‌ماير، وزير امور خارجه آلمان گفت: "معجزه‌ای اتفاق نخواهد افتاد اما همين‌که درباره بحران سوريه گفت‌وگو شود به‌اندازه کافی از اهميت برخوردار است."

وی افزود هدف این است که در حال حاضر دست‌کم اين کنفرانس "مقدمه‌ای بر راه حل‌های انسانی" باشد.

جان کری از همان آغاز کنفرانس اعلام کرد که در اين مذاکرات تنها برای حل مسائل انسانی و بستن قرارداد آتش‌بس شرکت نمی‌کند بلکه برای رسيدن به يک راه حل جامع صلح به اين کنفرانس آمده است.

صدها تن از طرفداران حکومت بشار اسد در برابر ساختمان محل کنفرانس ژنو ۲ دست به تظاهرات زدند. آن‌ها فرياد می‌زدند: "اوه بشار؛ با روح و خونمان از تو دفاع می‌کنيم."

اين در حالی است که در دو روز گذشته روزنامه بريتانيايی گاردين و شبکه خبری سی‌.ان‌.ان آمريکا تصاويری از قربانيان در زندان‌های سوريه منتشر کردند که در آن‌ها نشان داده می‌شود مخالفان حکومت مورد شکنجه‌های شديد قرار گرفته‌اند.

اين عکس‌ها را تیمی از کارشناسان معروف قضایی و جنایی بین‌المللی منتشر کرد و گفت طبق "شواهد دست اول"، حدود "۱۱ هزار نفر" از مخالفان مورد "کشتار و شکنجه‌های سازمان‌يافته" حکومت بشار اسد قرار گرفته‌اند.

هدف از کنفرانس ژنو ۲، یافتن راه حلی سیاسی برای پایان دادن به جنگ داخلی در سوریه است که از مارس ۲۰۱۱ تاکنون ۱۳۰ هزار نفر در آن کشته و میلیون‌ها نفر آواره شده‌اند.

ناظران بین‌المللی معتقدند دشوارترین بخش کنفرانس ژنو ۲ موضوع دولت انتقالی در سوریه خواهد بود اما دستیابی آتش‌بس، حتی به‌شکل مقطعی آن به‌منظور ارسال کمک‌های انسانی به سوریه قابل دستیابی است.

در اين زمينه:
حسن روحانی: امید چندانی به کنفرانس ژنو ۲ نداریم
روحانی، بی‌اختیار در سیاست‌گذاری در مورد سوریه - حسین علیزاده
اوضاع سوریه و کشمکش بر سر حضور ایران در ژنو ۲ - علی افشاری