سایه حامد کرزی بر انتخابات افغانستان

افغان‌هايی که اميدوارند حامد کرزی، رئيس‌جمهوری‌شان پس از انتخابات بازنشسته شود، شايد در ماه‌های پيش رو نااميد شوند. انتخابات ریاست جمهوری افغانستان روز شنبه ۱۶ فروردين (۵ آوريل)، و با شرکت ۱۱ نامزد برگزار خواهد شد.

حامد کرزی تاکنون توانسته تمامی جوانب انتخابات روز شنبه را به دلخواه خود شرح دهد. او با جلب رضایت برخی از نامزدهای بالقوه به کنار رفتن از صحنه انتخابات، و نيز وادارکردن برادر خويش قيوم، به ترک رقابت‌ها، از تنوع نامزدها در صحنه انتخابات کاسته است.

همچنين، وی مقا‌م‌های اجرايی مورد نظر خود را برای عضويت در کميته‌های نظارت بر انتخابات دستچين کرده است تا آنها بتوانند هر چالشی بر سر صحت و سقم انتخابات را مديريت کنند. اين درحالی است که اغلب نامزدهای انتخابات افغانستان به مردم وعده داده‌اند تا شبيه کرزی نباشند.

با این حال اگر شمار شرکت‌کنندگان در انتخابات بسيار پايين باشد، انتخابات غيرمعتبر اعلام خواهد شد، هر چند که احتمال چنين اتفاقی بسيار کم است.

در انتخابات سال ۲۰۰۹ که از ۱۳ ميليون واجد شرايط تنها ۴ ميليون نفر در آن شرکت کردند و انتخابات معتبر خوانده‌ شد.

به علاوه، نيويورک تايمز از کمک چند ده هزار دلاری حامد کرزی به دو نامزد از سه نامزد اصلی انتخابات خبر می‌دهد. اين خبرگزاری به نقل از مقامات افغان می‌افزايد که اين کمک‌ها از محل بودجه دفتر رياست‌جمهوری پرداخت شده و کرزی اميدوار است تا دست کم يکی از نامزدهای تحت نفوذ او به مرحله دوم انتخابات راه پيدا کنند.

مرحله دوم انتخابات در ماه ژوئن امسال برگزار خواهد شد و تا آن زمان کرزی همچنان رياست‌جمهوری را برعهده خواهد داشت.

به گزارش نيويورک تايمز، برخی از نزديکان و منتقدان حامد کرزی معتقدند که حرکت‌های اخير رييس‌جمهور نشان از تلاش او برای کنترل قدرت در افغانستان دارند. به عقيده آنها آقای کرزی باور دارد که تنها خود او می‌توانست و می‌تواند کشورش را در سال‌های پرتلاطم گذار و به سوی پيشرفت هدايت کند. اين گذار با انتخابات شنبه به مرحله‌ای جدی و جديد وارد خواهد شد، و کرزی می‌خواهد تا نفوذ خود را بر دستگاه مديريتی بعدی کشور نيز حفظ کند.

داود مراديان، مشاور پيشين سياست خارجی کرزی و استاد کنونی دانشگاه آمريکايی افغانستان گفته است که حامد کرزی ۵۶ ساله «می‌خواهد تا ميراثی از خود برجای بگذارد و به عنوان دولت‌مردی حقيقی شناخته شود که برای نخستين‌بار قدرت را به صورت صلح‌آميز در افغانستان انتقال داده است. در عين حال، نيمه‌ ماکياوليستی او نيز مشغول کار است و کرزی می‌خواهد تا همچنان در سياست افغانستان تاثيرگذار باشد و به قدرت پشت سر رييس‌جمهور بعدی بدل شود».

از طرفی افزايش خشونت‌ها می‌تواند با اخلال در روند شمارش آرا و ايجاد شک و شبهه در نتيجه انتخابات، حامد کرزی را قادر سازد که برای مدت زمانی بيشتری، سکان قدرت را حفظ کند.

اين گمانه‌زنی‌ها اخبار خوش‌آيندی برای دولت اوباما نيست، زيرا پس از اينکه کرزی از امضای توافق‌نامه جديد امنيتی با آمريکا سرباز زد، مقامات آمريکايی اميدشان برای ادامه همکاری‌ها با وی را از دست داده‌اند.

نامزدهای کنونی همگی وعده داده اند که در صورت انتخاب ‌شدن توافق‌نامه را امضا خواهند کرد، اما تا زمان رسيدن هر يک از آنها به قدرت هنوز آمريکا با کرزی طرف است و رئيس‌جمهور افغانستان نيز در ماه‌های اخير ابداً بی‌اعتنايی خود به آمريکايی‌ها را پنهان نکرده است.

برای مثال، حامد کرزی ماه پيش ناگهان بر سر مساله الحاق کريمه به روسيه موضعی کاملاً مخالف با آمريکا اتخاذ کرد. يکی از مقامات ارشد افغان گفته است که وقتی ماه پيش گزارش‌هايی منتشر شد که بر اساس آنها، قرار است آمريکا بخشی از ادوات نظامی خارج‌شده از افغانستان را به پاکستان بدهد، کرزی به سرعت و در يک موضع‌گيری عمومی از الحاق کريمه به روسيه دفاع کرد.

به باور مقامات افغانستان، حامد کرزی در اين گزارش‌ها شاهد آخرين پرده از چيزی بوده که خود دورويی متحد ديرينه، يعنی آمريکا، می‌داند. رييس‌جمهور افغانستان معتقد است که آمريکا در چند سال اخير در تلاش برای زمين زدن او بوده است. کرزی با افزايش نيروهای آمريکايی در افغانستان موافق نبود، تلاش‌های آمريکا برای نشاندن کسی ديگر به جای او در سال ۲۰۰۹ را خيانت به خود می‌دانست، و اخيراً معتقد است که آمريکا در جبهه پاکستان و به تبع آن، در جبهه طالبان قرار دارد.

قانون اساسی افغانستان حامد کرزی را پس از ۱۲ سال حکمرانی از شرکت در انتخابات منع کرده است، اما بسياری انتظار دارند که او همچنان به واسطه مسئولان وفادارش دستی در سياست داشته باشد.

گمانه‌زنی‌ها در مورد علاقه کرزی به حفظ نفوذ خود بر سياست افغانستان در حالی مطرح می‌شود که شب گذشته، پنج‌شنبه شب، حامد کرزی بر صفحه تلويزيون‌های افغانستان ظاهر شد تا از افغان‌ها بخواهد فارغ از هر نتيجه‌ای در انتخابات، در دوران پس از آن دست در دست يکديگر با هم به کار بپردازند. او در سخنرانی خود برای مردم افغانستان گفت: «بيان نظرات متفاوت و متضاد با يکديگر حين رقابت‌های انتخاباتی از اصول دموکراسی است. اما مطمئن هستم وقتی رقابت‌های انتخاباتی پايان يابند، نامزدها به رای مردم احترام خواهند گذاشت، منافع ملی را در اولويت قرار خواهند داد، و نتيجه مشروع انتخابات را خواهند پذيرفت».

به علاوه، مشاوران کرزی نيز تاکيد دارند که وی خود نيز به اين فلسفه عمل کرده و به بخش‌های مختلف دولت خود اجازه داده تا آزادانه از هر کسی که می‌خواهند، طرفداری کنند.  برای مثال، معاون اول جديد کرزی حامی عبدالله عبدالله است که کرزی ابداً علاقه‌ای به انتخاب‌ شدن او ندارد. عبدالله رقيب اصلی کرزی در انتخابات ۲۰۰۹ نیز بود.