«آب خزر به داد ارومیه نخواهد رسید»

دولت ایران گزینه انتقال آب از دریای خزر به دریاچه ارومیه را به دلیل هزینه‌های سنگین آن از دستور کار خارج کرده است.

به گفته سخنگوی ستاد احیای دریاچه ارومیه، برای انتقال هر ۵ متر مکعب آب از دریای خزر به دریاچه نمک ارومیه به بیش از ۲/۵ دلار اعتبار لازم است.

داوود رضا عرب در جلسه مطبوعاتی که روز دوشنبه ۱۶ تیرماه در دانشگاه صنعتی شریف تهران برگزار شد اعلام کرد حتا اگر چنین اعتباری نیز وجود داشته باشد، طرح انتقال آب از دریای خزر به دریاچه ارومیه در بهترین حالت به حدود ۱۳ سال زمان نیاز دارد.

به تصریح سخنگوی این ستاد، طرح‌های مشابه قبلی در مدت زمان بیش از ۱۸ سال به سرانجام رسیده‌اند.  بنابراین به نظر می‌رسد دولت ایران علاوه بر هزینه‌‌های این طرح نگران مدت زمان انجام آن نیز هست که ممکن است حدود دو دهه به طول بینجامد.

با این‌حال سخنگوی ستاد احیای دریاچه ارومیه تاکید کرده است که به جای انتقال آب از دریای خزر، طرح انتقال آب از رودخانه ارس به دریاچه ارومیه با سرعت بیشتری اجرا خواهد شد تا در سال ۱۳۹۶ به مرحله اجرا برسد.

از آن‌جا که رودخانه ارس یک رودخانه مرزی است، انتقال آب از آن به دریاچه ارومیه در داخل خاک ایران باید بر اساس توافق و پروتکل‌های مشترک میان کشورهای ایران، جمهوری آذربایجان، ارمنستان و دیگر کشورهای حوزه آبریز ارس باشد.

مشخص نیست در صورت اجرای این طرح واکنش‌ کشورهای همجوار این رودخانه چه خواهد بود و آیا انتقال آب به داخل ایران به عاملی برای اختلاف سیاسی تبدیل خواهد شد یا خیر.

۱۰ میلیارد تن نمک، ثروت یا محنت؟

به گفته داوود رضا عرب میزان نمک موجود در دریاچه ارومیه بیش از ۱۰ میلیارد تن است. این نمک ارزشمند بیش از میزان مورد نیاز برای مصرف نمک در کل جهان است.

اما برداشت این نمک در بهترین حالت به بیش از ۲۵۰ سال زمان نیاز خواهد داشت و در کنار آن هزینه‌های نگهداری و کنترل نمک و همچنین مکان انتقال آن نیز برای دولت ایران مشکلات زیادی به بار خواهد آورد.

با این‌حال اگر روند نجات دریاچه ارومیه با موفقیت همراه نشود، این حجم عظیم نمک می‌تواند محیط زیست و سلامت انسان و جانداران دیگر را به شدت تهدید کند.

سخنگوی ستاد احیای دریاچه ارومیه در نشست خبری روز دوشنبه تاکید کرد در صورت ادامه روند خشک‌شدن دریاچه ارومیه، عفونت‌های حاد دستگاه تنفس، آسم، عفونت‌های دستگاه فوقانی ، انواع سرطان و بیماری‌های قلبی و عروقی افزایش خواهد یافت.

او همچنین تابستان‌های گرم‌تر و خشک‌تر و همچنین زمستان‌های طولانی‌تر و سردتر را از دیگر تبعات منفی ادامه روند خشک شدن دریاچه ارومیه عنوان کرد.

وعده‌های ۱۰ ساله

سخنگوی ستاد احیای دریاچه ارومیه ضمن بر شمردن خطرات خشک شدن دریاچه  تاکید کرد دولت ۲۴ راهکار مختلف برای زنده کردن این دریاچه شمالی ایران در نظر  دارد و امیدوار است بتواند تا سال ۱۴۰۲ خورشیدی دریاچه ارومیه را دوباره احیاء کند.

برای این کار دولت به همکاری با قوه قضاییه نیز نیاز دارد.

به گفته رضا عرب، این همکاری برای تسریع اجرای قانون تعیین تکلیف چاه‌های غیر مجاز به ویژه چاه‌هایی که تاثیر زیادی بر آب‌های سطحی در منطقه دارند ضروری است.

یکی از دلایل مهم خشک شدن دریاچه ارومیه کم شدن آب ورودی به آن به دلیل سد سازی و همچنین برداشت آب از سفره‌های آب زیرزمینی توسط چاه‌های عمیق فراوانی است که در حوزه آبریز آن حفر شده است.

در ۴۲ سال گذشته ۴/۹ میلیارد متر مکعب آب وارد دریاچه ارومیه می‌شد اما در مدت ۱۸ سال گذشته این رقم به ۲/۴ دهم میلیارد متر مکعب کاهش یافته است.