رقابت‌ها و رسوایی‌ها در فیفا

جام جهانی ۲۰۱۴ و چهار هفته رقابت و نمایش مداوم فوتبال به پایان رسید و حالا نگاه‌ها به جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه است که پیش‌بینی می‌شود گرانترین جام جهانی در تاریخ این رقابت‌ها باشد.

بر اساس قانونی که در روسیه وجود دارد، هزینه‌های برگزاری جام جهانی ۲۰۱۸ باید تخمین زده واعلام شود. رقمی که به عنوان هزینه اولیه در سال ۲۰۱۳ اعلام شد، مبلغی بالغ بر ۲۱ میلیارد دلار آمریکا بود. این هزینه دو برابر هزینه صرف شده در مسابقات ۲۰۱۴ برزیل است. این هزینه‌ها تنها شامل آماده سازی بخش‌های ضروری برگزاری مسابقات مانند استادیوم است و شامل هزینه‌های جانبی مانند فرودگاه‌ها و ساخت وساز در بخش راه‌آهن نمی‌شود. با این‌همه برنده مالی این مسابقات اغلب خود فیفا است.

اطلاعاتی که بعد از برگزاری مسابقات جام جهانی فوتبال ۲۰۱۴ برزیل منتشر شد، نشان می‌دهد که در این مسابقات، فیفا بیشترین سود را برده است و نه کشور میزبان. تخمین زده می‌شود که فیفا با ۱۰ میلیارد یورو سود، از برزیل، میزبان بازی‌ها با ۸.۷۵ میلیارد یورو پیشی گرفته است.

کمپانی‌های بزرگی مانند سونی، آدیداس، کوکاکولا و ویزا از حامیان مالی بزرگ فیفا هستند. سودهای میلیونی این کمپانی‌ها در مسابقات جام جهانی و قراردادهایی که با فیفا دارند مانع از این می‌شود که سکوت خود را در برابر رسوایی رشوه در تشکیلات فیفا بشکنند.

به عنوان نمونه، جوهر تمدید قرارداد شرکت آدیداس با فیفا تا سال ۲۰۳۰ که به تازگی بسته شده، هنوز خشک نشده است. به این ترتیب این شرکت خود را موظف نمی‌داند به این پرسش پاسخ دهد که چرا در برابر تشکیلاتی که در پاره‌ای موارد به صورت غیر قانونی فعالیت می‌کند واکنشی نشان نمی‌دهد. در واقع فیفا و رقابت برای برگزاری مسابقات جام جهانی، سایه - روشن‌های فراوان دارد.

یکی از موضوعاتی که کمی پیش از شروع بازی‌های جام جهانی برزیل در راس خبرها قرار گرفت و با شروع این بازی‌ها به سایه رفت، افشاگری روزنامه‌ بریتانیایی «ساندی تایمز» مبنی بر پرداخت رشوه به اعضای فدراسیون جهانی فوتبال (فیفا) بود.

بنا بر گزارش این روزنامه، محمد بن همام، رئیس پیشین فدراسیون فوتبال آسیا، پنج میلیون دلار رشوه پرداخت کرده است تا بتواند امتیاز برگزاری مسابقات جام جهانی ۲۰۲۲ را برای کشورش، قطر، کسب کند.

قطری‌ها برای بالا بردن شانس خود از یک‌سال پیش از تصمیم‌گیری اعضای فیفا در دسامبر  سال ۲۰۱۰، شروع به پرداخت پول و هدایای مختلف به برخی ازاعضا کرده بودند. بیشتر این پول‌ها به فدراسیون‌های فوتبال کشورهای آفریقایی و کشورهای حوزه کارائیب پرداخت شده است.

قطر این گزارش را رد می‌کند، اما روزنامه ساندی تایمز بخشی از ایمیل‌هایی را منتشر کرده که بین دفتر محمد بن همام و اعضای کمیسیون انتخابی فیفا رد و بدل شده است.

در یکی از این ایمیل‌ها دبیر‌کل اتحادیه فوتبال ساحل عاج از طرف رئیس اتحادیه به خاطر دعوت و پذیرایی دوستانه‌ای که از او و همسرش شده، تشکر کرده است و در ادامه قول داده است که از جایگاه قطر حمایت کند.

بنگاه انحصاری فیفا

پس از اعلام برگزاری جام جهانی ۲۰۲۲ در قطر، نخستین پرسشی که به ذهن می‌رسید این بود که  مسابقات فوتبال چگونه می‌تواند در تابستان داغ این کشور که درجه حرارت آن اغلب بالاتر از ۴۵ درجه است، برگزار شود؟

در پی طرح این پرسش پیشنهاد شد که مسابقات فوتبال در زمستان برگزار شود، اما بسیاری از کشورها آن را نپذیرفتند چراکه برگزاری این مسابقات در زمستان مستلزم تعطیل کردن مسابقات لیگ داخلی این کشورهاست و این برای خیلی از کشورها به‌خصوص کشورهای اروپایی غیر ممکن است.

قطری‌ها می‌گویند توان نصب سیستم خنک‌کننده در استادیوم محل برگزاری مسابقات را دارند که این خود نشانه دیگری از رویاپردازی‌های شیوخ تکیه زده بر درآمدهای نفتی است.

حال چنانچه قطر از برگزاری مسابقات جهانی انصراف دهد، استرالیا که رقیب قطر برای به دست آوردن امتیاز برگزاری مسابقات جهانی فوتبال بود، آماده نامزدی دوباره است...

به راستی جای این پرسش وجود دارد چه عواملی باعث می‌شود که در تشکیلات مربوط به بازی فوتبال که آن را ورزش مردمی، ورزش زمین‌های خاکی و حتی ورزش مردمان فقیر می نامند، چنین رقابت و حرصی برای اعمال نفوذ وجود داشته باشد؟

فوتبالیست‌های قدیمی، دلال‌های جدید

در حال حاضر، میشل پلاتیتی، رئیس اتحادیه فوتبال اروپا در رقابتی تنگاتنگ با سپ بلاتر، رئیس کنونی فیفا قرار دارد که خود را برای انتخاب مجدد در سال ۲۰۱۵ آماده می‌کند.

پلاتینی به دلیل حمایتش از قطر برای برگزاری مسابقات جهانی شناخته شده است. او کمی پیش از انتخاب برگزار‌کننده جام جهانی ۲۰۲۲ همراه با رئیس‌جمهور پیشین فرانسه، نیکلا سارکوزی، در کاخ الیزه با امیر قطر دیدار داشته است.

این در حالی است که لارنت پلاتیتی، پسر میشل پلاتینی در کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس فعالیت اقتصادی زیادی دارد. کمی پس از به دست آوردن امتیاز برگزاری مسابقات جام جهانی در قطر، پلاتینی پسر، از سوی بخش سرمایه‌گذاری ورزش قطر به عنوان مدیر بخش اروپا انتخاب شد. چند و چون درآمدهای پنهانی و میلیونی پلاتینی- قطر، ابتدا به کلوپ فرانسوی پاریس سن ژرمن و از آنجا به لایه‌های بالایی در اروپا منتقل شد.

کمی پیش از آغاز مسابقات فوتبال جام جهانی برزیل اعلام شد که فیفا، فرانتس بکن باوئر، کاپیتان و مربی سابق تیم ملی فوتبال آلمان را برای مدت ۹۰ روز از فعالیت با اتحادیه جهانی فوتبال محروم کرده است. دلیل این جریمه پاسخ ندادن بکن باوئر به پرسش‌های کتبی کمیته تحقیق فیفا در ارتباط با نحوه واگذاری امتیاز برگزاری مسابقات جام جهانی ۲۰۱۸ در روسیه و ۲۰۲۲ در قطر بوده است. با شروع جام جهانی این خبر نیز در میان خبرهای مسابقات محو شد، اما پرسش‌هایی که با انتشار آن مطرح شد کماکان بی‌پاسخ مانده است.

بین سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۱، فرانتس بکن باوئر عضو کمیته اجرایی فیفا بود. پس از واگذاری مسابقات جام جهانی به قطر بکن باوئر به همراه چهار مدیراز یک  شرکت حمل و نقل و کشتیرانی به دوحه سفر کرد. این شرکت در سال ۲۰۱۰ مبلغ ۲۵ هزار دلار به بنیاد باوئر کمک کرده بود.  سفر یادشده را نیز بن همام برنامه‌ریزی کرده بود.

بکن باوئر می‌گوید که او برای بررسی و تحقیق درباره پرداخت رشوه به اعضای کمیته تصمیم‌گیرنده برگزاری مسابقات، فرد مناسبی برای تحقیق و پرس‌وجو نیست، اما هنوز معلوم نیست در دیداری که او پیش از سفر به دوحه با محمد بن همام در لندن داشته، چه گذشته است.