سد شفارود و نابودی جنگل‌های هیرکانی در گیلان

با احداث سدی جدید روی رودخانه شفارود در استان گیلان، بیش از یک صد هکتار از جنگل‌های هیرکانی نابود خواهد شد.

آغاز عملیات اجرایی این سد مخالفت‌های گسترده‌ای را میان دوستداران محیط زیست و انجمن‌های غیر دولتی برانگیخته است، اما مسئولان پروژه می‌گویند طرح این سد پیش‌تر و در سال ۱۳۸۷ موافقت سازمان حفاظت محیط زیست و همچنین سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیز‌داری را کسب کرده است.

غول بتنی، آفت محیط زیست؟

سد در دست احداث شفارود با ارتفاع ۱۳۷ متر بلند‌ترین سد ایران خواهد بود. این سد در ۶ کیلومتری جنوب غربی رضوان‌شهر، در فاصله ۶۵ کیلومتری رشت ساخته می‌شود. هدف از احداث این سد تامین آب شرب شهرهای رضوان‌شهر و پره‌سر و تامین آب کشاورزی مناطق اطراف و همچنین تولید برق به میزان ۷۰ گیگاوات در سال عنوان شده است. گفته می‌شود ارزیابی اثرات این سد بر محیط زیست توسط شخص فاطمه واعظ جوادی، رییس وقت سازمان حفاظت محیط زیست در دولت اول احمدی‌نژاد، و همچنین محمدرضا اسکندری، وزیر وقت جهاد کشاورزی انجام شده و اداره کل محیط زیست استان گیلان هیچ نقشی در این ارزیابی‌ها نداشته است. امیرعبدوس، مدیرکل محیط زیست استان گیلان که تا پایان آذرماه ۱۳۹۲ این مسئولیت را برعهده داشت از مخالفان سرسخت احداث این سد بود.

نقش مبهم شرکت شفارود

اعتراض‌ها به احداث سد شفارود در حالی است که یکی از شرکت‌های بزرگ بهره‌بردار از جنگل به نام شرکت شفارود از حامیان اصلی این سد است. از آن‌جا که احداث سد حدود ۱۰۰ هکتار از جنگل‌های هیرکانی را تخریب خواهد کرد، بنابراین مجوز بهره‌برداری و قطع درختان این صد هکتار به زودی صادر خواهد شد. در گزارشی که روزنامه فرهیختگان در این مورد منتشر کرده است، یکی از کارشناسان محیط زیست که نام خود را افشا نکرده به سود سرشار شرکت شفارود از قطع درختان این منطقه جنگلی اشاره کرده است، شرکتی که ظاهرا هم‌اکنون در مرز ورشکستگی است اما با به دست آوردن مجوز قطع درختان این منطقه می‌تواند نجات یابد.

سدی عظیم برای پرآب‌ترین منطقه ایران؟

هادی کیا دلیری، رییس جامعه جنگلبانی ایران، و از مخالفان احداث این سد نیز می‌گوید جنگل‌های شفارود بخشی از جنگل‌های با ارزش هیرکانی هستند که کارکردهای زیادی از قبیل جذب دی اکسید کربن، حفظ خاک، کنترل سیلاب‌ها، ذخیره آب باران و هدایت آن به سمت سفره‌های آب زیرزمینی دارند. به گفته او احداث سد در یکی از پر باران‌ترین مناطق کشور هیچ توجیهی ندارد که برای آن حاضر به نابودی جنگل‌هایی باشیم که هر هکتار از آن‌ها قادر به نگهداری بیش از ۲۰۰۰ مترمکعب آب است.

جنگل‌های کهن هیرکانی

جنگل‌های هیرکانی در شمال ایران جزو کهن‌ترین ذخیره‌گاه‌های جنگلی در جهان به شمار می‌آیند و یادگارهای دوران سوم زمین‌شناسی هستند. از این مناطق به عنوان موزه‌‌ه‌های جنگلی یاد می‌شود. هفته گذشته ایران اعلام کرد قصد دارد امسال پرونده جنگل‌های هیرکانی در شمال کشور را به عنوان نخستین اثر طبیعی به سازمان یونسکو ارسال کند تا شاید بخت ثبت آن در فهرست میراث جهانی وجود داشته باشد. فهرست میراث جهانی یونسکو شامل آثار فرهنگی و طبیعی است که دارای ارزش‌های منحصر به فرد هستند و باید مورد حفاظت قرار بگیرند. مشخص نیست نابودی صد هکتار از این جنگل‌ها چه تاثیری بر روند حفاظت و ثبت آن‌ها به عنوان یک میراث جهانی خواهد داشت.

تاثیرات اجتماعی سد شفارود

با آبگیری سد شفارود چند روستا از جمله روستاهای شالم، دوران و سرک با بیش از پانصد خانوار به زیر آب خواهند رفت، بنابراین اهالی این مناطق مجبور به رهاکردن محل زندگی خود و حاشیه نشینی در اطراف شهرهای بزرگ‌تر خواهند شد. پورداوود، مسئول شورای روستای شالم و شیشار، در همین رابطه به روزنامه قانون گفته است زندگی مردم این منطقه به محصولات جنگلی وابسته است. او گرچه سدسازی را افتخاری برای ایران می‌داند اما معتقد است این نوع روش توسعه و چنین طرح‌هایی هر روز به فقیرتر‌شدن روستاییانی مانند مردم این منطقه منجر شده است.

 در همین زمینه:

تمایل ایران برای ثبت جنگل‌های هیرکانی در یونسکو

محیط زیست: سد‌های زیانبار را تخریب کنید