تنبیه روانی؛ شکایت ۵۵ درصد کودکان آزاردیده

یک مددکار انجمن حمایت از حقوق کودکان اعلام کرده که در سال ۹۲ بر اساس تماس‌های برقرار شده با خط مشاوره «صدای یارا»، ۲۴۸۸ کودک در ایران تنبیه شده‌اند. به گفته او، ۵۵ درصد کودکان تنبیه عاطفی، روانی شده‌اند و ۴۵ درصد مورد تنبیه بدنی قرار گرفته‌اند.

شیرین صدر نوری، در گفت‌وگو با خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، گفته که در سال گذشته پنج هزار و ۶۳۴ تماس با «صدای یارا» برقرار شده است.

پنج هزار و ۵ . ۸ درصد کودکانی که در موردشان تماس برقرار شده است پسر و چهار هزار و ۵ . ۱ درصد آن‌ها دختر بوده‌اند.

این چندمین گزارشی است که درباره آمار کودک‌آزاری در ایران درباره موارد کودک‌آزاری در سال ۹۲ منتشر شده است.

بر اساس این گزارش، ۳۱ درصد این کودکان به علت مشکلات خانوادگی، ۱۳ درصد به علت مشکلات مربوط به مدرسه، شش درصد به علت مشکلات با دوستان، هفت درصد به علت مشکلات عادتی، دو درصد به علت مشکلات رفتاری، پنج درصد به علت مشکلات ارتباطی، سه درصد به علت مشکلات اجتماعی، دو درصد به علت مشکلات جسمی، چهار درصد به علت مشکلات بلوغ و ۲۷ درصد به علت سایر مشکلات، مشاوره گرفته‌اند.

۲۷ درصد این کودکان، مشکلاتی همچون بهره‌کشی، مشکلات جسمی و فیزیکی، مشکلات ذهنی، استفاده از مواد مخدر، تبعیض و درخواست اطلاعات داشته‌اند. مشکلات کودکان با دوستان و همبازی‌هایشان و همچنین مشکلات ارتباطی، اجتماعی، جنسی و مربوط به بلوغ از جمله مواردی هستند که تاکنون در گزارش‌های مربوط به آزار کودکان در ایران بارها به آنها اشاره شده است.

آزار کودکان زیر ۱۱ سال در خانه

بیشتر موارد کودک آزاری در ایران در داخل خانواده انجام می‌شود. بررسی‌های اخیر نشان داده که خانواده‌های این کودکان اکثرا از نوع خانواده هسته‌ای بوده و ۹۳ درصد با پدر، مادر، کودک، خواهر و برادر خود زندگی می‌کرده‌اند.

در مورد سه درصد تماس‌ها، کودک در خانواده‌ گسترده زندگی می‌کرده است؛ یعنی همراه پدر، مادر و خاله و عمه و در مورد چهار درصد خانواده‌ها، پدر و مادر از هم جدا شده بودند و کودک یا با مادر یا با پدر زندگی می‌کرده است.

 فقر، بیکاری، بی‌سوادی و اعتیاد در خانواده و همچنین تبعیض جنسیتی ازجمله زمینه‌های بروز کودک آزاری در یک جامعه به شمار می‌روند که در ایران موارد پرشماری دارد.

از نظر سنی، ۲۷ درصد این کودکان صفر تا سه سال، ۳۹ درصد آن‌ها چهار تا هفت سال، ۱۹ درصد هشت تا ۱۱ سال، ۹ درصد ۱۲ تا ۱۵ سال، پنج درصد ۱۶ تا ۱۸ سال و یک درصد بالای ۱۸ سال بوده‌اند. این آمار نشان می‌دهد که بیشترین موارد کودک‌آزاری در ایران نسبت به کودکان زیر ۱۱ سال انجام می‌شود که از نظر روانی و جسمی آسیب‌پذیرترند و معمولا امکان گزارش آزار را ندارند.

همچنین مددکار انجمن حمایت از حقوق کودکان به این نکته اشاره کرده که ۴۳ درصد از کودکانی که مشاوره در مورد آن‌ها انجام شده زیر سن مدرسه بوده‌اند. ۲۹ درصد این کودکان دبستانی، ۱۴ درصد پیش‌دبستانی، هفت درصد دبیرستان، ۶. ۵ درصد راهنمایی و نیم درصد آن‌ها دانشجو بوده‌اند.

از مجموع تماس‌های برقرار شده با این مرکز حمایتی، ۹۳ درصد طریق مادران انجام شده است و تنها در دو درصد پدران تماس گرفته‌اند. در سه درصد موارد خود کودک تماس گرفته و دو درصد تماس‌ها هم با کمک اقوام و سایرین برقرار شده است.

به اعتقاد کارشناسان علوم تربیتی و آسیب‌های اجتماعی، شناسایی موارد کودک ‌آزاری نخستین گام در زمینه کاهش این آسیب اجتماعی است و  در این میان میزان تحصیلات پدران و مادران نقشی پراهمیت – و نه لزوماً تعیین‌کننده – دارد.

گزارش اخیر نشان می‌دهد که دو درصد تماس گیرندگان تحصیلات ابتدایی داشته‌اند. از سایر تماس‌گیرندگان، سه درصد سیکل، هشت درصد زیر دیپلم، ۵۰ درصد دیپلم، ۱۴ درصد دارای مدرک کاردانی، ۲۰ درصد کار‌شناسی و سه درصد دارای مدرک کار‌شناسی ارشد بوده‌اند.

کودک آزاری، آسیبی فراگیر

به گفته محمد نفریه، معاون اجتماعی سازمان بهزیستی ایران هم‌اینک اعتیاد، طلاق، کودک‌آزاری و همسرآزاری از جمله آسیب‌های عمده اجتماعی در ایران هستند.

کودک‌آزاری در ایران جرمی است که اغلب پنهان است و به همین دلیل آمار دقیقی از میزان آن در دست نیست. بسیاری از کودکانی که مورد آزار جسمی یا روانی قرار می‌گیرند، هزگر امکان گزارش آن را پیدا نمی‌کنند.

 از سوی دیگر فرهنگ تربیتی جامعه ایران، تنبیه را تا حدی برای کودکان جایز می‌شمرد و این مسئله حتی در قانون هم تایید می‌شود. عنوان نمونه، در ماده پنجم قانون حمایت از کودکان و نوجوانان، کودک‌آزاری به عنوان یکی از جرایم عمومی مطرح شده است که احتیاج به شاکی خصوصی ندارد. در ماده هفت آن اما «اقدامات تربیتی در چارچوب ماده ۵۹ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۰ و ماده ۱۱۷۹ قانون مدنی مصوب سال ۱۳۱۴ از شمول این قانون مستثنی شده است».

دو ماده قانونی اخیر، به «مسئولیت و تشخیص والدین و سرپرستان کودکان» در حد و میزان تنبیه کودکان اشاره دارد که زمینه‌های اجرایی ماده دوم قانون حمایت از کودکان و نوجوانان، مصوب سال ۸۱ را سست می‌کند. به عنوان نمونه، در ماده ۵۹ قانون مجازات اسلامی آمده است: «اعمال زیر جرم محسوب نمی‌‌شود: اقدامات والدین و اولیای قانونی و سرپرستان صغار و محجورین که به منظور تأدیب یا حفاظت آن‌ها انجام شود مشروط به اینکه اقدامات مذکور در حد متعارف تأدیب و محافظت باشد.»