گسترش زوال جنگل‌های بلوط زاگرس

زوال و نابودی جنگل‌های بلوط زاگرس از ۵ سال گذشته تاکنون گسترده‌تر شده است. هشدارها راه به جایی نبرده و هنوز راه حلی برای نگهداری این منابع طبیعی و ارزشمند به کار بسته نشده است. در میان برگزاری جلسات متعدد و سمینارهای فراوان، یک بیماری ناشناخته جان سبز بلوط‌های زاگرس را آرام آرام خشک می‌کند.

اين عارضه جنگل‌های بلوط۱۱ استان را تحت تاثير قرار داده است. سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخيزداري كشور، ميزان آلودگی جنگل‌های غرب كشور از جمله استان‌های لرستان، چهارمحال و بختياری، كهگيلويه و بويراحمد، فارس، كرمانشاه وكردستان را ۳۳ درصد اعلام کرده است.

در استان ایلام، ۳۰ درصد جنگل‌ها در معرض خشك شدن تدریجی و در نهايت از بين رفتن كامل قرار دارند.

در استان لرستان کارگروه ویژه‌ای برای بررسی وضعیت بحرانی این جنگل‌ها تشکیل شده است. در نخستین جلسه کارگروه «حفاظت و احیای جنگل های لرستان» که پنجشنبه دوم مرداد تشکیل شد، یک عضو هیات علمی مرکز تحقیقات منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان گفت علیرغم خشک شدن یک چهارم از جنگل‌های زاگرس هنوز نمی‌توان از یک عامل برای این بیماری نام برد.

به گفته مجید توکلی  مدیریت  کنترل و درمان زوال بلوط‌ها بسیار ضعیف بوده است.

به گزارش خبرگزاری ایرنا، این کارشناس منابع طبیعی دلایل مختلفی از جمله دما، رطوبت، بارندگی، سرعت وزش باد و در مجموع تغییرات اقلیمی را عامل کلی بروز پدیده زوال جنگل‌های زاگرس دانست.

اما از این‌ها مهمتر،  در سال های اخیر تنش محیطی موجب فعال شدن برخی قارچ های بیماری زا شده است که منجر به بیماری با نام «بیماری ذغالی بلوط» شده است. درختان گرفتار به این قارچ دیگر توان احیاء شدن ندارند.

برآورد می‌شود از پنج میلیون هکتار عرصه جنگلی زاگرس حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار آن خشک شده باشد.

اما نابودی درختان زاگرس تنها محدود به جنگل‌های بلوط نیست و نمونه‌‌هایی از خشک شدن ارس، بنه، شم و زالزالک نیز گزارش شده که این گزارش ها زنگ خطری برای حفظ جنگل های زاگرس به شمار می رود.

مهرداد بهاروندی، مدیرکل منابع طبیعی استان لرستان، نیز در جلسه کارگروه «حفاظت و احیای جنگل های لرستان» گفت در نقشه پهنه بندی مناطق آلوده این استان، ۵۶۳ هزار هکتار جنگل بلوط بین ۱۰ تا ۱۰۰ درصد دچار زوال شده است.

درختان آلوده بلوط قطع و تبدیل به ذغال می‌شوند. به این ترتیب بخش مهمی از منابع طبیعی و بسیار ارزشمند مناطق غربی ایران در حال تبدیل شدن به ذغال است.

سازمان جنگل ها و مراتع کشور سه دستورالعمل استفاده از گونه مقاوم، نهال کاری و قطع درختان بیمار را به استان های دچار این پدیده پیشنهاد کرده است. اما به نظر نمی‌رسد این اقدامات بتواند درمانی برای هزاران هکتار جنگل آلوده به این بیماری باشد.

کارشناسان هنوز بر سر علت اصلی از بین رفتن این درختان با یکدیگر هم‌عقیده نیستند. در حالی که تعدادی از آن‌ها، پديده زوال بلوط را در نتيجه حمله آفات و امراض و بعضي ديگر آن را نتيجه تنش هاي غير زنده و عده‌اي نيز اين عارضه را به دليل مجموع تنش‌هاي غير زنده و زنده مي‌دانند، این پدیده در ایران در حال گسترش است.

با توجه به آن‌که در دهه‌های گذشته این پدیده در برخی کشورهای دیگر از جمله اروپا و آمریکا نیز رخ داده بود، برخی از کارشناسان منابع طبیعی پیشنهاد داده‌اند از تجارب سایر کشورها برای مبارزه فوری با زوال بلوط‌ها استفاده شود.

بلوط مهمترین و فراوان‌ترین گونه‌ی درختی موجود در غرب کشور، به ویژه در منطقه زاگرس محسوب می‌شود. جنگل‌های بلوط  زاگرس با طول تقریبی ۱۳۰۰ کیلومتر در امتداد رشته کوه زاگرس از جنوب آذربایجان غربی تا استان فارس امتداد دارند . مساحت کنونی آن ۵ میلیون هکتار تخمین زده شده است.