رد پای جوخه‌های ایران در مصاف با داعش

در خط مقدم جنگ با داعش در سوریه و عراق، شبه‌نظامیان شیعه به وفور دیده می‌شوند. ایران تکیه‌گاه و حامی این گروه‌ها از جمله گردان عصایب اهل‌الحق به رهبری قیس خزعلی است.

در دفتری قدیمی در شهرک صدر، منطقه‌ای‌ فقیرنشین در شمال شرقی بغداد، روحانی جوانی با عمامه‌ای سفید به استقبال چند خبرنگار غربی می‌رود. روسری و مانتوی بلند روزنامه‌نگاران زن کفایت نمی‌کند و چادر مشکی به آنها تحمیل می‌شود. روحانی جوان که از نگاه مستقیم به مخاطبانش پرهیز دارد، شروع به بدگویی از آمریکا می‌کند، صحبت‌هایش به تهدیدات شوم آمیخته‌اند.

او شیخ قیس خزعلی نام دارد و اینک یازده سال از آغاز فعالیت سیاسی‌اش و زمانی که روحانی گمنامی بود گذشته است. مقام او را می‌توان مشابه "والی شهرک صدر» دانست. خزعلی سخنگوی مقتدا صدر هم هست.  او در منطقه سبز بغداد زندگی می‌کند؛ در همسایگی مستقیم نوری‌ مالکی. محافظان شخصی دارد و صاحب شرکتی بسیار موفق است.

خزعلی همچنین رهبر گردان معروف «عصایب اهل الحق» است. او اعزام نیروی داوطلب برای نبرد با داعش در سوریه را سازماندهی کرده و اکنون هم هماهنگ با شبه‌نظامیان دیگر به مصاف داعش در عراق رفته‌ است. این نیروها بالغ بر هزاران نفرند که حال در کنار ارتش تضعیف شده عراق قرار گرفته‌اند.

این گروه که به اختصار "عصایب" خوانده می‌شود تنها گروه شبه‌نظامی شیعه نیست اما در کنار "سازمان بدر" و "کتائب حزب‌الله" یکی از قدرتمندترین آنهاست. پشت سر همه این گروه‌ها ایران قرار دارد. آنها توسط سپاه پاسداران شکل گرفته‌اند و سپاه آموزش و حمایت مالی آنها را هم به عهده دارد.

عنوان رسمی دعوت این گروه‌ها به جنگ، دفاع از زیارتگاه "حضرت زینب" در حاشیه جنوبی شهر دمشق است. آنها عملا به همراه حزب‌الله لبنان و شبه‌نظامیان سوری، شکافی را پر کردند که به واسطه جنگ داخلی در ارتش سوریه ایجاد شده بود.

هدف اصلی در سوریه هم شورشیان سنی داعش هستند. فیلیپ اسمیت از دانشگاه مریلند می‌گوید ماجرا از زمستان ۲۰۱۲/۲۰۱۳  آغاز شد. داعش که با حضور هزاران "جهادگر" خارجی تقویت شده بود، آغاز به پیشروی کرد و حکومت بشار اسد، علاوه بر خطر از دست رفتن قطب اقتصادی حلب، با تهدید قطع ارتباط استراتژیکی دمشق با لبنان و نوار بندری طرطوس روبرو بود.

شبه‌نظامیان شیعی شریک در قدرت

شکست داعش بعد از درگیری سنگینی در شهر القصیر سوریه اولین موفقیت اتحاد شبه‌نظامیان شیعی در اوایل تابستان ۲۰۱۳ بود.

فیلیپ اسمیت نویسنده بلاگ "Hizbollah Cavalcade" نیز هست. او که  آشنایی کافی با فعالیت نیروهای شیعی دارد می‌گوید: بعد از پیروزی یاد شده به طور مداوم بر تعداد جنگجویان از لبنان و عراق افزوده شد.

در همه جای مناطق شیعه‌نشین عراق پوسترهای بزرگی از "شهدا" به چشم می‌خورند. در قبرستان وسیع نجف که بیشتر شیعیان در آن مدفون هستند، بخش ویژه‌ای برای کشته‌شدگان در سوریه وجود دارد. سن بعضی از کشتگان به زحمت به ۱۵ سال می‌رسد.

تنها در قطعه عصایب و کتائب حزب‌الله می‌توان ۱۰۰ قبر را شمارش کرد. گورکنی می‌گوید بسیاری از کشته‌شدگان در سوریه در کنار درگذشتگان خانواده خود دفن شده‌اند. اسمیت تعداد کشته‌شدگان عراقی و لبنانی‌ها در حمایت از حکومت بشار اسد را حداقل ۳۰۰ و ۷۰۰ نفر تخمین می‌زند.

خزعلی امروزه دیگر مایل نیست به سوال‌های خبرنگاران غربی پاسخ دهد و این امر را به سخنگوی خود واگذار می‌کند.

وهاب الطائی به نوعی نقطه مقابل اوست: با زن‌ها دست می‌دهد، آراسته است و از گوته نقل می‌آورد. او حتی اوصافی دوستانه در مورد آمریکایی‌ها بیان می‌کند. طائی شرکت عراقی‌ها در جنگ داخلی سوریه را تکذیب نمی‌کند، اما می‌گوید: «خیلی‌ها نیرو به سوریه می‌فرستند و بعد ادعا می‌کنند که گروه ما این کار را انجام داده است، و این واقعیت ندارد، حتی یک نفر هم را روانه سوریه نکرده‌ایم.»

بعد شروع به ردیف کردن نام کشورهایی می‌کند که جنگجویان داعش از آنجا آمده‌اند، او همچنین با اشاره به نفرت داعش از تشیع، بر خطرات این امر برای عراق و در آینده برای اروپا تاکید می‌کند.

دیدگاه یادشده مشابه موضعی‌ست که مالکی دائما در حال تکرار آن است: عراق قربانی خشونت‌هایی‌ست که ناشی از درگیری‌های سوریه است. عباس بیاتی، نماینده مجلس و یکی از نزدیکان مالکی می‌گوید: «داعش و هم‌پیمانان محلی‌اش سعی می‌کنند ما را درگیر جنگ سوریه کنند. در این درگیری ما بی‌طرف هستیم.» اما در بهترین حالت این فقط نیمی از واقعیت است.

شبه‌نظامیان در دولت

عراق حریم هوایی خود را برای ایران آزاد گذاشته تا سلاح و نیرو به سوریه منتقل کند. واشنگتن بارها به این عمل دولت عراق اعتراض کرده، بی آن که به موفقیتی چشمگیر دست یافته باشد. یک مامور دولتی می‌گوید در مواردی نیروهای عراقی مستقیما از طریق هوایی، از نجف به دمشق منتقل می‌شوند. اما بیاتی این موضوع را تکذیب می‌کند و می‌گوید: «آنها به عنوان توریست به ایران و لبنان می‌روند و ما نمی‌توانیم مانع این امر شویم.»

شبه نظامیان دارای پست‌های دولتی هم هستند. هادی عامری نه تنها رهبر سازمان بدر بلکه وزیر ترابری و حمل و نقل هم هست و امور فرودگاه‌ها در حیطه اختیارات اوست.

ماه اوت سال گذشته، سازمان بدر ۱۵۰۰ جنگجو به سوریه فرستاده است. اواخر سال ۲۰۱۳ به محض خروج نیروهای آمریکایی از عراق، مالکی دست دوستی را به طرف خزعلی، رهبر گردان عصایب دراز کرد که به دلیل مبارزه علیه سربازان آمریکایی دو سال را در زندان سپری کرده بود.

در حال حاضر شبه‌نظامیان به طور کامل بخش‌هایی از بغداد را تحت کنترل دارند و همزمان در پلیس و ارتش دارای مقام‌هایی در سطح فرماندهی هستند. بعد از غلبه داعش بر موصل، آنها در عراق هم می‌جنگند در استان دیاله، شهر سامرا واقع شمال غربی بغداد و یا تلعفر بین موصل و مرز سوریه.

اسمیت معتقد است که جذب نیروهای شیعی توسط ایران در کشورهای حاشیه خلیج فارس، یمن و حتی افغانستان امری بسیار خطرناک برای عراق و منطقه است و اضافه می‌کند: «ایرانی‌ها اکنون نه تنها رهبری سیاسی شیعیان بلکه رهبری نظامی آنها را هم به عهده گرفته‌اند.»

این امر جزئی از اهداف ایران از آغاز پیروزی انقلاب بود. اسمیت می‌گوید، اکنون که نفوذ آمریکایی در منطقه در حال کاهش است، ایرانی‌ها در موقعیت بسیار مناسبی هستند تا این خلاء را پر کنند.

منبع: تاتس