«ساعت زمین»، اقدامی نمادین برای محیط زیست

میلیون‌ها نفر در جهان با شرکت در برنامه «ساعت زمین» چراغ‌های خود را در شامگاه ۹ فروردین (۲۹ مارس) به مدت یک ساعت خاموش کردند تا به این ترتیب قدمی در راه حفاظت از کره زمین بردارند.

در این تاریخ راس ساعت هشت و نیم شب به وقت محلی، بسیاری از مردم، شهرداری‌ها، صنایع و حتا برخی ساختمان‌ها و بناهای شاخص در شهرهای بزرگ دنیا چراغ‌های خود را به مدت یک ساعت خاموش کردند.

برنامه «ساعت زمین» که چند سال است به ابتکار«صندوق جهانی طبیعت» یا WWF برگزار می‌شود امسال با موفقیت هشتمین دوره خود را پشت سر گذاشت.

هدف اصلی این برنامه آن است که به تمام مردم جهان یادآوری کند که طبیعت و محیط زیست نیازمند اقدام هماهنگ و مشترک تمام انسان‌هاست و برخی قدم‌های کوچک و نمادین مانند یک ساعت خاموش کردن چراغ‌های اضافی نیز می‌‌تواند در کم کردن مصرف انرژی و جلوگیری از اتلاف منابع  سهم داشته باشد.

برنامه امسال دقیقا چند روز قبل از ارائه آخرین گزارش «هیئت بین‌دولتی تغییرات آب و هوایی» برگزار شد. این هیئت روز دوشنبه در ژاپن جزییات گزارشی را در مورد تاثیرات قطعی و منفی تغییرات آب و هوایی بر منابع آبی، منابع غذایی و حیات وحش جهان ارائه داد و خواهان اقدام مشترک تمام کشورها برای مقابله با تاثیرات فاجعه‌آمیز گرم شدن دمای کره زمین شد.

مهمترین دلایل تغییرات آب و هوایی فعالیت‌های انسانی از جمله مصرف رو به ازدیاد سوخت‌های فسیلی است که باعث انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌شود.

در برنامه امسال «ساعت زمین» برخی از بناهای مشهور در شهرهای بزرگ و همچنین تعدادی از محوطه‌های میراث جهانی نیز چراغ‌های خود را خاموش کردند. تپه آکروپلیس در آتن، آمفی‌ تئاتر کولوسیوم در رم، کاخ کرملین و میدان سرخ مسکو، برج ایفل در پاریس، پل تنگه بسفر در استانبول، آسمان خراش امپایر استیت در نیویوک، برج خلیفه دوبی، پارلمان بریتانیا و ساعت بیگ بن، کاخ باکینگهام و چرخ و فلک لندن (لندن آی)، کلیسای جامع شهر کلن، پل تاریخی شهر موستار در بوسنی و صدها بنا و یادمان مشهور دیگر به این برنامه پیوستند.

برنامه «ساعت زمین» در ایران

برخی از شهرهای بزرگ ایران نیز امسال در برنامه «ساعت زمین» شرکت کردند.

در تهران چراغ‌های برج آزادی و برج میلاد برای یک ساعت خاموش شد. شهرداری‌های اهواز، بندر انزلی، کرج، کرمان، رشت، تبریز و ارومیه نیز برخی از بناهای شاخص، پل‌ها و پارک‌های خود را در ساعت هشت و نیم شب ۹ فروردین خاموش کردند.

چراغ‌های پل خواجو در اصفهان و باغ فین کاشان نیز در برنامه «ساعت زمین» خاموش شدند.

شهر زیرزمینی نوش آباد نیز کلیه چراغ‌های خود را خاموش کرد. شهر نوش آباد از توابع آران و بیدگل در کاشان، یک شهر تاریخی و زیرزمینی است که به صورت دست کن و در سه طبقه ساخته شده و شامل دالان‌ها، اتاق‌ها و کانال‌های متعدد است. قدمت این شهر که دارای کارکرد دفاعی بوده به دوران ساسانی و اوایل دوران اسلامی می‌رسد. هم اکنون دو کیلومتر از مسافت این شهر زیرزمینی به روی گردشگران باز است و مسیر آن با چراغ و نورافکن روشن می‌شود.

در برنامه «ساعت زمین» چراغ‌های این شهر زیرزمینی نیز خاموش شدند. به گفته مسئولان این محوطه تاریخی، هم زمان با برگزاری برنامه «ساعت زمین»، طرح استفاده از انرژی‌ خورشیدی نیز در این مجموعه به تصویب رسید و قرار است از این پس روشنایی این اثر تاریخی با انرژی خورشیدی تامین شود.

سابقه برنامه «ساعت زمین»

برنامه «ساعت زمین» نخستین بار از استرالیا آغاز شد. در سال ۲۰۰۶ دفتر صندوق جهانی طبیعت در استرالیا به همراه یک آژانس گردشگری این برنامه را در آن کشور و برای یادآوری خطرات زیست محیطی که جهان را تهدید می‌کند برگزار کردند. اما استقبال از این ایده به حدی بود که از سال بعد، این برنامه به صورت بین‌المللی در هر آخرین شنبه ماه مارس اجرا شد.

از آن پس تاکنون هر سال شهرهای بیشتری در این برنامه شرکت می‌کنند. برخی از چهره‌های سرشناس بین‌المللی از جمله نلسون ماندلا و بان کی مون نیز از این برنامه حمایت کرده‌اند.

همچنین سازمان‌ها و نهادهایی مانند فدراسیون جهانی فوتبال (فیفا)، سازمان جهانی یونسکو، برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد و برخی شرکت‌های بزرگ مانند فیلیپس، آی کی آ IKEA، هتل‌های زنجیره‌ای هیلتون و تیم فوتبال منچستر یونایتد نیز از این برنامه پشتیبانی می‌کنند.

برنامه «ساعت زمین» در حال حاضر بزرگ‌ترین برنامه حمایت از محیط زیست است که به صورت داوطلبانه و هم‌زمان در نقاط مختلف دنیا اجرا می‌شود.

ارزش واقعی یا ارزش نمادین؟

به گفته«صندوق جهانی طبیعت» برنامه ساعت زمین برنامه‌ای به قصد  کاهش موثر مصرف انرژی و کم کردن از میزان گازهای گلخانه‌ای نیست. بنابراین نمی‌توان از تاثیر زیاد یک ساعت خاموشی چراغ‌ها در کاهش جهانی مصرف انرژی سخن گفت.

این برنامه در اصل یک حرکت نمادین است که می‌‌خواهد تمام جمعیت کره زمین را در ابعاد مختلف از افراد معمولی گرفته تا صاحبان مشاغل و صنایع کوچک و بزرگ و حتا دولت‌ها برای یک ساعت در طول سال با مساله محیط زیست درگیر کند.

برنامه ساعت زمین به همه یادآوری می‌کند که مصرف انرژی و سوخت‌های فسیلی چه تاثیری بر زندگی جمعی انسان‌ها دارد و چه طور باعث مصرف منابع تجدید ناپذیر، آلودگی‌‌های مختلف و همچنین گرم شدن آب و هوای کره زمین می‌شود.