تغییرات بنیادین در ائتلاف ملی سوریه

ائتلاف ملی سوریه عمده‌ترین گروه مخالف رژیم بشار اسد که از سوی آمریکا و بیشتر اعضای اتحادیه اروپا مقبولیت دارد، در ‌آستانه تغیرات مهمی در ساختار تشکیلاتی خود قرار گرفته است. بر اثر این دگرگونی‌ها جماعت اخوان‌المسلمین که از ابتدای سال ۲۰۱۱ در این ائتلاف حضور داشته، حذف می‌شود.

بعد از تغییرات سیاسی در مصر، کشورهائی چون عربستان و امارات، گروه اخوان‌المسلمین را در لیست تروریسم خود قرار دادند و اکنون به نظر می‌رسد بعد از حمایت از عبدالفتاح سیسی در مصر، مبارزه بر ضد اخوان‌المسلمین را به داخل ائتلاف ملی سوریه کشانده‌اند.

در این تحولات جدید مصطفی صباغ دبیر کل سابق ائتلاف ملی و هم‌پیمان جماعت اخوان‌المسلمین سوریه از اتحاد با این گروه دست کشیده و با احمد جربا شخصیت مورد اعتماد عربستان سعودی متحد شده است.

در نشست «ائتلاف ملی سوریه» در استانبول که از ششم تا نهم ژوئیه جریان داشت، بحث‌های داغی در باره آینده رهبری ائتلاف و نقش آن در تلاطم انقلاب  سوریه درگرفت. حاضران در این نشست هادی بحره را به عنوان جانشین احمد جربا انتخاب کردند.

در این انتخابات داخلی که با حضور اکثریت اعضای ائتلاف ملی سوریه انجام گرفت، هادی بحره با ۶۲ رأی در برابر رقیب خود «موفق نیربیه» پیروز شد. دبیرکل سابق حزب کمونیست سوریه در این انتخابات ۴۱ رأی به دست آورد و در مرتبه دوم بعد از بحره قرار گرفت. همچنین علاوه بر انتخاب ریاست ائتلاف، برای گزینش سه معاون رئیس، دبیرکل ائتلاف و اعضای دفتر سیاسی رای‌گیری شد که در نتیجه آن به غیر از یک معاون، گزینش بقیه پست‌ها به دلیل نزدیک بودن تعداد آراء به یکدیگر به دور دوم کشیده شد.

در این نشست، احمد طعمه نخست وزیر موقت ائتلاف که دولت در تبعید وی مناطق آزاد شده را اداره می‌کند، طی سه گزارش ارزیابی فعالیت‌ها، گزارش مالی و گزارش جبهه‌های جنگ، به شدت مورد انتقاد قرار گرفت.

احمد طعمه که شخصیتی نزدیک به اخوان‌المسلمین است، با صدور حکمی در ماه گذشته رئیس ستاد ارتش آزاد را از کار برکنار کرده بود. این کار خشم اعضای دفتر سیاسی ائتلاف را برانگیخته بود. آنها چنین امری را خارج از حوزه اختیارات نخست وزیر دانسته و تاکید داشتند که چنین تصمیماتی تنها توسط شورای ائتلاف و به طور جمعی گرفته می‌شود.

کنار گذاشتن اخوان‌المسلمین سوریه از «ائتلاف ملی» می‌تواند بحران جدیدی را بین نیروهای مخالف بشار اسد ایجاد کند. ممکن است برخی از شخصیت‌های سیاسی از آن خارج شوند، به ویژه آنهائی که به شورای ملی سوریه به رهبری جورج صبرا نزدیک هستند. اما دیگر اعضای خوش‌بین ائتلاف معتقدند که این تشکل همچنان اکثریت خود را حفظ خواهد کرد.

در عین حال، این تحولات می‌تواند کمک‌های نظامی دولت‌های غربی به ائتلاف را تسریع کند که نگران افتادن سلاح‌های ارسالی به دست گروه‌های تندرو هستند.

اکنون با انتخاب هادی بحره به جای احمد جربا امید می‌رود سیاست‌های رئیس پیشین ادامه یابد و سلطه عربستان سعودی و امارات بر مشی و رویکردهای سیاسی ائتلاف حفظ شود. در عین حال، شخصیت هادی بحره معتدل‌تر و آرام‌تر از احمد جربا است و این انتظار وجود دارد که از تنش های گذشته در داخل ائتلاف کاسته شود.

اما با وجود چنین خوش‌بینی‌هایی، احتمال چند تکه شدن گروه‌های مخالف رژیم سوریه و چندگانگی در کشورهای حامی آنها بالاست. کشوری مانند قطر، ائتلاف ملی سوریه را درسال ۲۰۱۲ را به رسمیت شناخت و سفارت سوریه در دوحه را در اختیارش قرار داد. اما معلوم نیست با حذف اخوان‌المسلمین از این ائتلاف، همچنان از آن پشتیبانی کند. هم‌چنین روشن نیست موضع ترکیه هم که میزبان مقر اصلی ائتلاف به حساب می‌آید، با چند گانه شدن نیروهای مخالف اسد تغییر نکند.

در واقع رهبران فعلی ائتلاف ملی سوریه پاسخی برای این پرسش‌ها ندارند. برخی از شخصیت‌های سیاسی نگران پیامدهای این چندگانگی هستند به ویژه که منطقه اکنون بعد از به قدرت رسیدن داعش در عراق، خودبه خود زمینه شکاف در گروه‌های سیاسی را فراهم کرده است.

از این رو، تعدادی از اعضای ائتلاف برای جلوگیری از انشعاب‌های جدید پیشنهاد تعویق انتخابات را دادند اما احمد جربا با این ایده مخالفت کرد. گروه احمد جربا در حال حاضر ۲۰ عضو از ۱۲۱ عضو ائتلاف را داراست که بزرگترین مجموعه در داخل ائتلاف ملی سوریه به حساب می‌آید.

این گروه به همراه انجمن بازرگانان سوریه به رهبری مصطفی صباغ و چند گروه کوچک دیگر می‌توانند ۶۳ کرسی ائتلاف را به نفع خود گرد هم آورند اما اکثریت قاطعی نخواهند بود و چنین شکافی می تواند آینده ائتلاف ملی سوریه را مبهم‌تر کند.

از سوی دیگر اختلافات جدید و راندن اخوان‌المسلمین از ائتلاف می‌تواند تأثیر نامطلوبی بر آرایش نیروهای ارتش آزاد در جبهه‌های جنگ بگذارد. جبهه اسلامی که یکی از قوی‌ترین نیروهای جنگنده در صفوف ارتش آزاد سوریه به حساب می‌آید، ممکن است بعد از این تحولات به دنبال گزینه‌های جدید برود.

گزینه‌های جدید ممکن است رهبران سیاسی ائتلاف ملی را به عنوان مرجع سیاسی خود قبول نکنند. ائتلاف احتمالی دوباره داعش با جبهه النصره بعد از تحولات عراق و جدایی جبهه اسلامی از ارتش آزاد می‌تواند وضعیت این نیرو را در توازن با گروه‌های دیگر به مراتب ضعیف‌تر سازد و تحولات سوریه را به شکل دیگری تعیین کند که در آن نیروهای تندرو حرف اول را بزنند.