جشنواره فیلم‌های دیده‌بان حقوق بشر و «سینمای اضطرار»

در جشنواره فیلم‌های دیده‌بان حقوق بشر در لندن، چهارشنبه، ۶ فروردین (۲۶ مارس) پنج فیلم از سینماگران حلقه «ابونظاره» در سوریه به نمایش درآمد.

به مناسبت نمایش فیلم‌های سینماگران حلقه «ابونظاره» در جشنواره فیلم‌های دیده‌بان حقوق بشر در لندن، نشستی نیز درباره «سینمای اضطرار» سوریه و زیبایی‌شناسی آن برگزار شد.

سینمای اضطرار و حلقه ابونظاره

گروهی از فیلم‌سازان جوان و خودآموخته سوری در سال ۲۰۱۰، انجمنی را به وجود آوردند به نام انجمن «ابونظاره». از وقتی که در آوریل ۲۰۱۱ ناآرامی‌های سوریه آغاز شد، آن‌ها جمعه هر هفته یک فیلم کوتاه مستند درباره بحران سوریه را در اینترنت منتشر می‌کنند و به نمایش می‌گذارند.

شریف کیوان، سخنگوی انجمن «ابونظاره»، در گفت‌و‌گویی که «أوروميد» (Euromed) با او انجام داده است می‌گوید هدف انجمن «ابونظاره» این است که سینمای مستند سوریه را از بحران و فترتی که در سایه جنگ داخلی و ناآرامی‌های سوریه با آن مواجه شده، بیرون بیاورد.

شریف کیوان از «سینمای اضطرار» صحبت می‌کند؛ نوعی از فیلم‌سازی که با دست خالی و با کمترین امکانات، اما با توجه به جنبه‌های فنی فیلم‌سازی تحقق پیدا می‌کند و همین توجه به زیبایی‌شناسی اثر آن را با فیلم‌هایی که شهروندان خبرنگار در شبکه‌های اجتماعی انتشار می‌دهند، متمایز می‌کند.

جشنواره «ساندنس» در سال ۲۰۱۴ از آثار سینماگران حلقه «ابونظاره» تقدیر کرد. آنها در جشنواره ساندنس اعلام کردند که فیلم‌های کوتاه به ظاهر بی‌آزاری که تولید می‌کنند، می‌بایست مانند تک‌تیراندازهای در کمین نشسته، حکومت سوریه را هدف قرار دهد.

سینمای اضطرار و جشنواره فیلم‌های دیده‌بان حقوق بشر

حلقه سینمایی «ابونظاره» جمعه هر هفته فیلم‌های کوتاهش را بدون نام فیلم‌ساز انتشار می‌دهد. پنج اثر از میان این آثار چهارشنبه، ۶ فروردین (۲۶ مارس) در جشنواره فیلم‌های دیده‌بان حقوق بشر در لندن به نمایش درآمد.

جشنواره فیلم‌های دیده‌بان حقوق بشر (Human Rights Watch Film Festival)، هر سال در ۱۱ شهر بزرگ جهان از جمله در شیکاگو، نیویورک، تورنتو، واشنگتن و لندن برگزار می‌شود. این جشنواره که خواهان عدالت و امنیت برای شهروندان جهان است، قصد دارد با به نمایش گذاشتن فیلم‌هایی پیرامون نقض حقوق بشر در جهان، حساسیت شهروندان نسبت به موضوعات حقوق بشری را افزایش دهد.

پس از نمایش فیلم‌های کوتاه حلقه سینماگران «ابونظاره» در جشنواره فیلم‌های دیده‌بان حقوق بشر، میزگردی هم برگزار شد. در این میزگرد، شریف کیوان، سخنگوی انجمن «ابونظاره»، ریچل بث اندرسن، فیلم‌ساز، تامارا الرفاعی، سخنگوی بخش خاورمیانه در سازمان دیده‎بان حقوق بشر و دنیل تریلینگ، روزنامه‌نگار درباره سینما در موقعیت اضطرار به بحث و گفت‌و‌گو پرداختند.

حلقه سینماگران «ابونظاره» آثارشان را تحت تأثیر آموزه‌های ژیگا ورتوف، فیلم‌ساز روسی که نظریه‌هایی درباره چگونگی ساخت فیلم‌های خبری و مستند آورده بود، می‌سازند. این فیلم‌های کوتاه می‌بایست مانند پیام‌های توئیتر و یا نوشته‌های وبلاگی عمل کنند.

کیوان شریف، سخنگوی ابونظاره می‌گوید این فیلم‌ها می‌بایست زبان سینمایی خاصی را برای به بیان درآوردن موقعیت‌های اضطراری شهروندان سوری ابداع کنند.

چهره بخشیدن به خبرهای سوریه

«مرسیل» یکی از تازه‌ترین فیلم‌های کوتاه حلقه سینماگران «ابونظاره» است. دختر جوانی روی تخت‌خوابش نشسته است. او می‌گوید به عنوان یک زن حق دارد حجاب بر سر نکند.

در «زنی با شلوار» هم یک زن سوری حجاب را به بحث می‌گذارد. او می‌گوید تنها مشکلش با حکومت اسلامی این است که به او شلوار می‌پوشانند. او همچنین به گذشته‌ها اشاره می‌کند که در سوریه آزادی‌های مدنی بیشتری وجود داشت و سختگیری نسبت به زنان کمتر بود. او می‌گوید: «من که از شما نمی‌پرسم چرا لباس افغان‌ها را پوشیده‌اید و یا ریش دارید؟»

در فیلم کوتاه «بچه‌های حلفایا» با آوارگان سوری در اردوگاهی در لبنان آشنا می‌شویم. یکی از کودکان آواره تعریف می‌کند که چگونه سر مروان، دوست او را در یک قتل عام از تنش جدا کردند. می‌گوید ده روز بعد از قتل عام، وقتی مردم به بالای بام خانه‌‌ها رفتند که رخت‌هاشان را آویزان کنند، همه جا پر بود از دست و پا و سر کشته‌شدگان.

شریف کیوان می‌گوید سینماگران «ابونظاره» می‌بایست در دشوارترین شرایط و با سرعت و با کمترین امکانات کارشان را انجام دهند. هدف آنها این است که با در نظر گرفتن زیباشناسی فیلم مستند، از سینما به عنوان ابزاری برای اطلاع‌رسانی استفاده کنند. آنها می‌خواهند به خبرهایی که درباره سوریه در رسانه‌ها منتشر می‌شود، چهره ببخشند و نشان دهند که پشت هر خبری، انسان‌هایی هم هستند که سرنوشتشان دگرگون می‌شود.

آثار جشنواره فیلم‌های دیده‌بان حقوق بشر در لندن در سینماهای لندن تا ۲۸ مارس به نمایش درمی‌آید.