«گستردگی خشونت کلامی» در مورد زنان ایرانی‬‎

گفته می‌شود آخرین تحقیق سراسری درباره میزان خشونت نسبت به زنان ایران، مربوط به سال ۱۳۸۴ است و پس از آن هیچ تحقیق جدی در این زمینه نشده است.

بر اساس تحقیق سازمان بهزیستی در سال یادشده، حدود ۶۶ درصد از زنان کشور مورد خشونت قرار گرفته‌اند و «خشونت کلامی» در میان شاخص‌های گوناگون خشونت، بیشترین میزان گستردگی را داشته است. به گفته کارشناسان و فعالان حقوق زنان، دامنه این آسیب اجتماعی در ایران همچنان گسترده و جدی است.

به گزارش خبرگزاری کار ایران، نجمه واحدی، جامعه‌شناس و فعال حقوق زنان، ضمن اشاره به میزان گستردگی خشونت کلامی نسبت به زنان ایران، تاکید کرده است که در بیشتر مواقع، چه عامل خشونت و چه فرد خشونت‌دیده، از خشونت کلامی و مصادیق و تبعات آن اطلاعی ندارد. او گفت: «شاید اگر این مسأله را بدانند از آن پرهیز کنند.»

این فعال حقوق زنان درباره ابعاد خشونت‌های کلامی در خانه‌ و همچنین بازتولید آن در خانواده، توضیح داد: «خشونت‌های کلامی درون خانه به چند دسته تقسیم می‌شوند. یکی از آن‌ها آزارهای مستقیم احساسی مانند فحاشی، تحقیر و یا تمسخر توانمندی‌ها و ظاهر فرد است.»

نجمه واحدی، گروه دوم از خشونت‌های کلامی خانگی را بی‌اهمیت جلوه دادن، سکوت و در نظرنگرفتن عقاید و اظهار نظر زنان تحت عنوان «همسر»، «مادر» و «فرزند» دانسته است.

از دیدگاه این جامعه شناس گروه سوم خشونت‌های کلامی، «دستور‌های تحکم‌آمیز، تحمیل عقاید و دخالت در تصمیم‌گیری‌های زندگی شخصی» زنان و علاقه‌مندی‌های آنان است.

پیگرد قضایی خشونت‌های کلامی 

خشونت‌های کلامی را از حیث قانونی، می توان مصداقی از عسر و حرج (بیش از حد به سختی افتادن فرد) دانست و آن را تحت پیگیری قضایی قرار داد.

به گفته نجمه واحدی، «خشونت‌های کلامی زیر شاخه اعتیاد، خرجی ندادن و خشونت فیزیکی نیستند که مستقیماً در قانون ذکر شده باشد، اما قاضی در صورت تشخیص می‌تواند براساس آن حکم دهد که متاسفانه این اتفاق به صورت محدودی در ایران رخ می‌دهد.»

وی تاکید کرده است که «اگر دادگاه، حکمی مبنی بر ضروری بودن مراجعه به مشاور صادر کند می‌تواند در کاهش خشونت‌های کلامی موثر باشد».

به عقیده این فعال حقوق زنان، «اعمال خشونت کلامی اعتماد به نفس افراد را از بین می‌برد و به روح و روان فرد آسیب جدی وارد می‌کند. همچنین فرزندان خانواده را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد و سبب تکرار این رفتار‌ها به وسیله آن‌ها می‌شود.»

او با اشاره به اینکه کسانی که مورد خشونت کلامی قرار می‌گیرند، نباید آن را نادیده بگیرند، تاکید کرده است: «خشونت‌های کلامی معمولاً با این توجیه که از روی توجه و علاقه‌اند اعمال می‌شود و افراد نیز به دلیل ناآگاه بودن از اینکه اینگونه رفتار‌ها مصداق خشونت است آن را می‌پذیرند.»

این جامعه‌شناس با اشاره به اینکه در بسیاری از موارد افرادی که تحت این نوع از خشونت در زندگی زناشویی قرار دارند، قصد جدایی از همسر خود را ندارند، گفت: «تنها درخواست‌ آنان این است که همسرشان از طریق کمک گرفتن از مشاور یا روان‌شناس بتواند مشکل خود را حل کند.»

فقدان آمار دقیق از خشونت کلامی در ایران

نیکزاد زنگنه، فعال حقوق زنان، آموزش افراد در مراکز آموزشی و از طریق رسانه‌ها را به منظور کاهش خشونت خانگی، یک ضرورت می داند.

او در گفت‌وگو با خبرگزاری دانشجویان ایران تاکید کرده که آمار دقیقی از خشونت خانگی در ایران وجود ندارد و تمام تحقیقات انجام شده در این زمینه مربوط به پیش از سال ۱۳۸۴ است.
او آمارهای قدیمی موجود را نشان‌دهنده این نکته می‌داند که خشونت خانگی علیه زنان در ایران شیوع بسیار زیادی دارد: «به عنوان نمونه بر اساس گزارش سازمان بهزیستی در سال ۸۴، بیش از ۶۰ درصد از زنان ایرانی دست‌ کم یک بار قربانی خشونت خانگی شده‌اند و طی شش ماه، هشت هزار مورد خشونت خانگی علیه زنان گزارش شده که به معنای وقوع حدود ۴۴ مورد خشونت در هر روز است.»

وی با اشاره به اینکه خشونت خانگی در ایران یک مسأله اجتماعی است و باید به آن رسیدگی شود، گفت: «خشونت‌های کلامی اعتماد به نفس و شرافت انسانی زنان را خدشه‌دار می‌کند که از جمله آنها می‌توان به تحقیر، ناسزا، متلک، تهدید به طلاق و ازدواج مجدد اشاره کرد.»

این فعال حوزه زنان با بیان اینکه «کنترل افراد بالغ» به شکل مختلف را یکی از مصادیق خشونت است، توضیح داد: «اگرچه در برخی از فرهنگ‌ها ممکن است این کار محبت تلقی شود، ولی درواقع این کار مصداق خشونت روانی است که ممکن است از سوی والدین، همسر و حتی برادر اعمال شود.»

به عقیده این فعال حوزه زنان، «اقدام درخور توجهی به منظور کاهش خشونت علیه زنان در ایران انجام نشده، چرا که علاوه بر فقدان آمار و بحث‌های تئوریک در این زمینه، مراکزی مانند خانه‌های امن (مشابه کشورهای دیگر) برای زنان خشونت دیده، خدمات حمایتی برای زنان نجات یافته از خشونت و پیشگیری از خشونت علیه زنان ارائه نشده است».

خشونت روانی یا خشونت پنهان، یکی از اشکال رایج خشونت در جهان ازجمله ایران است. در اغلب خانواده‌ها مردان برای اعمال سلطه و تحکیم خانواده بر مبنای ارزش‌های مردسالارانه از ابزار خشونت‌های روانی استفاده می‌کنند.

زنان دارای تحصیلات کمتر، بیش از زنان دارای تحصیلات دانشگاهی، خشونت را در زندگی مشترک خود تجربه می‌کنند. گزینه‌هایی چون سن و شغل زن نیز بر میزان و نوع خشونت خانگی علیه زنان موثر است.