«تانگوی نیمه‌شب‌های تابستان»؛ موسیقی زبان مشترک ملت‌ها

«تانگو» را کدام ملت ابداع کرده است؟ آرژانتینی‌ها یا فنلاندی‌ها؟ آکی کوریسماکی، شناخته‌شده‌ترین فیلمساز فنلاندی و سازنده فیلم‌هایی مثل «مردی بدون گذشته» (۲۰۰۲) در ابتدای مستند «تانگوی نیمه‌شب‌های تابستان» ساخته ویوان بلومنشاین، فیلمساز آلمانی ادعا می‌کند که تانگو ابداع فنلاندی‌هاست. وقتی کسی در حد آکی کوریسماکی چنین ادعایی را مطرح کند، بدیهی‌ست که آرژانتینی‌ها هم که باور دارند تانگو در کشور آنها پدید آمده، این ادعا را نپذیرند.

آکی کوریسماکی به تاریخ موسیقی علاقه دارد و این علاقه را در آثارش می‌توان سراغ گرفت: تاریخ راک‌اندرول و اسطوره‌های موسیقی راک و حضور چشمگیر گروه فنلاندی «گاوچران‌های لنینگراد» در آثار او. اما آیا واقعاً کوریسماکی منبع قابل اعتمادی است درباره تاریخچه تانگو؟ در هر حال ویوان بلومشتاین تصمیم می‌گیرد با ساختن مستندی، به تاریخچه تانگو  پی ببرد.

ویوان بلومشتاین که تاکنون سه مستند از او با موضوع موسیقی و رقص به نمایش درآمده، در بونئوس آیرس، پایتخت آرژانتین به سه موسیقی‌دان برمی‌خورد که حاضرند به فنلاند سفر کنند و ثابت کنند که کوریسماکی اشتباه می‌کند.این سه موسیقی‌دان آرژانتینی سوار یک اتوموبیل قراضه می‌شوند و سفرشان را به فنلاند، سرزمین دریا و جزیره‌های دورافتاده و انسان‌های خویشتن‌دار آغاز می‌کنند.

آکی کوریسماکی ادعا می‌کند که در سال ۱۸۵۰ چوپان‌های فنلاندی که از تنهایی و حمله گرگ‌ها به تنگ آمده بودند، نخستین ملودی‌های تانگو را ابداع کردند. دریانوردان این ملودی‌ها را از راه اروگوئه به آرژانتین بردند و در بونئوس آیرس بود که این ملودی‌ها قوام پیدا کردند و به‌تدریج به تانگو تبدیل شدند.

سه موسیقی‌دان آرژانتینی از یکی از جنوبی‌ترین سرزمین‌های جهان خود را به فنلاند که یکی از شمالی‌ترین کشورهای جهان است می‌رسانند. آنها ابتدا در فنلاند سرگردان می‌شوند، اما به‌تدریج با موسیقی‌دانان فنلاندی که در کار تانگو هستند، آشنا می‌شوند و از آن پس جست‌و‌جوی پیشینه تانگو، به تدریج، به نزدیکی دو فرهنگ متفاوت می‌انجامد.

فنلاندی‌هایی که در کار تانگو هستند، در نشیمن و آشپزخانه آپارتمانی جمع می‌شوند که درباره پیشینه تانگو صحبت کنند: کسانی مثل ام ای نومینن، موسیقی‌دان، نویسنده و فیلمساز فنلاندی، و سانا پیتینن، خواننده فنلاندی. هر چقدر که سه موسیقی‌دان آرژانتینی مغرورند، به همان اندازه همکاران فنلاندی‌شان فروتن‌اند.

نومینن می‌گوید فنلاندی‌ها پیش از اختراع گوشی‌های موبایل اینقدر کم‌حرف بودند که تانگو را قاعدتاً آنها می‌بایست ابداع کرده باشند. اگر این انسان‌های محجوب به رقص درنمی‌آمدند، چگونه می‌توانستند همدیگر را بشناسند و با هم اختلاط کنند؟

در مستند «تانگوی نیمه‌شب‌های تابستان» آنچه که اهمیت ندارد، تاریخ پیدایش تانگوست. تانگو بهانه‌ای است که با افسانه‌ها و تمثیل‌های ملتی و با ویژگی‌ها و مختصات فرهنگی‌اش آشنا بشویم.

مستند «تانگوی نیمه‌شب‌های تابستان» نمی‌خواهد اختلافات و جدایی ملت‌ها و دعوای آنها بر سر میراث فرهنگی‌شان را افشاء کند. این مستند نشان می‌دهد که چگونه موسیقی انسان‌ها را به هم پیوند می‌دهد. در یکی از صحنه‌های فیلم، «چینو»، خواننده آرژانتینی گروه با یک معلم آواز فنلاندی، به شکل دو صدایی آوای گربه‌ها را فی‌البداهه به شکل آواز اجرا می‌کنند. پابلو گریکو، یکی دیگر از موسیقی‌دانان آرژانتینی که تحت تأثیر شخصیت سانا پیتینن، آوازه‌خوان فنلاندی قرار گرفته، با او ترانه‌ای را اجرا می‌کند. به همین سادگی موسیقی می‌تواند انسان‌ها را با وجود تفاوت‌های فرهنگی‌شان به هم نزدیک کند.

در پیش‌زمینه تصاویری از طبیعت زیبای فنلاند، «ساتوما» (Satumaa) مشهورترین قطعه تانگوی فنلاندی هم با اجرای رئیو تایپاله (Reijo Taipale ) طنین می‌اندازد. تایپاله که اکنون ۷۴ سال دارد، از سال‌های دهه ۱۹۶۰ تاکنون بیش از هشت هزار بار این ترانه را اجرا کرده است.

«تانگو» را کدام ملت ابداع کرده است؟ آرژانتینی‌ها یا فنلاندی‌ها؟ پاسخ به این پرسش چه اهمیتی دارد. می‌گویند تانگو مدرسه زندگی است. اگر چنین باشد، همه جای دنیا چنین است.

منبع: دی‌تسایت و اشپیگل