امنیت و کنشگری دیجیتال با اپلیکیشن‌های عفو بین‌الملل

«سازمان عفو بین‌الملل»، گستره تلاش‌های خود برای جلوگیری و پایان دادن به نقض حقوق بشر را به دنیای اپلیکشین‌های طراحی شده برای تلفن‌های هوشمند بسط داده است.

از ۹ مه۲۰۱۴، کاربران می‌توانند «اپلیکشین اقدام اضطراری»(Urgent Action APP) سازمان عفو بین‌الملل را برای تلفن هوشمند شخصی خود به رایگان دانلود کند.

با این برنامه هر کاربر تلفن‌های هوشمند می‌تواند سریع و ساده، برای نجات کسانی که در خطرند یا قربانی نقض حقوق بشر شده‌اند، وارد عمل شود.

همچنین سازمان عفو بین‌الملل، اپلیکیشن «دکمه وحشت» (Panic Button) را مخصوص فعالان حقوق بشر طراحی کرده که به‌وسیله آن در هنگام دستگیری یا دردسرهای دیگر می‌توانند دوستان خود را مطلع و به مستند شدن وضعیت خود کمک کنند.

کنشگری دیجیتال

در پنجاه سال گذشته، سازمان عفو بین‌الملل تلاش کرده به روش‌های مختلف از قدرت بسیج عمومی برای فشار آوردن به حکومت‌ها، دولت‌ها، سیاستمداران و صاحبان قدرت استفاده کند.

اگر پنجاه سال پیش، هزاران نامه و تلفن از جانب اعضای سازمان عفو بین‌الملل به وضعیت زندانیان سیاسی کمک می‌کرد، امروز شبکه‌های ارتباطی دیجیتال، سرعت شبکه‌سازی را در فضای اینترنت همراه و اپلیکشن‌های تلفنی، پرسرعت‌تر و قدرتمند‌تر کرده است.

اپلیکشین اقدام اضطراری عفو بین‌الملل،‌‌ همان کاری را می‌کند که تلگراف، تلفن، فکس و ایمیل در پنجاه سال گذشته کرده‌اند.

خبر نقض حقوق بشر را به شبکه‌های انسانی انتقال می‌دهد و از مردم می‌خواهد که با فرستادن پیام به صاحبان قدرت، به نقض حقوق انسآنها اعتراض کنند و با اعمال فشار بر عوامل نقض حقوق انسانی افراد، کمک کنند که عدالت اجرا شود.

اقدام فوری مسئولان سازمان عفو بین‌الملل در مستندسازی نقض حقوق بشر و انتقال این اطلاعات به شبکه اعضای حامی این سازمان در گرفتن پاسخ سریع در شرایط اضطراری موثر است. شرایطی که می‌تواند شامل حال زندانیان عقیدتی، بازداشت‌شدگان در اعتراض‌های مردمی، دستگیری‌های غیرقانونی اقلیت‌ها و افراد دیگری که حقوق‌شان تهدید می‌شود باشد.

زمانی که فردی در شرایط نگران‌کننده و ناامن قرارگیرد و حقوق انسانی افراد تهدید شود، سازمان عفو بین‌الملل اقدام اضطراری را آغاز می‌کند. مثلا زمانی که فعال حقوق بشری بازداشت می‌شود یا در خطر اعدام قرار می‌گیرد.

اقدام اضطراری دو مرحله دارد: ۱ - مرحله جمع‌آوری اطلاعات و مستندسازی ۲- مرحله اطلاع‌رسانی و بسیج عمومی

مرحله جمع‌آوری اطلاعات و اپلیکیشن «دکمه وحشت»

اپلیکیشن جدید «دکمه وحشت» که در ماه مه ۲۰۱۴ به فعالان حقوق بشر معرفی شد، به سازمان عفو بین‌الملل کمک می‌کند که موارد نقض حقوق بشر را سریع‌تر از قبل مستند کنند.

در کشورهایی که سابقه طولانی در تهدید فعالان حقوق بشر دارند، فعالان حقوق بشر گاهی بدون هیچ اخطار قبلی دستگیری و ناپدید می‌شوند. این نرم افزار برای کمک به شبکه‌های فعالان حقوق بشر و تأمین امنیت بیشتر فعالان حقوق بشر طراحی شده است.

هر فرد فعال، با اپلیکیشن «دکمه وحشت» روی تلفن هوشمندش به دوستانی که از قبل به این نرم افزار معرفی کرده، متصل است.

در صورت دستگیری و وجود تهدید و خطر برای فرد، او با فشار دادن «دکمه وحشت» روی تلفن همراهش، دوستان خود را از آخرین وضعیت خود، عرض و طول جغرافیایی آخرین محل تماس، عرض و طول جغرافیایی پس از دستگیری مطلع خواهد کرد.

«دکمه وحشت» که برای تلفن‌های همراه آندروید طراحی شده، تلفن هوشمند کاربر را به زنگ خطری مخفی مجهز می‌کند که تنها برای افراد امین، به صدا در خواهد آمد.

این زنگ خطر در شرایط اضطراری فعال شده و به دیگر کنشگران همکار هشدار می‌دهد و به آنها کمک می‌کند که واکنش سریع‌تری نشان دهند.

این اطلاعات همچنین به سازمان عفو بین‌الملل می‌رسد و پژوهشگران این سازمان می‌توانند سریع‌تر موارد نقض حقوق بشر را جمع‌آوری و مستندسازی کنند تا این اطلاعات هرچه سریع‌تر به شبکه‌های مردمی برسد و اقدام برای فشار ممکن شود.

تانیا اوکارول، مسئول بخش فن‌آوری و حقوق بشر سازمان عفو بین‌الملل، معتقد است که این اپلیکیشن در کشورهایی که دفاع از حقوق بشر کاری پرخطر است، به کار می‌آید: «اپلیکیشن دکمه وحشت ابزار جدیدی برای هشدار به دیگران در مورد خطری است که ممکن است آنها را تهدید کند و این کار به سادگی یک کلیک ممکن است.»

او در ادامه می‌گوید: «هدف ما این بود که اپلیکیشنی بسازیم تا تلفن همراه را به چراغ اضطراری شخص تبدیل کند... این اپلیکیشن می‌تواند فعالان سیاسی و اجتماعی را که در خطر بازداشت و دستگیری یا ناپدید شدن توسط حکومت خود قرار دارند به ابزاری مجهز کند که بتوانند از خود محافظت کنند؛ به این ترتیب که سریعا توسط این اپلیکشین به کسانی که از آنها حمایت می‌کنند، پیام بفرستند.»

به نظر یک زن فعال حقوق بشر اهل اوگاندا این ابزار بهتر است برای انواع خشونت‌ها از جمله خشونت خانگی علیه زنان هم کمک کند: «غالبا زنان متحمل خشونت می‌شوند و اگر آنها به این ابزار مجهز بودند، می‌توانست ناجی‌شان باشد.»

وضعیت فعالان سیاسی، عقیدتی، اجتماعی و حقوق بشری ایران نیز کماکان وخیم است. استفاده از این اپلیکیشن و تحمیل فشار جامعه بین‌المللی بر سیاستمداران ایرانی می‌تواند برای حفاظت امنیت جانی و بهبود شرایط این فعالان تاثیرگذار باشد.

مرحله اطلاع رسانی و بسیج عمومی

ابتدا پژوهشگران سازمان عفو بین‌الملل، باید اطلاعات وضعیت نقض حقوق بشر را مستند کنند و سپس آن‌ها را در اختیار شبکه‌های مردمی حامی سازمان خود بگذارند

پس از اینکه پژوهشگران سازمان عفو بین‌الملل اطلاعات کافی مرتبط به وضعیت فرد یا گروه را جمع‌آوری کردند، مشغول مستندسازی می‌شوند و پرونده‌ای که شامل وضعیت حقوق بشری، شرایط محیطی و معرفی عوامل نقض حقوق انسانی، تهیه می‌کنند.

تیم اقدام اضطراری، با انتشار اطلاعیه همه اعضای سازمان عفو بین‌الملل را در سراسر جهان جهان خبر کرده و اطلاعات مربوط به نقض حقوق بشر را در رسانه‌ها منتشر می‌کنند.

تیم پژوهشگران پیام‌های اعتراضی به دولت‌ها و سیاستمداران را از قبل تهیه می‌کنند و همراه با اطلاع‌رسانی به اعضای حامی این سازمان می‌فرستند تا شبکه‌های مردمی، این سیاستمداران یا دولت‌ها را «نامه‌باران» کنند.

اپلیکشین اقدام اضطراری این اطلاعات گردآمده و مستندشده را مستقیم به تلفن هوشمند کاربران می‌فرستد. کاربران از طریق این اپلیکیشن پیام را دریافت کرده و راهنمایی می‌شوند که چگونه به سریع‌ترین شکل، اقدام کنند.

به عنوان مثال از طریق این اپلیکیشن شما می‌توانید به سیاستمدار مربوط به فعالیت خود ایمیل بفرستید. همچنین می‌توانید نام خود را هم به ایمیل اضافه کنید.

ایده‌ای که در پس این اپلیکیشن وجود دارد، ساده و موثر است: پس از فراخوانی سریع سازمان عفو بین‌الملل، هزاران نفر در سراسر جهان به سیاستمداران و صاحبان قدرت ایمیل، فاکس یا پیامک می‌فرستند و در مدت‌زمانی کوتاه تعداد بسیاری پیام فرستاده می‌شود تا زمانی که این فراخوان‌ها دیگر غیرقابل چشم پوشی نباشد.

سابقه فعالیت‌ها

نزدیک به ۵۰ سال است که سازمان عفو بین‌الملل آکسیون‌ها و اقدام‌های اضطراری‌ای را به انجام می‌رساند. تاکنون بیش از ۳۰ درصد آن‌ها موفقیت آمیز بوده‌اند: آزادی زندانیان سیاسی و عقیدتی و یا بهبود شرایط قربانی. مردم هرچه بیشتر و سریع‌تر در این اقدام‌ها شرکت کنند، کار موثر‌تر می‌شود و با این اپلیکیشن می‌توان به فرآیند کنشگری اجتماعی و سیاسی سرعت بخشید.

ادوارد نازارسکی، مدیرعامل سازمان عفو بین‌الملل در هلند، می‌گوید: «با این اپلیکیشن می‌توانیم سریع‌تر از قبل برای نجات کسانی که تحت خطر قرار می‌گیرند وارد عمل شویم.»

حافظ ابراهیم از یمن که به‌تازگی از خطر اعدام گریخته چنین می‌گوید: «من جان خود را مدیون سازمان عفو بین‌الملل هستم.»

حافظ ابراهیم، فعال یمنی، درست قبل از دستگیری با تلفن همراهش به یکی از پژوهشگران سازمان عفو بین‌الملل در لندن، پیامک زد و خبر داد که در شرف دستگیری است. این پیامک زندگی او را نجات داد.

ابراهیم که پس از دستگیری از اتفاق‌های بیرون زندان خبر نداشت، می‌گوید: «آن‌وقت نفهمیدم ماجرا چه بود. ولی بعد شنیدم که سازمان عفو بین‌الملل اقدامی فوری برای ممانعت از اعدام من، با خطاب قرار دادن رئیس جمهوری یمن، راه انداخت. این کارزار موفقیت‌آمیز بود.»