ناکارآمدی قانون مقابله با آزارهای خیابانی

زنان ایرانی در گروه‌های سنی و پوشش‌های مختلف در خیابان و مکان‌های عمومی، با خشونت‌های کلامی یا به اصطلاح «متلک» روبه‌رو می‌شوند.

به گزارش خبرگزاری کار ایران، جلوه جواهری، فعال حقوق زنان، ضمن طرح نکته فوق گفته است: «در رسانه‌ها و معابر عمومی زنان همواره به پاکدامنی و عفت تشویق می‌شوند، اما برای منع مردان از آزارهای خیابانی، پیامی در تبلیغات شهری دیده نمی‌شود.»

بخش بزرگی از خشونت‌های کلامی، شامل کلمات تحقیرآمیز و خواسته‌های جنسی خطاب به زنان است. در چنین شرایطی و با اینکه بر اساس نظرسنجی‌های موجود، بیشترین آزار خیابانی نسبت به زنان، به خشونت های کلامی اختصاص دارد، هیچ برنامه‌ فراگیری از سوی دولت برای مقابله با این بحران تدوین نشده است.

در ماده ۶۱۹ قانون مجازات اسلامی به آزار‌های خیابانی اشاره و تاکید شده است: «هرکس در اماکن عمومی یا معابر متعرض یا مزاحم اطفال یا زنان بشود یا با الفاظ و حرکات مخالف شئون و حیثیت به آنان توهین نماید، به حبس از دو تا شش ماه و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.»

به گفته جواهری، «در این قانون تمامی انواع آزارهای خیابانی به حساب آمده است، اما تا هنگامی که اقدامات فرهنگی برای حل این مسئله به وجود نیاید این قانون کاربرد ندارد و حتی می‌تواند خطرناک هم باشد. زیرا مردی که حق خودش می‌داند که به زنان متلک بگوید هنگامی که به این دلیل توسط قانون تحقیر شود در آینده رفتار بسیار بدتری با زنان خواهد داشت».

این فعال حقوق زنان بر ضرورت ارائه و تدوین اطلاعات و برنامه‌های درسی مناسب در زمینه پرهیز از خشونت کلامی و رعایت حقوق دیگران در مهد کودک‌ و مدارس ابتدایی تاکید کرده است.

جواهری معتقد است: «شهرداری به دلیل ارتباط مستقیمی که با مردم دارد، می‌تواند از طریق مراکز خودگردان مانند سرای محله طرح‌های مقابله با آزار خیابانی را به صورت بومی اجرا کند ... همچنین به پسران نیز در پاتوق‌هایی مانند بسیج، ورزشگاه‌ها، مدارس و مساجد می‌توانند آموزش بدهند؛ چرا که در اغلب موارد مردان ما نمی‌دانند که این گونه رفتار‌ها تا چه حد موجب تحقیر زنان و ورود به حریم جنسی آن‌ها می‌شود.»

این کار‌شناس ارشد مطالعات زنان به ایلنا می‌گوید: «تنها زنان هدف آزار‌های خیابانی نیستند، بلکه این آزار‌ها می‌تواند از سوی زنان به مردان یا مردان به مردان نیز اعمال شود. به ویژه در مورد مردانی که با کلیشه‌های رایج مردانگی فاصله دارند».

جواهری با تاکید بر اینکه فرزندان ما آموزش‌های متناسب با حقوقی انسانی خود را نمی‌بینند، توضیح داده است: «پسران در دبیرستان با تشویق گروه همسالان به این کار روی می‌آورند و آن را به عنوان جسارت داشتن و از نشانه‌های بزرگ شدن به حساب می‌آورند، در حالی که برای آگاهی نوجوانان در این زمینه آموزش‌های مناسبی در مدرسه و رسانه‌ها وجود ندارد.»

در ایران اغلب تقصیر مزاحمت‌های خیابانی، به گردن زنی انداخته می‌شود که مورد آزار واقع شده است. جلوه جواهری در پیوند با این نکته با اشاره به آمارها و نظرسنجی‌های موجود گفته است:  «تجربه‌های زنانه حاکی از این است که بسیاری از زنان با پوشش‌ها و رفتار‌های مختلف این گونه آزار را تجربه کرده‌اند.»

این فعال حقوق زنان همچنین در مورد شکایت از آزارهای خیابانی تاکید کرده است که لازم است ماموران دستگاه‌های نظامی و قضائی آموزش‌های لازم را در زمینه یاد شده  ببینند: «گاهی دیده شده که ماموران این نهاد‌ها با زنی که به دلیل مورد مزاحمت‌های خبابانی شکایت کرده برخورد خوبی نداشته‌اند و به همین دلیل زنان برای شکایت کردن احساس امنیت نمی‌کنند.»

گفته می‌شود آخرین تحقیق سراسری درباره میزان خشونت نسبت به زنان ایران، مربوط به سال ۱۳۸۴ است و پس از آن هیچ تحقیق جدی در این زمینه نشده است.

بر اساس تحقیق سازمان بهزیستی در سال یادشده، حدود ۶۶ درصد از زنان کشور مورد خشونت قرار گرفته‌اند و «خشونت کلامی» در میان شاخص‌های گوناگون خشونت، بیشترین میزان گستردگی را داشته است. به گفته کارشناسان و فعالان حقوق زنان، دامنه این آسیب اجتماعی در ایران همچنان گسترده و جدی است.