گزارش تشریحی از وضعیت کردستان سوریه و جنگ کوبانی
چالش کوبانی، از جدال سرزمینی تا جنگ ارزش‌ها
امید پوینده − اسم کوبانی پس از هجوم گسترده نیروهای داعش به منطقه خودمختار کردستان سوریه بر سر زبان‌ها افتاد.
امید پوینده
کوبانی، شهری است در کردستان سوریه که تا چند ماه قبل، کمتر فارسی‌زبانی نام آن را شنیده بود. اسم کوبانی پس از هجوم گسترده نیروهای داعش به منطقه خودمختار کردستان سوریه بر سر زبان‌ها افتاد. در ماه‌های اخیر درگیری‌های شدیدی بین اسلام‌گرایان داعش و کردهای سوریه روی داده است.
هرچند داعش تا کنون موفق نشده به محدوده کانتون کوبانی نفوذ کند اما احتمال «وقوع یک فاجعه انسانی» در کوبانی دور از نظر نیست. بر اساس آخرین اخبار، در درگیری‌های خونین پنج‌شنبه ۳۱ ژوئیه، کردها چند تپه را از کنترل داعش خارج کردند.
کوبانی، نام یکی از سه کانتون خودمختار کردستان سوریه است. «کانتون»اصطلاحی است که کردهای سوریه برای تقسیم‌بندی سیاسی مناطق خود انتخاب کرده‌اند.
حدود دو سال پیش، در ۱۹ ژوئیه ۲۰۱۲، مناطق کردنشین سوریه به کلی از کنترل نیروهای بشار اسد خارج شد و در اختیار کردها قرار گرفت. کردهای سوریه این روز را روز پیروزی «انقلاب روژآوا» می‌نامند.
کردهای سوریه البته بدون جنگ با نیروهای رژیم بشار اسد، موفق به ایجاد منطقه خودمختار خود شدند. از همین رو، حرف‌ها و روایت‌هایی در خصوص توافق کردهای سوریه با بشار اسد وجود دارد.
در طول دو سال گذشته، کردها در صدد پیاده کردن سیستم حکومتی مورد نظر خود بوده‌اند. حزب اتحاد دموکراتیک (پ‌ی‌د) خلاء قدرت را در این مدت پر کرده و نیروهای نظامی و انتظامی و امنیتی تشکیل داده است. در حالی که سایر مناطق سوریه به شدت درگیر جنگ هستند، کردستان سوریه در آرامش نسبی است. «پ‌ی‌د» در واقع از هم‌پیمانان حزب کارگران کردستان (پکک) به رهبری عبدالله اوجالان است. منشا سیستم خودمختار کردستان سوریه نیز اندیشه‌های اوجالان است. اوجالان از سال ۱۹۹۹در زندان‌های ترکیه به سر می‌برد.
در کوبانی چه می‌گذرد؟
کوبانی، در میان دو کانتون «جزیره» و «عفرین» قرار دارد. این منطقه از دو سال قبل، صحنه درگیری مداوم کردها و اسلام‌گرایان بوده اما در شش ماه گذشته، نیروهای داعش این کانتون را محاصره کرده‌اند و شدت حملات‌شان برای دراختیار گرفتن کوبانی افزایش یافته است. کوبانی از سمت جنوب با استان حلب همسایه است و تنها ۱۰۵ کیلومتر با این شهر فاصله دارد. حلب مدت‌هاست که از کنترل ارتش بشار اسد خارج شده و بین نیروهای اپوزیسیون، اعم از ارتش آزاد، داعش و جبهه‌النصره دست به دست می‌شود. به این ترتیب کوبانی جز از سمت شمال که هم‌مرز ترکیه است، در محاصره کامل قرار دارد. همچنین داعش «دولت اسلامی» پس از پیروزی‌های متوالی در شمال عراق، بخش زیادی از تجهیزاتی را که از ارتش عراق به غنیمت گرفته، روانه مرزهای کوبانی کرده و به این ترتیب در ماه‌های اخیر توازن قوا به نفع این گروه تغییر کرده است.
کوماس شهبازی، خبرنگار مقیم کردستان سوریه، به رادیو زمانه می‌گوید: کردها در سوریه در مناطق «حسکه» با نیروهای بشار اسد در حلبو شیخ مسعود، و در کوبانی و سرکانی (راس‌العین) با نیروهای داعش در حال جنگ هستند.
به گفته شهبازی، گرمای هوا و کمبود آب و برق، باعث افزایش شدید بیماری در کوبانی شده و کودکان، قربانیان عمده این وضعیت هستند. او ازنامساعدبودن وضعیت دارو و درمان در کوبانی خبر می‌دهد: «تخت‌های بیمارستان‌ها پر است و مجروحان در کف بیمارستان مداوا می‌شوند. عمل‌های جراحی بدون داروی بیهوشی انجام می‌شوند.»
به گفته این خبرنگار، قرار بوده در ماه سپتامبر انتخابات محلی در کردستان سوریه برگزار شود که با توجه به وضعیت جنگی در کوبانی، احتمالاً انتخابات این کانتون به تعویق خواهد افتاد.
با تنگ شدن حلقه محاصره‌ی کوبانی و شدت گرفتن حملات داعش، «یگان‌های مدافع خلق» (YPG) فراخوان دادند که همه افراد بالای ۱۸ سال برای دفاع از کوبانی، به این نیرو ملحق شوند. یگان‌های مدافع خلق، نیروهای نظامی کردستان سوریه هستند. در سیستم خودمختار کردستان سوریه، بر خلاف اقلیم کردستان عراق، احزاب مختلف نیروهای نظامی مختص به خود را ندارند و YPG تنها نیروی نظامی منطقه است که در آن، علاوه بر ده حزب کرد، اقلیت‌های عرب و مسیحی و ... حضور دارند. کوماس شهبازی می‌گوید «زن، مرد، پیر، جوان، کرد، عرب، آشوری، ارمنی، مسیحی و همه ملت کوبانی برای مقاومت آماده شده‌اند.»
بنا بر اخبار موجود، سالمندان زیادی به عضویت این یگان‌ها درآمده‌اند. به گفته این خبرنگار، حتی کارمندان وزارت‌خانه‌های مختلف هم در کوبانی به جبهه‌های جنگ رفته‌اند. او می‌گوید: «چند روز پیش کودکان را دیدم با سنگ و کلوخ چاله‌های خیابان را پرمی‌کردند تا آمبولانس‌های حامل مجروحان سریع‌تر و راحت‌تر رفت‌وآمد کنند.»
غریب حسو، نماینده حزب «پ‌ی‌د» در اقلیم کردستان عراق، در مورد وضعیت کوبانی به رادیو زمانه می‌گوید «کوبانی نیز مانند سایر مناطق روژآوا در اختیار نیروهای کرد است. برقراری امنیت و نیروهای پلیس از ما هستند.» او می‌گوید داعش داخل کوبانی نیست و تنها گاهی به برخی از روستاهای عرب‌نشین مرزهای کوبانی حمله می‌کند و بعد از کشتار و درگیری عقب می‌نشیند.
چرا کوبانی برای داعش مهم است؟
نیروهای داعش با وجود بارها حمله به کوبانی، هنوز هیچ موفقیتی در این منطقه به دست نیاورده‌اند. اما همچنان به تلاش‌های خود برای شکستن مقاومت کوبانی ادامه می‌دهند. به نظر می‌رسد کوبانی اهمیت خاصی برای این گروه دارد.
غریب حَسو، نماینده حزب «پ‌ی‌د» در سلیمانیه، به رادیو زمانه می‌گوید کوبانی از دو جهت برای داعش مهم است: «اولاً چون کوبانی از دیگر کانتون‌ها کوچک‌تر است، رهبران داعش گمان می‌کردند به راحتی می‌توانند آن را تصاحب کنند، مانند آن‌چه در موصل و دیگر مناطق عراق اتفاق افتاد. دیگر این که کوبانی اولین شهری بود که در آن کردها به خودمختاری رسیدند و نقطه شروع "انقلاب روژآوا" است. از این جهت، کوبانی سمبل انقلاب ماست. داعش می‌خواهد با شکست دادن کردها در کوبانی، اراده کردها بشکند.»
دیگر دلیل اهمیت استراتژیک کوبانی، مرز مشترک این منطقه با ترکیه است. داعش با تسلط بر این مرزها، به راحتی می‌تواند نیروها و تجهیزات خود را جابه‌جا کند.
همچنین با توجه به این که کانتون کوبانی، بین دو کانتون دیگر واقع شده، سقوط آن موجب قطع ارتباط دو کانتون جزیره و عفرین خواهد شد و این به نوبه خود باعث می‌شود فشار بیشتری به این کانتون‌ها وارد شود.
نقش ترکیه در محاصره کوبانی
اخبار رسیده از کردستان سوریه، حاکی از آن است که ترکیه به محاصره کوبانی کمک می‌کند. به گفته کوماس شهبازی، خبرنگار مقیم کردستان سوریه، «همه دروازه‌های مرزی توسط دولت ترکیه بسته شده و اجازه رسیدن کمک‌های بین‌المللی به روژآوا داده نمی‌شود.»
ترکیه بخش زیادی از مرزهای خود با کردستان سوریه و به خصوص کوبانی را دیوارکشی کرده است. دیوارهایی که چند بار با حضور گسترده کردهای ترکیه و تلاش آنها برای رساندن کمک به کوبانی، تخریب شده‌اند.
شهبازی می‌گوید دولت ترکیه مرزهایش را برای رفت‌وآمد داعش باز گذاشته و مدعی است که «مجروحان داعش به راحتی در بیمارستان‌های ترکیه درمان می‌شوند. هواپیماهای جاسوسی دولت ترکیه بر فراز خاک روژآوا می‌آیند و اطلاعات خود را تحویل نیروهای داعش می‌دهند.»
غریب حسو، نماینده «پ‌ی‌د» در کردستان عراق، این ادعا را تائید می‌کند و می‌افزاید نیروهای داعش به راحتی از مرزهای ترکیه وارد «روژآوا» می‌شوند. به گفته او، احزاب اپوزیسیون در پارلمان ترکیه بارها به حزب حاکم «عدالت و توسعه» به‌خاطر حمایت از داعش اعتراض کرده‌اند.
غریب حسو می‌گوید: «نیروهای ما بارها آمبولانس داعش را توقیف و برخی از نیروهای این گروه را بازداشت کرده‌اند. برگه‌های شناسایی آنها ترکی بود. احزاب اپوزیسیون پارلمان ترکیه به حزب «آ‌ک‌پ» اعتراض می‌کنند که چرا سلاح، نیرو و آمبولانس در اختیار داعش قرار می‌دهد. نیروهای مختلفی که به داعش می‌پیوندند، آموزش نظامی خود را در ترکیه می‌گذرانند. تعداد زیادی توسط «ی‌پ‌گ» کشته یا بازداشت شده‌اند که همگی کارت شناسایی ترکیه‌ای داشته‌اند.»
موضع اقلیم کردستان عراق
اقلیم کردستان عراق در مرزهای خود با کردستان سوریه، خندق حفر کرده و دلیل این کار جلوگیری از ورود نیروهای داعش به اقلیم عنوان می‌شود. یک خبرنگار در کردستان سوریه به رادیو زمانه می‌گوید این خندق به محاصره کردستان سوریه کمک کرده است.
حکومت اقلیم کردستان عراق تاکنون سیستم خودگردان کردستان سوریه را به رسمیت نشناخته است. ۶۸ تن از نمایندگان اتحادیه میهنی در پارلمان کردستان عراق، برای به رسمیت شناختن خودگردانی کردستان سوریه، امضاء جمع‌آوری کردند اما این اقدام بی‌نتیجه ماند.
نماینده حزب «پ‌ی‌د» به رادیو زمانه می‌گوید: «تا الان هیچ کمک مالی‌ای از جانب اقلیم به روژآوا نشده است. دموکرات کردستان عراق با حفر خندق به محاصره کمک کرده است. از نظر دیپلماتیک هم کاری جز چند کمپین و جمع‌آوری امضا نبوده، آن هم فقط از طرف اتحادیه میهنی کردستان عراق.»
حمایت رسانه‌ها و کمپین‌های بین‌المللی
در ده روز اخیر کمپین‌های مختلفی در حمایت از کوبانی در میان فارسی‌زبانان به راه افتاده است. افراد و گروه‌های مختلف با هشتگ «کوبانی تنها نیست» در توئیتر و فیسبوک از مبارزان کردستان سوریه حمایت می‌کنند. صفحه «کوبانی تنها نیست» اولین صفحه‌ای بود که مسئله کوبانی را در میان فارسی‌زبانان برجسته کرد.
جز این، گروه‌ها و صفحه‌های دیگری هم در شبکه‌های مجازی در حمایت از کوبانی راه افتاده است و افراد مختلف در این مورد موضع گرفته‌اند. مردم عادی –به خصوص کردستان ایران- به روش‌های مختلف (اینجا و اینجا) از مبارزه کوبانی حمایت می‌کنند.
اما غریب حسو، نماینده حزب «پ‌ی‌د» این بازخوردها را کافی نمی‌داند و معتقد است اگر چنین جنگ و محاصره‌ای در مناطق عرب‌نشین اتفاق می‌افتاد، سروصدای بیشتری بلند می‌شد: «همیشه اراده‌ای وجود داشته که کردها آزادی و استقلال نداشته باشند و به حقوق خودشان نرسند. عده‌ای می‌خواهند سرنوشت ملت کرد را در دست بگیرند. روژآوا تبدیل به یک برگه بازی شده است. اما انقلاب روژآوا می‌رود که آزادی را برای ما به ارمغان بیاورد. حکومت‌های ترکیه، عراق و رژیم بشار اسد، و تا حدودی ایران، مخالف تعیین سرنوشت کردها به دست خودشان هستند. مثلاً اگر کلیسایی منفجر می‌کردند یا سر مسیحی‌ها را می‌بریدند، دنیا گلوی خودش را پاره می‌کرد. یا اگر بر سر یک مسلمان یا یک عرب چنین بلایی می‌آمد، مسلمانان و اعراب گوش فلک را کر می‌کردند. شش ماه است در کوبانی جنگ است. تمام سلاح‌هایی که از موصل و دیگر مناطق عراق به دست آمده، روی مردم روژآوا ریخته‌اند. ولی حتی یک کشور واکنش نشان نداده است.»
او موضع نگرفتن و حمایت نکردن از مبارزان کرد را «کمک به داعش» می‌داند و می‌گوید: «اگر کشورهای غربی واقعا به دنبال دموکراسی هستند، باید از ما حمایت کنند.»
رضا منوچهری، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر مسائل سیاسی کردستان در سلیمانیه می‌گوید: «وقایع کردستان همیشه در رسانه‌ها پوشش کمی دارد. اتفاقاتی مثل حمله به حلبچه، فاجعه انفال، درگیری‌های دولت ترکیه و کردها که چهار هزار روستا را تخریب و ۵/۲ میلیون کرد را آواره کرده است، بازخورد چندانی در رسانه‌ها نداشت.»
البته پس از تشکیل منطقه خودمختار کرد، خبرنگاران مختلف به آن‌جا رفتند و گزارش‌های مختلفی منتشر کردند. اما منوچهری معتقد است مسئله کوبانی مثلاً به هیچ وجه به اندازه حمله داعش به موصل و شمال عراق بازخورد نداشته است.
اهمیت استراتژیک کوبانی
تا پیش از آغاز مبارزه علیه اسد در سوریه و آزادسازی مناطق کردنشین، بیش از یک میلیون کرد، حتی از حق داشتن شناسنامه و هویت محروم بودند. به عبارتی آنها حق تحصیل، سفر، رانندگی و ... نداشتند. رضا منوچهری به رادیو زمانه می‌گوید: «مردمی که در این حد از حقوق بودند، حالا می‌خواهند نقش مهمی داشته باشند و این برای خیلی‌ها قابل قبول نیست. برای بیشتر نیروهای منطقه قابل هضم نیست که امور کردها دست خودشان باشد. قدرت‌های منطقه می‌خواهند کردها را به کنترل خود دربیاورند. چیزی که برای آنها غیرقابل قبول است این است که کردها روی پای خودشان بایستند.»
او در مورد اهمیت کوبانی برای داعش، معتقد است: «اگر داعش بتواند کوبانی را از کنترل کردها خارج کند از نظر روانی این پیام را خواهد داشت که جایی که شما آزاد کردید، ما در دومین سالگردش از شما پس می‌گیریم. این اراده مقاومت را ضعیف خواهد کرد و بر روحیه دیگر مناطق هم تاثیر خواهد گذاشت. در صورت سقوط کوبانی، فشار بر دیگر کانتون‌ها افزایش خواهد یافت.»
منوچهری کمک‌های بشردوستانه به کوبانی را در حد صفر می‌داند: « مگر این که گاهی از مرز ترکیه چیزی به کوبانی برسد. کردهای ترکیه از طریق سازمان‌های مدنی کمک‌های مردمی را به سختی به مرز می‌رسانند و این کمک‌ها از مرز نیز به سختی به کوبانی می‌رسند و همیشه با تجمعات بزرگ مردمی، اعتراضات شهرداران و نمایندگان کرد مجلس همراه می‌شوند.» او این کمک‌ها را با توجه به جمعیت زیاد و تعداد زیاد روستاهای کانتون کوبانی، کافی نمی‌داند.
بیشتر احزاب و نیروهای سیاسی کرد، از مبارزه کردهای سوریه علیه داعش حمایت کرده‌اند. نیروهای مردمی در کردستان ترکیه با عبور از مرز ترکیه و کردستان سوریه، خود را نیروهای «ی‌پ‌گ» رسانده‌اند. کردستان ترکیه تحت نفوذ حزب پکک است و سازمان‌های مدنی و افکار عمومی این منطقه نیز از مبارزان کوبانی حمایت می‌کنند.
رضا منوچهری می‌گوید نیروهای سیاسی کردستان ایران، حمایت چندانی از سیستم خودمختار کردستان سوریه نکرده‌اند: «چندی قبل یکی از شاخه‌های حزب کومه‌له به رهبری عمر ایلخانی‌زاده بیانیه‌ای در محکومیت حملات داعش صادر کرد. پیش از آن حزب کمونیست به رهبری ابراهیم علیزاده طی بیانیه‌ای اعلام کرد از دستاوردهای کردها حمایت می‌کند و به گسترش دموکراسی اهمیت می‌دهد. البته نیروهای کودار و پژاک هم از نظر سیاسی و هم از نظر نظامی، آماده کمک هستند.»
اما در کردستان عراق اوضاع کمی پیچیده‌تر است: «در اقلیم کردستان عراق، وقتی انقلاب روژآوا شروع شد، سیاست احزاب عمده از جمله حزب دموکرات و اتحادیه میهنی، هماهنگ و نزدیک به یکدیگر بود. اما وقتی انقلاب روژآوا پیش رفت، دیدگاه‌های اتحادیه میهنی تغییر کرد و حدود یک سال است که از انقلاب روژآوا حمایت می‌کند و حمایت‌هایش در رسانه‌ها منعکس می‌شود و علیه کانتون‌ها اقدامی نمی‌کنند. اما نیروهای حزب دموکرات به رهبری بارزانی، همان دیدگاهی را نسبت به روژآوا دارند که از ابتدا داشتند. آنها تا به حال از کردهای سوریه حمایت نکرده‌اند و تا جایی که شده، اهرم‌های فشار علیه آنها به کار برده‌اند و سعی می‌کنند آنها را به خودشان نزدیک کنند. اما این فشار و محاصره اقتصادی پاسخگو نبوده و نیروی سیاسی غالب در روژآوا (پ‌ی‌د) زیر بار نرفته است و امور خود را اداره می‌کند.»
به گفته منوچهری، در اقلیم کردستان عراق به غیر از حزب دموکرات، دیگر سازمان‌های مدنی و احزاب سیاسی همه از کانتون‌ها حمایت می‌کنند و در راستای به رسمیت شناختن آنها اقداماتی کرده‌اند: «کنفرانس‌های مطبوعاتی برگزار کرده‌اند و سعی بر این بوده که مردم روژآوا را تنها نگذارند. اما سیاست حزب دموکرات تا به حال هماهنگ با سیاست احزاب دیگر و افکار عمومی نبوده است.» این تحلیل‌گر معتقد است افکار عمومی کردستان عراق از مبارزات کوبانی حمایت می‌کند.
چرا اقلیم کردستان عراق از کوبانی حمایت نمی‌کند؟
توازن قوای منطقه و همین‌طور توازن قوا در میان کردها، دلیل عمده موضع‌گیری متفاوت اقلیم کردستان عراق نسبت به وقایع کردستان سوریه است. کردستان سوریه با توجه به منابع نفتی، کشاورزی، جمعیت کم و امکان دسترسی به مدیترانه، می‌تواند در آینده به یک قدرت نسبی منطقه‌ای تبدیل شود. بنا به گزارشی در العربیه، کردستان سوریه پتانسیل این را دارد که به درآمد ۱۲ میلیارد دلار در سال برسد که با توجه به جمعیت ۵/۳ میلیونی آن، درآمد بالایی است.
رضا منوچهری، می‌گوید: «حزب دموکرات که در اقلیم قدرتمند است، باور دارد که قدرتمندی روژآوا، موجب تضعیف اقلیم و حزب دموکرات خواهد شد»
از لحاظ جبهه‌بندی منطقه‌ای و جهانی نیز سوریه به عرصه بازی قدرت‌های منطقه و جهان تبدیل شده و انقلاب این کشور از مسیر مردمی خود منحرف شده است. قطر، عربستانی سعودی و ترکیه به همراه آمریکا، غرب و ناتو در قطب مخالف بشار اسد هستند و به مخالفان رژیم سوریه، از جمله ارتش آزاد کمک می‌کنند. ایران، روسیه، چین و حزب‌الله لبنان اما از حامیان بشار اسد هستند. حزب دموکرات کردستان عراق، در جبهه اول قرار می‌گیرد.
«پ‌ی‌د» و سیستم خودمختار کردستان سوریه که «سیاست نه اسد نه اپوزیسیون» را پیش گرفته‌اند، از طرف هر دوی این جبهه‌ها تحت فشار هستند. منوچهری می‌گوید: «هرچند قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی این راه سوم را قبول ندارند، اما مردم روژآوا این سیاست را پذیرفته‌اند. همه گروه‌های اقلیت، اعم از عرب، ایزدی، ارمنی، آشوری و ... در کنار کردها در اداره کانتون‌ها مشارکت دارند و حقوق‌شان در چارچوب سیستم تضمین شده است.»
پاسخ حکومت اقلیم
دولت اربیل از به رسمیت شناختن سیستم خودمختار کردستان سوریه شانه خالی کرده است و حتی به کارشکنی و کمک به محاصره کردهای سوریه متهم است. علی عونی، نماینده اربیل در پارلمان کردستان عراق و عضو رهبری حزب دموکرات کردستان، در پاسخ به این سوال که چرا حکومت اقلیم خودگردانی کردهای سوریه را به رسمیت نمی‌شناسد، به رادیو زمانه گفت: «حکومت اقلیم راهی را که عزیزان روژآوا پیش گرفته‌اند، محترم می‌دارد. مشکل این است که دوستان روژآوا، تمامیت‌خواه هستند.مشکل با نوع اداره آن‌جا نیست، مشکل ما سلطه‌ای است که آنها در پیش گرفته‌اند. نیروهای زیادی را از حضور در کانتون‌ها محروم کرده‌اند. برای نجات از دیکتاتوری اسد، باید آلترناتیو بهتری داشته باشیم، نه یک بشار اسد کردی!»
این نماینده پارلمان، دلیل حفر خندق در مرز سوریه را این می‌داند که پ‌ی‌د قدرت کافی برای کنترل مرز ندارد و نیروهای داعش به راحتی از آن مرزها عبور می‌کنند: «حتی پیش از سقوط موصل، ما بارها شاهد عبور تروریست‌ها از این مرزها بودیم که به خاطر این است که حکومت روژآوا هنوز نتوانسته بر مرزها کاملاً مسلط شود. ما در همه مرزهایی که ممکن است باعث خطر برای اقلیم شود، به همین شکل عمل می‌کنیم. با این وجود با روژآوا مرز قانونی داریم و هر موقع بخواهند می‌توانند رفت و آمد کنند.»
عونی این را که حکومت اقلیم مانع رسیدن کمک و نیرو به کردستان سوریه می‌شود یک «تهمت و بهتان» می‌داند و می‌گوید: «با وجود اعتراض‌مان به نحوه حکومت در آن‌جا، تا کنون کمک‌های زیادی در قالب نقدی، سوخت، خوراک و ... از کردستان عراق به روژآوا ارسال شده است.»
منشا کنفدرالیسم دموکراتیک
پ‌ی‌د، حزب حاکم در کردستان سوریه، هم‌پیمان پکک حزب کارگران کردستان است. این احزاب در چارچوبی به نام «کنفدرالیسم جوامع کردستان، ک‌ج‌ک» گرد هم آمده‌اند: پژاک و کودار در کردستان ایران «پ‌ی‌د» در کردستان سوریه، «پ‌چ‌د‌ک» در کردستان عراق و «پکک» در کردستان ترکیه.
این احزاب با شدت و ضعف متفاوت، پیرو اندیشه‌های عبدالله اوجالان هستند. اوجالان که در سال ۱۹۹۹ توسط نهادهای اطلاعاتی ترکیه با همکاری نهادهای امنیتی اسرائیل و آمریکا دستگیر شد، کتاب‌های مختلفی از داخل زندان منتشر کرده است. او در آخرین نظریات خود، مدل «دولت-ملت» را برای «خلق‌های خاورمیانه» مناسب ندانسته است.
رضا منوچهری، تحلیل‌گر، در مورد نظام خودمدیریتی کردستان سوریه می‌گوید: «در این سیستم، هر منطقه‌ای امور خود را در دست می‌گیرد. تصمیمات از بالا به پایین گرفته نمی‌شوند و اداره هر منطقه کاملاً در دست خودش است. سیستمی که بر مبنای مشارکت محرومان است: زنان، جوانان و اقلیت‌ها.»
حزب «پ‌ی‌د» بر این باور است که سیستم خودمدیریتی کردستان سوریه، در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، نظامی و حتی حقوقی متاثر از اندیشه‌های عبدلله اوجالان است. آن‌چه امروز در «خودمدیریتی» کانتون‌های کردستان سوریه می‌بینیم، همان «کنفدرالیسم دموکراتیکِ» مطرح شده در دفاعایات اوجالان در دادگاه است که چند ماه پیش، تشکل «کودار»، نسخه ایرانی همین سیستم نیز اعلام موجودیت کرد.
هر چند بسیاری «پ‌ی‌د» را شاخه‌ای از پکک می‌دانند، اما رضا منوچهری می‌گوید: «پ‌ی‌د حزب خاصی است که کار خودش را می‌کند. ۳۲ حزب سیاسی و تشکل مدنی در اداره کانتون‌ها نقش دارند و تاثر از اندیشه‌های اوجالان، به این معنی نیست که پ‌ی‌د زیر نظر پکک اداره می‌شود.»
زنان در کردستان سوریه
در کردستان سوریه فرصت‌های زیادی به زنان برای مشارکت در عرصه عمومی فراهم شده است. حضور زنان در جبهه‌های جنگ و تشکیل نیروی نظامی ویژه زنان، «یگان‌های مدافع زنان» (ی‌پ‌ژ) از جمله نمادهای این مشارکت است. به جز جنگ، زنان در نیروهای پلیس و نیروهای امنیتی («آسایش») کردستان سوریه هم نقش جدی دارند. بیش از نیمی از نیروی انسانی بخش آموزش و اداری را زنان تشکیل می‌دهند. ازدواج زنان زیر ۱۸ سال در سیستم خودمختار کردستان سوریه غیرقانونی است. خشونت خانگی علیه زنان جرم تلقی می‌شود و خانه‌های امن برای زنان قربانی خشونت خانگی ایجاد شده است. زنان در عرصه رسانه نیز فعالیت‌های زیادی دارند.
در حال حاضر، نخست‌وزیر ایالت عفرین زن است. مسئول شهر سرکانی نیز زن است. رهبری غالب احزاب این جریان سیاسی نیز به شکل مشترک بین یک زن و یک مرد تقسیم شده است.
غریب حسو، در خصوص وضعیت زنان در کردستان سوریه می‌گوید: «کاری که امروز زنان در روژآوا انجام می‌دهند، همان کاری است که مردان می‌کنند. جنگی که زن در آن باشد، آن جنگ پیروز است. زن عاشق آزادی، زندگی، و زندگی شرافت‌مندانه است، زن است. پیش‌آهنگ مبارزه در روژآوا زنان و جوانان هستند. نقش زنان در انقلاب روژآوا، سمبل انقلاب در خاورمیانه خواهد بود.»
کوماس شهبازی، خبرنگار مقیم قامشلی (مرکز کانتون جزیره)، وضعیت زنان کردستان سوریه را «رنسانسی در خاورمیانه» می‌داند و می‌گوید: «خبرنگاران و شخصیت‌هایی که از غرب به این منطقه آمده‌اند، انقلاب روژآوا را "انقلاب زنان" نامیده‌اند.»
سکولاریسم، آزادی زن، حقوق اقلیت‌ها
غالب نیروهای سیاسی کرد، سکولار هستند. پ‌ی‌د، احزاب چپ، حزب ترقی‌خواه، مسیحی‌ها، ارمنی‌ها، آشوری‌ها و ... با اسلام سیاسی مخالفند. کردها اعلام کرده‌اند که به دنبال تحقق اراده ملت‌اند و این درست در مقابل ایده اصلی داعش قرار می‌گیرد که تشکیل خلافت اسلامی عنوان شده است.
می‌توان گفت کردهای سوریه علاوه بر این که برای حفظ سرزمین‌های خود مبارزه می‌کنند، به نوعی ارزش‌های دنیای مدرن –آزادی، سکولاریسم، دموکراسی، آزادی زن، حقوق برابر اقلیت‌ها، حقوق کودک- را نیز نمایندگی می‌کنند. در حالی که اسلام‌گرایان داعش، مروج ارزش‌هایی چون حکومت مطلق دینی، نابود کردن میراث فرهنگی بشر و نمادهای تمدن، بریدن دست و پا و سر مخالفان و معترضان، پیروی مطلق «امت» از سبک زندگی حاکم هستند.
به این ترتیب نمی‌توان جنگ کوبانی را به یک جنگ سرزمینی تقلیل داد. از همین رو پیش‌بینی می‌شود سقوط کوبانی به یک فاجعه انسانی بینجامد.
داعش چند بار در حمله به کوبانی شکست خورده است. طرف جنگ داعش نه نظام حاکم در کردستان سوریه، که ملت هستند: زن و مرد و پیر و جوان، کرد و ارمنی و آشوری و حتی عربی که مشتاقانه علیه داعش به جبهه‌ها رفته‌اند.
وقتی دور قبلی حملات داعش به کوبانی به نتیجه نرسید، اسلام‌گرایان ۱۸۶ دانش‌آموز کرد را که برای امتحانات نهایی به حلب رفته بودند ربودند و هنوز خبری از سرنوشت آنها در دست نیست. همچنین در چند روستای مرزی کانتون کوبانی، دست به حملات وحشیانه، قتل عام و بریدن سر مردم عادی روستا زده‌اند.
با این حساب، بعید نیست در صورت سقوط کوبانی، مردم این منطقه، اولاً به خاطر ماه‌ها مقاومت در محاصره (که اسلام‌گرایان انتظارش را نداشتند)، و دوما به واسطه این که ارزش‌های مترقی مورد نظرشان، دقیقاً نقطه مقابل ارزش‌هایی است که داعش تاکنون به خاطرش بخشی از آثار تمدن منطقه را به نابودی کشانده است، قربانی قلع و قمعی تراژیک بشوند.
نظرها
نظری وجود ندارد.