جهادگران اروپایی در سوریه؛ نگرانی‌ها و تدابیر دولت‌ها

جنگ داخلی سوریه، علاوه بر آثار مخربش بر منطقه خاورمیانه، برخی از کشورهای اروپایی را نیز درگیر خود کرده است. کم نیستند اتباع کشورهای اروپایی که به انگیزه جهاد علیه بشار اسد به سوریه رفته‌اند.

برخی از این اتباع اروپایی جان خود را در سوریه از دست داده‌اند. شگفت اینکه در میان این پیکارجویان که خود را نیروهای جهادی (مجاهد) می دانند، نه فقط مردان که زنان مسلمان اروپایی نیز دیده می‌شوند.

برای درک این پدیده فزاینده که نگرانی‌های کشورهای اروپایی را دامن زده، کافی است به اظهارات فرانسوا اولاند، رییس جمهور فرانسه دقت کنیم که از تمهیداتی سخن گفته که کشورش برای مقابله با این پدیده به کار خواهد بست.

اولاند اعلام کرده که کشورش آخرین تکنولوژی‌ها را برای ره‌گیری کسانی که به قصد جهاد به سوریه می‌روند، به کار خواهد بست تا از بدو یک مکالمه تلفنی یا پیام الکترونیکی و یا هر اقدام دیگر رصد شوند و پلیس و دستگاه‌های امنیتی برای شناسائی فرد مظنون دست به اقدام بزنند.

اینک سایت‌های اینترنتی عدیده‌ای در دسترس عموم است که مخاطبان خود را برای جهاد در سوریه فرا می‌خوانند. دولت فرانسه از والدین فرانسوی خواسته که در صورت مشاهده چنین سایت‌هایی توسط فرزندانشان، پلیس را در جریان بگذارند.

تمهیدات فرانسه و بریتانیا

اخیرا لوران فابیوس، وزیر خارجه فرانسه اعلام کرده که دست کم ۵۰۰ تبعه فرانسه که برخی از آنان از نوجوان کم سن و سال هستند، به عنوان پیکارجو در جنگ علیه دولت سوریه به این کشور سفر کرده‌اند.

در هفته‌های اخیر ویدئوهایی از اتباع فرانسوی در سوریه منتشر شده که موید ادعای مقامات فرانسوی است. یکی از چهار خبرنگار فرانسوی که پس از ۱۰ ماه اسارت در سوریه، اخیرا آزاد شده‌اند، تأیید کرده که برخی از ربایندگان با او به زبان فرانسه حرف می‌زدند.

بریتانیا نیز که نگرانی‌های مشابهی از سفر اتباعش به سوریه دارد، تمهیدات مشابهی را به کار بسته است. در ژانویه سال جاری دیوید کامرون و فرانسوا اولاند در پی دیدار با هم، نسبت به اثرات چنین پدیده‌ای بر کشورشان ابراز نگرانی کرده بودند. این دو توافق کردند که هر اقدامی را علیه کشورشان در تهدید "گسترش تروریسم در سایه جنگ سوریه" به کار بندند.

در اواخر سال گذشته میلادی، بریتانیا قانونی را از تصویب گذراند که بر اساس آن، گذرنامه کسانی که اقدامات تروریستی (از جمله سفر به سوریه و آموزش نظامی در آنجا) مرتکب می‌شوند، توقیف شود.

بنا به اعلام بی بی سی عربی، شدت نگرانی پلیس بریتانیا از سفر اتباع این کشور تا آنجاست که پلیس مبارزه با تروریسم بریتانیا با کمک نهادهای مدنی، کمپینی را تحت عنوان "کمپین ملی مشارکت زنان" راه‌اندازی کرده است. هدف این کمپین، کمک گرفتن از زنان مسلمان است تا همسران و فرزندانشان را از سفر به سوریه برای جنگیدن منع کنند.

این ابتکار پلیس بریتانیا پس از آن انجام می‌شود که دستگاه های امنیتی این کشور فقط در سال جاری ۴۰ نفر را که قصد سفر به سوریه داشتند، دستگیر کرده‌اند. پلیس بریتانیا معتقد است که دست‌کم ۴۰۰ تبعه این کشور از زمان آغاز جنگ در سوریه به این کشور رفته و حداقل ۲۰ نفر از آنان جان باخته‌اند. یکی از جانباختگان، پدر سه فرزند بود. وی اولین تبعه بریتانیایی در سوریه بود که با انجام عملیات انتحاری جان خود را از دست داد.

تدابیر قانونی علیه نیروهای جهادی

دولت بریتانیا در نظر دارد در کلیه مبادی ورود و خروج کشور از جمله فرودگاه‌ها و بنادر، نشریاتی را توزیع کند که نسبت به سفر اتباع این کشور به سوریه هشدار می‌دهند.

دستگیری یک جوان نروژی (اصالتاً پاکستانی) در فرودگاه اسلو که در سوریه مجروح شده و برای معالجه به نروژ بازگشته بود، نیز نشان داد که مشارکت در جنگ سوریه، پدیده‌ای گسترده در سطح اروپاست. پلیس نروژ می‌گوید حداقل ۱۵ تن که با گذرنامه نروژی، در جنگ سوریه حضور دارند. جوان نروژی در عین جراحتی که جانش را تهدید می‌کند، بنا به قانون مبارزه با تروریسم، در معرض حبس تا شش سال قرار دارد.

اخبار جسته گریخته‌ای نیز از آلمان، فنلاند، سوئد و دیگر کشورهای اروپایی به گوش می‌رسد که اتباعی از این کشورها برای جنگ به سوریه رفته‌اند.

نکته قابل توجه در مورد این پیکارجویان که خود را نیروهای "جهادی" می‌نامند، این است که اکثریت آنان تبار غیر اروپایی (پاکستانی، عرب، افریقایی) دارند.

این نگرانی‌ها منحصر به کشورهای اروپایی نیست. عربستان سعودی و اردن نیز اقدامات تنبیهی شدیدی را علیه اتباع خود که به سوریه سفر کنند و در صف نیروهای جهادی بجنگند در نظر گرفته‌اند. عربستان ۱۰ سال حبس را برای چنین افرادی در نظر گرفته است.

برخی از نیروهای جهادی که علیه دولت سوریه می‌جنگند، وابسته به اخوان المسلمین و برخی وابسته به القاعده، جبهة النصرة و داعش (دولت اسلامی شام وعراق) هستند که تمامی این‌ها از نظر عربستان سازمان های تروریستی شناخته می شوند.

به این ترتیب، گو اینکه عربستان خواستار سقوط بشار اسد است ولی در عین حال نیروهای مخالف او را که وابسته به سازمان‌های یاد شده باشند، تروریستی می‌داند.

همین دیدگاه را کشورهای اروپایی دارند که با نگرانی شاهدند اتباع کشورشان با پیوستن به این سازمان‌ها برای جنگ به سوریه می روند. نگرانی‌ کشورهای اروپایی عمدتا در این جهت است که این افراد در صورت مراجعت به کشورشان، بالقوه می‌توانند افکار و اعمال افراطی را گسترش دهند.