هشدار به دختران و زنان درباره ازدواج با اتباع خارجی

عیسی موسوی‌نسب، مدیرکل اتباع و امور خارجی استاندار تهران، در گفت‌وگو با خبرگزاری دانشجویان ایران، ایسنا،نسبت به ازدواج زنان و دختران ایرانی با اتباع خارجی هشدار داده و گفته است:‌ «زنان و دختران ایرانی نباید تحت هیچ شرایطی تن به ازدواج شرعی غیرقانونی با اتباع خارجی به‌ویژه تبعه افغان بدهند و هر نوع ازدواجی با اتباع خارجی طبق قانون کشور باید با اجازه وزارت کشور و دولت صورت بگیرد.»

عیسی موسوی‌نسب تأکید کرده‌ مشکلاتی که پس از ازدواج‌های شرعی و ثبت نشده زنان ایرانی با اتباع افغانستان ایجاد می‌شود به گونه‌ای است که جمهوری اسلامی ایران نمی‌تواند از حقوق این زنان دفاع کند.

مدیر کل اتباع و امور خارجی استاندار تهران همچنین گفته است: «فرزندان حاصل این‌گونه ازدواج‌ها به افراد بی‌هویت و بعضا بلاتکلیف و رها شده تبدیل می‌شوند که احراز هویت آنها بسیار مشکل است. در آینده این کودکان برای ادامه تحصیل دچار مشکلات فراوانی می‌شوند چرا که امکان صدور هویت برای این کودکان مشکل است.»

موسوی‌نسب علت تقاضای ازدواج شرعی اتباع خارجی با زنان ایرانی را «اخذ اقامت» یا «انگیزه‌های دیگر» معرفی کرده است. او از خانواده‌ها خواسته در صورتی که مردان خارجی به‌دنبال ازدواج با دختران آنها هستند، توجه کنند که این ازدواج حتما به ثبت برسد و با مجوز وزارت کشور باشد تا در صورت بروز مشکل حقوق زنان و فرزندان حاصل از این ازدواج‌ها قابل دفاع باشد.

چندی پیش، عزیز کاظمی، مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور، از ازدواج ۳۲هزار زن ایرانی با اتباع افغانستانی خبر داده بود. اکنون مدیرکل اتباع خارجی استان تهران گفته است:‌ «برآوردها نشان می‌دهد میزان ازدواج مردان خارجی با زنان ایرانی بیشتراست و تعداد آنها در بین مردان افغان بیش از سایر اتباع است.» مسئولان و دست اندرکاران دولتی معتقدند اتباع افغانستانی برای استفاده از مزایای اجتماعی نظیر تحصیل در مدارس ایرانی، بیمه و خدمات بهداشتی و اجتماعی و همچنین اقامت قانونی در ایران با زنان ایرانی ازدواج می کنند.

دولت ایران از سال ۱۳۸۵ازدواج زنان ایرانی با مردان افغانستانی را نمی‌پذیرد. به‌طوری که زنان ایرانی امکان ازدواج رسمی با مردان افغان را ندارند مگر اینکه تشریفات خاصی را دنبال کنند؛ از جمله زوج‌ها باید به اداره امور اتباع و مهاجران خارجی استانداری مراجعه کنند و درخواست صدور پروانه زناشویی بدهند. همچنین باید گواهینامه‌ای از مرجع رسمی کشور متبوع مرد مبنی بر بلامانع بودن ازدواج با زن ایرانی صادر شود؛ مگر اینکه زن از آوردن چنین گواهینامه‏ای توسط مرد صرف‌نظر کند.

به این ترتیب این نوع ازدواج‌ها اکثرا تنها به شکل شرعی انجام می‌شود و در نتیجه مورد حمایت قانون نیست و مراجع رسمی از جمله دادگاه‏ها در صورت بروز مشکل، وظیفه رفع آن را ندارند. مهریه، نفقه و ... که عمدتا با حمایت و حکم مراجع قضایی قابل دریافت است، در این نوع ازدواج‌ها قابل مطالبه نیست.

ازدواج مردان ایرانی با تبعه خارجی معمولا مشکلات کمتری دارد. طبق قوانین ایران به محض ازدواج تابعیت زوج به زوجه منتقل می‏شود و افراد با مراجعه به اداره امور اتباع خارجه نیروی انتظامی استان‏ها تشریفات قانونی را انجام می‎دهند و بعد از ثبت ازدواج، زن شناسنامه ایرانی دریافت می‏کند.

کودکان بی‌شناسنامه و مشکلات بی‌پایان

موسوی‌نسب اعلام کرده که در حال حاضر بیش از ۳۰۰هزار دانش‌آموز افغانستانی در مدارس مختلف کشور مشغول به تحصیل هستند. او به خبرگزاری ایسنا گفته است: «از این تعداد ۱۱۸هزار نفر در استان تهران و در میز و نیمکت‌های هم‌سنگ با دانش‌آموزان ایرانی تحصیل می‌کنند و بدون آنکه تمایزی بین این دانش‌آموزان و فرزندان کشور داشته باشیم خدمات آموزشی را به آنها ارائه می‌دهیم.»

او در این گفت‌وگو همچنین مدعی شده که جمهوری اسلامی ایران خدمات بهداشتی و موارد دیگری از خدمات را به فرزندان اتباع افغانستان ارائه می‌دهد که در آمارهای مجامع بین‌المللی برای هزینه هر دانش‌آموز در یک سال تحصیلی محاسبه نشده و سازمان‌های حقوق بشری این موارد را نادیده می‌گیرند.

مدیرکل اتباع و امور خارجی استاندار تهران اقدامات ایران در قبال دانش‌آموزان اتباع افغانستان «بی‌نظیر» دانسته و گفته که پناهندگان اتباع افغانستان همانند شهروندان ایرانی از همه امکانات از جمله تحصیل، بهداشت و سایر خدمات برخوردار هستند و قریب به اکثریت آنها در کنار سایر شهروندان ایرانی زندگی آزادانه‌ای دارند.

این در حالی است که کودکان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان افغانستانی به دلیل نداشتن شناسنامه ایرانی، قادر به تحصیل نیستند. این کودکان از سایر حقوق شهروندان ایرانی نیز محروم هستند و امکان بهره‌مندی از بیمه‌های تأمین اجتماعی را ندارند. احساس بی‌هویتی، بی‏سوادی و انواع آسیب‌های اجتماعی نظیر اعتیاد، فقر و مشکلات روحی و روانی کودکان حاصل از چنین ازدواج‏هایی را تهدید می‌کند.

نوزادی که از پدر خارجی و مادر ایرانی متولد می‎شود، تنها می‌تواند از بیمارستان گواهی ولادت دریافت کند و در صورتی که به ۱۸سالگی برسد و همچنان در ایران سکونت داشته باشد، می‌‎تواند تابعیت ایرانی دریافت کند. البته این درخواست باید از هنگام ورود به ۱۸سالگی تا ۱۹سالگی به وزارت امور خارجه ارائه شود و چنانچه این وزارتخانه اعطای تابعیت ایرانی را مصلحت بداند، تابعیت به آنها داده می‌شود و سپس می‌توانند برای دریافت شناسنامه به اداره ثبت احوال محل مراجعه کنند. به گفته موسوی‌نسب سال گذشته ۲۷۳نفر از فرزندان حاصل ازدواج‌های زنان ایرانی با اتباع افغانستانی، تابعیت گرفته‌اند و ایرانی شده‌اند. همچنین تعدادی پرونده تحصیل تابعیت نیز در حال بررسی است.

مدیرکل اتباع و امور خارجی استاندار تهران گفته سفرای کشورهای مختلف فعال در ایران و سازمان ملل بر «خدمات بی‌نظیر»ی که ایران به پناهندگان و اتباع افغانستان می‌دهد اذعان دارند اما خروجی بیانیه‌های آنها کاملا متناقض است و ایران را به نقض حقوق بشر متهم می‌کنند.

اشاره او به گزارش‌هایی نظیر گزارش سازمان دیدبان حقوق بشر است. این سازمان در آخرین گزارش خود در ماه نوامبر گذشته درباره وضعیت پناهندگان و مهاجران افغانستانی در ایران نوشته بود حقوق این افراد توسط دولت ایران نقض می‌شود. دیدبان حقوق بشر بر این نکته تأکید کرده بود که بر اساس سیاست‌های دولت ایران کودکان بدون مدرک افغان در ایران اجازه رفتن به مکتب یا مدرسه ندارند.