«احتمال تمدید مذاکرات هسته‌ای برای چند ماه دیگر»

رسانه‌های ایرانی از توقف مذاکرات وین در جمعه ۱۸ ژوئیه و بحث برسر شرایط تمدید گفتگوها خبر دادند. رویترز در گزارشی تحلیلی، تمدید مذاکرات را فرصتی سیاسی برای رهبر ایران در انتخابات بعدی دانست.

یک عضو تیم‌ مذاکره‌کننده هسته‌ای اعلام کرد که موضوع مذاکرات روز چهارشنبه ۱۶ ژوئیه با آمریکا و اتحادیه اروپا، بحث در باره تمدید و شرایط تمدید گفت‌وگوها بود. خبرگزاری «مهر» به نقل از این عضو نوشت: «روز جمعه مذاکرات متوقف می‌شوند.»

او که نامش فاش نشده، تصریح کرده که هنوز بازه زمانی تمدید مذاکرات و موعد دور بعدی گفتگوها مشخص نشده است. خبرگزاری «فارس» نیز از قول یک منبع اگاه، از تمدید مذاکرات برای چند ماه دیگر خبر داد. روز چهارشنبه، کاترین اشتون نیز وین را برای شرکت در مراسم انتخاب جانشین خود ترک کرد.

خبر توقف گفتگوهای «وین ۶» به موازات خبر ارسال نامه سناتورهای آمریکایی به اوباما منتشر شد. رابرت منندز، رئیبس کمیته روابط خارجی سنا از حزب دمکرات و لیندسی گراهام از حزب جمهوری‌خواه از رئیس جمهور آمریکا خواسته‌اند توافق نهایی با ایران، واجد ساز و کاری برای بازرسی‌های ۲۰ ساله از تاسیسات هسته‌ای ایران باشد. آنها هم‌چنین خواسته‌اند که تحریم‌های ایران نیز گام به گام و در یک فرآیند طولانی لغو شوند.

خبرگزاری رویترز در گزارشی تحلیلی پیرامون توقف مذاکرات، تمدید گفت‌وگوهای هسته‌ای را فرصتی سیاسی برای رهبر جمهور اسلامی خوانده است. این گزارش بر پایه سخنان تحلیل‌گران و نزدیکان خامنه‌ای نوشته شده و تلاش وی برای توازن قدرت در ساختار پیچیده سیاست ایران و محاسبات او برای انتخابات آتی مجلس شورا و مجلس خبرگان را توضیح می‌دهد.

تلاش برای حفظ قدرت

به نوشته رویترز، اگر دولت روحانی مذاکرات اتمی را پیش ببرد و گره تحریم‌ها شل‌تر شوند، روحانی و جریان موسوم به «اعتدال» می‌توانند از دستاوردهای این وضعیت به نفع خود در انتخابات بعدی سود جویند و این به معنای به حاشیه رفتن نیروهای امنیتی نزدیک به خامنه‌ای و هدر رفتن زحمات رهبر ایران در توازن قدرتش خواهد بود: «هر چه تحریم‌ها دیرتر برداشته شوند، شانس روحانی و گروهش در دو انتخابات مهم بعدی یعنی انتخابات پارلمانی و انتخابات مجلس خبرگان کمتر می‌شود.»

در گزارش رویترز آمده که خامنه‌ای می‌کوشد وضعیت را در حالتی نگاه دارد که هم نوعی همکاری با غرب در موضوع اتمی در جریان باشد و هم گشایشی در تحریم‌ها ایجاد شود. یک مقام ارشد امنیتی به رویترز می‌گوید برای همین است که خامنه‌ای با سیاست روحانی در مذاکرات اتمی موافقت کرد تا نیازهای اقتصادی کشور حتی‌المقدور برآورده شوند: «اگر مذاکرات شکست بخورند، روحانی قربانی می‌شود و اگر پیش بروند، پیروزی به پای خامنه‌ای نوشته می‌شود.»

یک خویشاوند خامنه‌ای نیز گفته که وی از رشد فزاینده نفوذ روحانی در داخل و خارج از ایران خرسند نیست زیرا این تهدیدی علیه نفوذ خود اوست: «پیامدهای اقتصادی ناشی از توافق جامع می‌تواند صحنه انتخابات را به نفع عملگرایان و اصلاح‌طلبان تغییر دهد و این مطلوب خامنه‌ای نیست.»

رویترز به قانون اساسی ایران اشاره کرده که به مجلس شورا و مجلس خبرگان، اختیار نظارت بر رهبر یا تغییر او را داده است؛ هر چند از این اختیارات هیچ‌گاه در طول عمر جمهوری اسلامی استفاده نشده است: «نقش خبرگان به عنوان هدایت‌کننده رقابت‌های جناحی در ماه مارس ظاهر شد. هنگامی که احمد جنتی نسبت به یک توطئه علیه مجلس خبرگان هشدار داد. این هشدار منعکس‌کننده ترس متحدان رهبر در از دست دادن کنترل خود بر قدرت بود.»

منصور مروی، تحلیل‌گر سیاسی، به رویترز گفته است: «از دست دادن اکثریت در دو انتخابات آینده به معنی شکست تندروهاست و این می‌تواند موجب تضعیف اقتدار رهبر در سلسله مراتب چند لایه‌ای حکومت ایران شود.»

مروی افزوده که اگر اردوگاه طرفداران روحانی برنده انتخابات شود، برای اولین بار در تاریخ جمهوری اسلامی‌ست که یک جناح کنترل تمام نهادهای کلیدی را به دست آورده است. او تاکید کرده که نتیجه مذاکره با قدت‌های بزرگ ممکن است پایان ماه عسل روحانی با خامنه‌ای را رقم بزند.

رویترز دو روز پیش از این، در گزارشی اختصاصی نوشته بود که سخنرانی «مملو از نکات فنی» رهبر ایران در تاکید بر نیاز این کشور به ۱۹۰ هزار «سو» در روند غنی‌سازی اورانیوم، هیات مذاکره‌کننده ایرانی در وین را غافلگیر کرد. در این گزارش آمده بود که اظهارات خامنه‌ای بدون هماهنگی با تیم مذاکره‌کننده بیان شده و هدف آن ناتوان ساختن این تیم از گفت‌وگوی موثر بوده است.

خبر توقف مذاکرات اتمی وین، هم‌زمان بود با صدور بیانیه‌ای از سوی قریب به اتفاق نمایندگان مجلس ایران در پشتیبانی از اظهارات اخیر خامنه‌ای.  آنها تاکید کرده‌اند که  نیاز پیش‌روی کشور برای تولید سوخت نیروگاه هسته‌ای، ۱۹۰ هزار "سو" است و مذاکره‌کنندگان ایران باید از هر توافق ناقض این میزان خودداری کنند.