شصت و هفتمین دوره جشنواره فیلم کن در راه است

تنها چند روز به افتتاح شصت و هفتمین دوره جشنواره فیلم کن مانده است؛ جشنواره‌ای که مهم‌ترین و معتبر‌ترین جشنواره سینمایی جهان به شمار می‌رود و بسیاری از سینماگران جوان آرزوی پذیرفته شدن فیلم‌هایشان در آن را دارند و سینماگران کهنه‌کار و سر‌شناس که بار‌ها فیلم‌هایشان در بخش‌های مختلف این جشنواره بوده، باز هم از بودن و رقابت در آن خسته نمی‌شوند. جشنواره فیلم کن اغلب با فیلمی که جنبه‌های سرگرم‌کننده و عامه‌پسند بیشتری داشته و ستارگان مشهوری درآن بازی کنند، گشایش یافته و این انتخاب با مراسم افتتاحیه پرشکوه این جشنواره و زرق و برق و جلای آن هماهنگی و تناسب دقیقی دارد. به همین دلیل انتخاب فیلم هالیوودی «گریس از موناکو» به کارگردانی اولیویه ‌دان و با بازی نیکول کیدمن، به خاطر ارتباط مستقیم آن با تاریخ سینما و زندگی یکی از زیبا‌ترین ستارگان هالیوود یعنی گریس کلی (ملکه سابق موناکو)، انتخاب بسیار مناسبی است. در این فیلم که در بخش رسمی و خارج از مسابقه این دوره جشنواره کن نمایش داده می‌شود، علاوه بر نیکول کیدمن، تیم راث، فرانک لانجلا و درک جاکوبی بازی می‌کنند. همچنین پاز وگا نیز نقش ماریا کالاس، خواننده برجسته اپرا را به عهده دارد. امسال در بخش مسابقه اصلی، کارگردان‌های شناخته‌شده و مطرحی چون ژان لوک گدار، نوری بیلگه جیلان، سرگئی زویاگنیتسف، الیویه آسایاس، عبدالرحمان سیساکو، مایک لی، کن لوچ، اتوم اگویان، اگزویه (زاویه) دولان، برادران داردن و دیوید کراننبرگ برای تصاحب نخل طلا با هم رقابت دارند.

آس بزرگ جشنواره

جشنواره فیلم کن در سال ۲۰۱۴ همچنین یک آس بزرگ دارد و آن ژان لوگ گدار، کارگردان نامدار سوئیسی و از پیشگامان موج نوی سینمای فرانسه است. گدار که رابطه خوبی با کن ندارد و مدت‌هاست که به رغم حضور فیلم‌هایش در کن شخصاً در آن شرکت نمی‌کند، با فیلم تازه‌اش به نام «خداحافظ زبان» (Adieu au langage) در بخش مسابقه کن شرکت دارد.

گدار در سال ۲۰۱۰ با فیلم «سینما- سوسیالیسم»، در بخش «نوعی نگاه» کن شرکت داشت اما برخلاف انتظار مسئولان کن که از حضورش در جشنواره و شرکت در جلسه مطبوعاتی فیلمش خبر دادند، گدار به کن نیامد. سال گذشته نیز فیلم اپیزودی سه‌بعدی «سه فاجعه» که یکی از اپیزودهای آن را گدار و دو اپیزود دیگر را پیتر گرین اوی و ادگار پرا ساخته بودند، بدون حضور گدار در بخش دو هفته کارگردان‌های کن به نمایش درآمد. گدار با همه شهرت و اعتباری که در سینمای فرانسه و جهان دارد اگرچه بار‌ها نامزد دریافت نخل طلا بوده (انتخاب فیلم برای بخش مسابقه به معنی نامزد نخل طلا بودن است) اما هرگز موفق به دریافت آن نشده. او نخستین بار در سال ۱۹۸۰ با فیلم «چه کسی زندگی شما را نجات می‌دهد» در کن شرکت کرد. بعد از آن او به ترتیب با فیلم‌های «عبور» (۱۹۸۲)، «کارآگاه» (۱۹۸۵)، «آریا» (۱۹۸۷)، «موج نو» (۱۹۹۰) و «در ستایش عشق» (۲۰۰۱) در بخش مسابقه نخل طلای کن شرکت کرد. گدار اکنون ۸۳ سال دارد و پیر‌ترین کارگردان حاضر در بخش مسابقه اصلی است و بسیاری گمان می‌کنند که این فیلم، وداع او با سینما باشد. «خداحافظ زبان»، داستان زن و شوهری است که از فهم یکدیگر عاجزند. گدار قبلا گفته بود که این فیلم درباره زن و شوهری است که دیگر به یک زبان حرف نمی‌زنند اما وقتی سگشان را به گردش می‌برند، سگ زبان باز کرده و شروع به حرف زدن می‌کند. تیری فرمو، مدیر هنری جشنواره کن چندی پیش در یک جلسه مطبوعاتی با لحن دوپهلویی گفت که امسال انتظار می‌رود گدار در جشنواره کن حاضر شود اما «این به معنی حضور قطعی او نیست.»

نورچشمی‌های کن

برادران بلژیکی داردن (لوک و ژان پیر) را باید جزو نورچشمی‌های کن دانست. آن‌ها تاکنون پنج بار در کن شرکت داشته و دو بار برنده نخل طلا بوده‌اند اما تا سومین نخل طلای خود را نگیرند دست‌بردار نیستند (تا سه نشه بازی نشه).

داردن‌ها اولین بار در سال ۱۹۹۹ با فیلم «رزتا» در جشنواره کن شرکت کردند و به نخل طلای کن دست یافتند. آن‌ها بار دیگر در سال ۲۰۰۲ با فیلم «فرزند پسر» در کن شرکت کردند و بعد در سال ۲۰۰۵ با فیلم «بچه» برای بار دوم به نخل طلا دست یافتند. پس از آن بار دیگر در سال ۲۰۰۸ با فیلم «سکوت لورنا» (برنده جایزه بهترین فیلمنامه کن) و بعد در سال ۲۰۱۱ با فیلم «پسری با دوچرخه» در کن شرکت کردند، فیلمی که به خاطر آن برنده جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره کن شدند.

داردن‌ها امسال امیدوارند با فیلم «دو روز، یک شب»، سومین نخل طلای خود را به خانه ببرند. ماریون کوتیارد، ستاره مشهور سینمای فرانسه، در این فیلم نقش زنی را بازی می‌کند که به همراه شوهرش می‌خواهند دوستانشان را متقاعد کنند که امتیازهای سالانه‌شان را برای اینکه او بتواند شغلش را حفظ کند در اختیار او بگذارند. کن لوچ، سینماگر سیاسی و چپ‌گرای بریتانیا نیز از شرکت کنندگان در جشنواره کن امسال است و با فیلمی به نام «تالار جیمی» (Jimmy s Hall) به کن می‌آید. این فیلم نیز همانند بیشتر آثار کن لوچ درونمایه‌ای سیاسی اجتماعی دارد و داستان زندگی جیمز گرالتون، مبارز سیاسی ایرلندی را روایت می‌کند.

کن لوچ در طی چند سال گذشته، به تناوب در بخش مسابقه جشنواره کن حاضر بوده و در سال ۲۰۰۶ توانست نخل طلای کن را به خاطر فیلم «بادی که ساقه‌های جو را لرزاند»، به دست آورد. لوچ در سال ۲۰۰۹ نیز با فیلم «در جستجوی اریک» در بخش مسابقه جشنواره کن شرکت داشت، فیلمی که با شرکت اریک کانتونا، فوتبالیست معروف فرانسوی ساخته بود. او بار دیگر در سال ۲۰۱۰ نیز با فیلم «راه ایرلندی» به بخش مسابقه جشنواره کن راه یافت اما موفقیتی کسب نکرد. «راه ایرلندی»، درباره حضور نیروهای انگلیسی در جنگ عراق و تأثیر روانی و اقتصادی این جنگ بر سربازان و خانواده‌های آن‌ها بود. آخرین حضور کن لوچ در جشنواره کن مربوط به سال ۲۰۱۲ بود که با فیلم کمدی اجتماعی «سهم فرشتگان» در بخش مسابقه شرکت داشت. علاوه بر کن لوچ، فیلمساز کهنه‌کار دیگری نیز از سینمای بریتانیا در جشنواره کن امسال حضور دارد به نام مایک لی که او نیز همانند کن لوچ، همواره مورد توجه جشنواره کن بوده و امسال با هم رقابت خواهند کرد. فیلم مایک لی با عنوان «آقای ترنر» به زندگی نقاش برجسته بریتانیایی، جی‌ام دبلیو ترنر می‌پردازد. مایک لی در سال ۲۰۱۱ با فیلم «سالی دیگر» در بخش مسابقه جشنواره کن حضور داشت اما به رغم تحسین منتقدان، جایزه‌ای به دست نیاورد. نوری بیلگه جیلان، سینماگر برجسته سینمای امروز ترکیه، نیز یکی دیگر از فیلمسازان مورد پسند جشنواره کن است. جیلان در سال ۱۹۹۵ با فیلم کوتاه «کوزا» برنده نخل طلای بهترین فیلم کوتاه جشنواره کن شد. در سال ۲۰۰۳ او با فیلم «فاصله» موفق به دریافت جایزه بزرگ هیئت داوران جشنواره گردید و در سال ۲۰۰۶ نیز با فیلم «اقلیم» در بخش مسابقه اصلی این جشنواره شرکت کرد. جیلان همچنین در سال ۲۰۰۸ با فیلم «سه میمون» برنده جایزه بهترین کارگردانی در کن شد. او در سال ۲۰۱۱ با فیلم درخشان و شاعرانه «روزی روزگاری در آناتولی» در کن درخشید و جایزه ویژه هیئت داوران بخش مسابقه اصلی را به دست آورد. جیلان امسال با فیلم «خواب زمستانی» در کن حضور دارد اما تاکنون هیچ اطلاعاتی درباره داستان فیلم او منتشر نشده. با این‌حال می‌توان با توجه به سابقه درخشان این فیلمساز، اثر جدید او را از نامزدهای جدی نخل طلای امسال پیش‌بینی کرد.

میشل هازاناویسیوس، سینماگر فرانسوی که در سال ۲۰۱۲ با فیلم صامت و سیاه و سفید «آرتیست» در کن شرکت داشت، امسال با فیلم «جستجو» به کن می‌آید که بازسازی فیلمی کلاسیک به همین نام است و همسرش برنیس بژو (بازیگر فیلم‌های «آرتیست» و «گذشته» اصغر فرهادی و برنده جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره کن به خاطر بازی در «گذشته») در آن بازی می‌کند.

از اولیویه آسایاس، فیلمساز و منتقد سر‌شناس فرانسوی و سازنده فیلم‌هایی چون «کارلوس» و «ساعات تابستانی» فیلمی در بخش مسابقه هست به نام «ابرهای سیلس ماریا» با بازی ژولیت بینوش. فیلم آسایاس، درامی روانکاوانه و اقتباسی آزاد از فیلم کلاسیک «همه چیز در باره ایو» ساخته جوزف منکیه ویچ (۱۹۵۰) است. اولیویه آسایاس قبلاً سه بار در بخش مسابقه کن شرکت داشته است: «سرنوشت‌های سانتیمانتال» (۲۰۰۰)، «شیطان‌پرست» (۲۰۰۲) و «پاک» (۲۰۰۴). اما هیچگاه به نخل طلا دست نیافته است. از سینمای آمریکا نیز فیلم‌های «شکارچی روباه» ساخته بنت میلر (کارگردان فیلم‌های «کاپوتی» و «مانیبال»)، (The Homesman) ساخته تامی لی جونز و «نقشه ستارگان» ساخته دیوید کراننبرگ، در این بخش به نمایش درمی‌آید.
دیوید کراننبرگ که در سال ۲۰۱۲ با فیلم «کاسماپولیس» در بخش مسابقه کن شرکت داشت، امسال با فیلم «نقشه ستارگان» در بخش مسابقه حضور دارد. در این فیلم میا واسیکوفسکا و جولین مور بازی می‌کنند. تامی لی جونر، بازیگر سر‌شناس آمریکایی که پیش‌تر با فیلم «سه تدفین»، استعداد و توانایی خیره‌کننده‌ای را در کارگردانی به نمایش گذاشته بود، با دومین تجربه کارگردانی‌اش به نام The Homesman (بر اساس رمانی از گلندون سوارتوت) در بخش مسابقه شرکت کرده است. این فیلم که یک ضد وسترن است درباره انتقال سه زن دیوانه از نبراسکا به لوا است و در آن تامی لی جونز به همراه هیلاری سوانک، نقش‌های اصلی را به عهده دارند. آندری زویاگنیتسف، سینماگر برجسته روسیه (کارگردان فیلم‌های «تبعید» و «النا») نیز با فیلم «لویاتان» (نهنگ) در کن حاضر خواهد شد و انتظار می‌رود که با فیلم جدیدش همانند فیلم‌های سحرانگیز قبلی‌اش، همه را مسحور کند. آتوم اگویان، سینماگر کانادایی نیز کارگردان سر‌شناس دیگری است که با فیلم «گرفتار» در بخش مسابقه حضور دارد. اگزویه (زاویه) دولان، فیلمساز کانادایی، جوان‌ترین کارگردان بخش مسابقه است که با فیلمی به نام «مامی» با کارگردان‌های کهنه کار سینما رقابت خواهد کرد. «آب راکد است» ساخته نائومی کاواسه از ژاپن و «افسانه‌های وحشی» ساخته دامین زیفرون از آرژانتین از فیلم‌های دیگر بخش مسابقه اصلی جشنواره کن‌ در سال ۲۰۱۴ هستند. فیلم‌های «بازگشت به خانه» ساخته ژانگ ییمو (سینماگر برجسته چینی) درباره انقلاب مائویستی در چین، انیمشین «چگونه اژدهای خود را تربیت کنید ۲» ساخته دین دبلوا (به مناسبت بیستمین سال فعالیت شرکت دریم ورکس) و «مردم جهان» ساخته ایو ژولاند نیز از فیلم‌هایی است که خارج از مسابقه به نمایش درمی‌آیند.

فیلمسازان زن بخش مسابقه

در سال‌های گذشته انتقادهای زیادی به ویژه از طرف سینماگران فمینیست، در مورد ترکیب مردانه هئیت داوران کن و نیز حضور مسلط سینماگران مرد در بخش مسابقه اصلی مطرح شد. امسال برخلاف سال‌های قبل، سینماگران زن حضور نسبتاً چشمگیر و قابل توجهی در جشنواره کن دارند، هم در هیئت داوران که ریاست آن با یک سینماگر فمینیست دوآتشه یعنی جین کمپیون نیوزیلندی است و هم در بخش مسابقه که دو فیلم از سینماگران زن یعنی آلیس روهرواچر از ایتالیا با فیلم «شگفتی» و نائومی کاواسه از ژاپن با فیلم «دو پنجره» شرکت دارد. در بخش نوعی نگاه نیز فیلم‌هایی از سینماگران زنی چون آسیا آرجنتو، کرن یدایا، ماری آماکولکی، کلر برگر و جسیکا هاوزنر به نمایش درمی‌آید. در هیئت داوران بخش مسابقه (نخل طلا) نیز اکثریت با زنان است و علاوه بر جین کمپیون، فیلمسازان و بازیگران مطرح زن مثل سوفیا کاپولا، لیلا حاتمی (بازیگر)، کارول بوکوئه (بازیگر و مدل فرانسوی که با فیلمسازانی چون لوئیس بونوئل و برتران بلیه همکاری کرده) و جون دویئون (بازیگر کره‌ای) در کنار ویلم دافو (بازیگر آمریکایی)، گائل گارسیا برنال (بازیگر و کارگردان مکزیکی)، جیا ژانکه (کارگردان چینی و سازنده «نشانی از گناه» و «طبیعت بیجان») و نیکلاس ویندینگ رفن (کارگردان دانمارکی و سازنده فیلم «درایو») به قضاوت در مورد فیلم‌ها خواهند پرداخت. شصت و هفتمین دوره جشنواره کن همچنین از آلن رنه، سینماگر بزرگ سینمای فرانسه که چندی قبل درگذشت و سوفیا لورن، ستاره نامدار سینمای ایتالیا، تجلیل به عمل خواهد آورد. امسال هیچ فیلمی از ایران در هیچ یک از بخش‌های رسمی و غیررسمی کن پذیرفته نشده است اما سینمای ایران دو نماینده شایسته در جایگاه داوری فیلم‌های کن دارد. علاوه بر لیلا حاتمی که داور بخش مسابقه اصلی است، عباس کیارستمی، کارگردان نامدار سینمای ایران نیز ریاست هئیت داوران بخش سینه‌فونداسیون و فیلم‌های کوتاه جشنواره کن را به عهده دارد. نیامی لووفسکی، کارگردان، نویسنده و بازیگر فرانسوی، محمد صالح هارون، کارگردان اهل چاد، یواخیم تریر، کارگردان نروژی و دانیلا توماس، کارگردان برزیلی از داوران دیگر بخش سینه‌فونداسیون و فیلم‌های کوتاه جشنواره کن امسال‌اند. شصت و هفتمین دوره جشنواره فیلم کن ۱۴ تا ۲۵ مه (۲۴ اردیبهشت تا ۴ خرداد) برگزار می‌شود.