طیب‌الله انفاسکم؛ رویایی در جشنواره شعر فجر؟
هشتمین جشنواره شعر فجر، اردیبهشت ماه ۹۳برگزار می‌شود. دعوت از یدالله رویایی، شاعر صاحب‌سبک ایرانی این جشنواره را پربازتاب کرده است.
هشتمین جشنواره شعر فجر، اردیبهشت ماه ۹۳، همزمان با نمایشگاه کتاب تهران برگزار می‌شود. قرار است ۱۶ شاعر عرب، آمریکای لاتین و اروپایی را هم به این جشنواره دعوت کنند. با این‌حال آنچه که این جشنواره را پرحاشیه و پربازتاب کرده، دعوت از یدالله رویایی، شاعر صاحب‌سبک ایرانی است. آقای رویایی ۳۴ است که در فرانسه سکونت دارد و اگر در جشنواره شعر فجر شرکت کند، این نخستین بار است که یک شاعر مستقل و دگراندیش تبعیدی در یک جشنواره دولتی شرکت کرده است.
علیرضا قزوه، از شاعران وابسته به بیت رهبری و سپاه پاسداران یکی از اعضای شورای سیاستگذاری هشتمین جشنواره شعر فجر است. او با اشاره به دعوت جشنواره شعر فجر از یدالله رویایی برای سخنرانی، به خبرگزاری تسنیم گفته است: «اتاق فکر جشنواره به منظور ارائه ایده و طرح برای برگزاری بهتر جشنواره تشکیل شده است و اینگونه نیست که برای جشنواره شعر فجر تصمیم‌گیری کند. هر طرح و ایده‌ای که در این اتاق ارائه شود، باید در شورای سیاستگذاری جشنواره نیز به تصویب برسد و بدون اجازه و موافقت شورای سیاستگذاری جشنواره شعر فجر اتفاقی رخ نخواهد داد.»
او همچنین گفته است که یدالله رویایی را نمی‌شناسد. اما در همان حال گفته هر فردی که ضدیتی با نظام انقلاب اسلامی ایران داشته باشد، مطمئناً به جشنواره شعر فجر دعوت نخواهد شد. زیرا به گفته او «تنها نمی‌توان دیدگاه‌های ادبی و خلاقیت‌های ادبی افراد را بدون در نظرگرفتن دیدگاه‌ها و اعتقادات سیاسیشان در نظر گرفت.»
به یک معنا به نظر علیرضا قزوه برای شناختن رویایی شعر او کافی نیست، بلکه باید ابتدا از عقاید سیاسی او مطلع شد و برای این‌کار هم احتمالاً نهادها و وزارتخانه‌هایی وجود دارد.
ابتدا در شورای سیاستگذاری جشنواره شعر فجر چند شاعر مستقل مانند هوشیار انصاری فر و پوریا سوری حضور داشتند. اما آنها فقط پس از سه جلسه کناره‌گیری کردند. به گفته هوشیار انصاری‌فر «روند جشنواره شعر فجر به تحقق مطالبات شاعران مستقل» نمی‌انجامد و به همین دلیل هم تصمیم گرفت کناره‌گیری کند.
آقای انصاری‌فر بر آن بود که سانسور و پیامدهایش در شعر معاصر ایران می‌بایست در جشنواره شعر فجر به بحث گذاشته شود. اما طبعاً با این درخواست موافقت نشد.
اعضای شورای سیاستگذاری جشنواره شعر فجر یکشنبه هر هفته دور هم جمع می‌شوند. این اعضاء عبارت‌اند از عبدالجبار کاکایی، محمد علی مجاهدی، عباس کی‌منش (مشفق کاشانی)، محمد علی بهمنی، حسین اسرافیلی، علیرضا قزوه، پرویز بیگی حبیب‌آبادی، فاطمه راکعی، سعید بیابانکی، محمود اکرامی‌فر، افشین علاء، موسی بیدج، فاضل نظری، علی موسوی گرمارودی و علی معلم دامغانی.
سید عباس صالحی، معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم ریاست شورای سیاستگذاری هشتمین دوره جشنواره بین‌المللی شعر فجر را بر عهده دارد.
بسیاری از این شاعران برای شعرخوانی به بیت رهبری دعوت شده‌اند. برخی مانند مشفق کاشانی، سعید بیابانی، علی موسوی گرمارودی و علی معلم دامغانی و علیرضا قزوه پای ثابت شعرخوانی‌ها در بیت رهبری هستند. در این میان افشین علاء به هاشمی رفسنجانی بی‌ارادت نیست و شعر «دوباره خطبه بخوان، ای مرد» را خطاب به هاشمی رفسنجانی سروده است:
دوباره اسب سخن، زین کن
که سخت تشنه تدبیریم
به فکر چاره و مرهم باش
که زخم خورده تزویریم
مشفق کاشانی هم شاعری است که آیت‌االه خامنه‌ای در مراسم نکوداشت او در مرداد ۹۲ گفته بود از ویژگی‌هایش یکی این است که «شعر ایشان در خدمت هدف‌ها قرار می‌گیرد.»
به رغم همه این اختلافات جناحی، همه شاعرانی که عضور شورای سیاستگذاری جشنواره شعر فجر‌ند، درباره جنگ اشعاری سروده‌اند و بیش و کم، همه آنان در بیت رهبری شعرهایی خوانده‌اند و در منازعاتشان به همین شعرخوانی‌ها تکیه دارند.
افشین علاء در منازعات علیرضا قزوه با فاطمه راکعی در ماجرای «خانه شاعران»، خطاب به علیرضا قزوه نوشت: «نکند جناب قزوه واقعاً باورشان شده که به خاطر اجرای مراسم دیدار شاعران با رهبر انقلاب، این اختیار را دارد که هر کسی را که در یک قاب با او نمی‌نشیند، ضد ولایت فقیه و مخالف رهبری بخواند؟»
در میان این اختلافات جناحی، چندی است که بحث بر سر حضور یدالله رویایی در جشنواره شعر فجر بالا گرفته است. محمدعلی مجاهدی، عضو شورای سیاستگذاری جشنواره شعر فجر درباره حضور یدالله رویایی در این جشنواره گفته است: «یدالله رویایی از قبل از انقلاب مطرح و فردی باتجربه در شعر است، البته من اطلاع دقیقی از سایر مواضع ایشان ندارم و به طور کلی عرض می‌کنم صرف حضور این افراد به رسمیت شناختن نظام از جانب آنهاست.»
سعید یوسف‌نیا که عضو شورای سیاستگذاری نیست، اما در «اتاق فکر» جشنواره حضور دارد، درباره دعوت از رویایی گفته است: «درباره آقای رویایی دو پرسش وجود دارد. نخست این که ایشان چه جرمی مرتکب شده‌اند؟ و دوم آن که آیا ایرانی و شاعرند یا نه؟ پاسخ پرسش اول منفی و دو پرسش دیگر مثبت است.»
و سرانجام محمد علی بهمنی، یکی از اعضای متنفذ شورای سیاستگذاری جشنواره شعر فجر درباره دعوت از رویایی گفته: «وظیفه ما به عنوان گردانندگان جشنواره هشتم این است که از او دعوت کنیم. در مورد ورود او به کشور در رأس همه نهادها وزارت امور خارجه است که در این‌باره تصمیم می‌گیرد و به او گذرنامه می‌دهد.»
از میان اصلاح‌طلبان، فاطمه راکعی هم درباره دعوت از رویایی نظر داده. به گفته او به ارگان‌هایی که دارای دیدگاه‌های تند و افراطی‌اند، نمی‌توان اعتماد کرد. او همچنین گفته است: «آنچه که در شورای جشنواره مطرح می‌شود در واقع یک دید کار‌شناسی ادبی بر آثار و شخصیت‌های تأثیرگذار شعر معاصر ایران است و با این نگاه است که افراد از داخل و خارج دعوت شده‌اند و اگر کسی مشکلی داشته باشد به هرحال وزارت امور خارجه و نهادهای مسئول می‌گویند نمی‌توانید دعوت کنید و قطعاً همه تابع مقررات کشور هستیم و کسی نمی‌خواهد خلاف قانون رفتار کند.»
این بحث‌ها و اختلافات جناحی به‌تدریج دامنه‌دار می‌شود. عبدالجبار کاکایی، دبیر هشتمین جشنواره شعر فجر اما وعده داده بود که این جشنواره این‌بار به شکل متفاوتی عرضه شود. او گفته بود: «ما استثنایی نداریم و این فرصتی است برای همه شاعران که آثارشان را عرضه کنند.»
با این‌تفاصیل باید منتظر ماند که «نهادهای مسئول» صلاحیت یدالله رویایی را برای شرکت در جشنواره شعر فجر تأیید کنند.
علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، امروز، چهارشنبه، ۲۱ اسفند در حاشیه برگزاری هیأت دولت درباره حضور یدالله رویایی در جشنواره شعر فجر گفته است: «وی در خارج از کشور است و از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دعوتی از وی صورت نگرفته.»
به رغم همه این حاشیه‌ها که حتی دامن وزیر ارشاد را هم گرفته، چنانچه یدالله رؤیایی در جشنواره شعر فجر شرکت کند، از هم‌اکنون می‌توان حدس زد که پیام جشنواره شعر فجر چه خواهد بود.
حداد عادل گفته بود اگر شعر قبل از انقلاب را با شعر بعد از انقلاب مقایسه کنیم، درمی‌یابیم که انقلاب چه تحولی در شعر ایجاد کرده است.
جشنواره شعر فجر بر آن است که این تحول را نشان دهد و با اهدای جوایزی، برتری شاعران آیینی و دفاع مقدس را به شاعران مستقل ایران اثبات کند. تکرار ترجیع‌بند شعرخوانی‌ها در بیت رهبری: طیب‌الله انفاسکم. این‌بار اما در صحنه‌ای گسترده‌تر؛ با یدالله رویایی یا بدون او.
نظرها
نظری وجود ندارد.