«می‌خواهیم نگاه امنیتی ایران به دنیا را تغییر دهیم»

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه، در یک برنامه تلویزیونی، به طور تلویحی، سیاست خارجی جمهوری اسلامی تاکنون را مورد انتقاد قرار داد و گفت: «وزارت امور خارجه به دلیل ضرورت‌ها در طول انقلاب، همواره نگاه سیاسی - امنیتی به دنیا داشته است، اما ما می‌خواهیم این نگاه را تغییر دهیم.»

به گزارش خبرگزاری مهر، محمد جواد ظریف چهارشنبه شب (۲۹ مردادماه سال جاری) در برنامه زنده «شب آفتابی» در شبکه پنج صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، با تاکید بر اینکه آمریکا تلاش دارد تا از ایران یک تهدید امنیتی بسازد، درباره شیوه برخورد جمهوری اسلامی در مذاکرات هسته‌ای با گروه ۱+۵ گفت: «ما با روندی که در مذاکرات هسته‌ای داشتیم، مانع این روند شدیم... آنان مدعی بودند که ایران مذاکره را برای مذاکره ادامه می‌دهد و می خواهد وقت بخرد، اما ما این فضا را در مذاکرات، با پایبندی به تعهدات شکستیم.»

به گفته وزیر امور خارجه، «این رویکرد باعث شد تا آمریکایی‌ها مجبور شوند چندبار بگویند که ایران تعهدات خود را انجام داده است و مشاهده کردیم که رئیس‌جمهوری آنان نیز این مطلب را بیان کرد».

به عقیده ظریف رویه ایران در مذاکرات هسته‌ای، مانع از این می‌شود که در آینده آمریکایی‌ها ایران را «متهم به وقت‌کشی» کنند: «براساس این روش، می‌خواستند به جهانیان بگویند ایران فقط می‌خواهد مذاکرات را برای مذاکرات ادامه دهد و در واقع ایرانی‌ها تنها می خواهند وقت بخرند تا بتوانند به بمب یا تسلیحات هسته‌ای که خودشان طراحی کرده بودند دست پیدا کند.»

او در برنامه تلویزیونی «شب آفتابی» گفت که «ما مذاکره را برای مذاکره نمی‌خواهیم» و «مذاکره باز» را قبول نداریم: «زمان‌بندی شش ماه نخست برای رسیدن به تفاهم، بنابر اصرار جمهوری اسلامی ایران بوجود آمد و در تفاهمنامه گنجانده شد.»

ظریف مشکل موجود در مذاکرات را مربوط به ماهیت واقعی و سیاسی روابط کشورهای شرکت‌کننده در جلسه دانست و گفت: «گاهی اوقات شش کشور روبه‌روی ایران برای رسیدن به جمع‌بندی در خصوص مذاکرات با یکدیگر به مشکل می خورند. به طور مثال مردم می‌بینند که ما چندین روز در حال مذاکره با طرف‌های مقابل هستیم، حال آنکه شش کشور روبه‌رو می‌خواهند مواضع خود را با یکدیگر مشخص کنند.»

این مقام مسئول دو کشور چین و روسیه را دارای مواضعی متفاوت با چهار کشور دیگر حاضر در کمیسیون مشترک ایران و گروه ۱+۵ دانست که به گفته وی بر ماهیت فنی موضوع توجه دارند.

ظریف مذاکرات هسته‌ای در کمیسیون مشترک ایران و گروه ۱+۵ را مثبت قلمداد کرد و گفت هنوز توافق نهایی درباره لغو تمامی تحریم‌ها انجام نشده است.

او همچنین تاکید کرد که چهارچوب توافق جامع را توافق ژنو تعیین کرده است، اما اینکه جزئیات آن چه باشد یا تعهدات دو طرف در چه زمان‌بندی و با چه روش‌هایی اجرایی شود باید تحت بررسی قرار بگیرد: «به طور مثال کشورهای۱+۵ در ژنو تعهد کردند دسترسی ایران را به بازار و فناوری فراهم کنند. در این میان در داخل برخی تنها به تعهدات ما به طرف مقابل توجه می‌کنند حال آنکه آنان نیز باید به تعهدات خود عمل کنند.»

دشواری لغو تحریم‌ها

وزیر امور خارجه ایران موضوع لغو تحریم‌ها را «موضوعی راحت» ندانست و تاکید کرد که اروپا و آمریکا «در طول هشت سال گذشته، تحریم‌های متعددی با استفاده از قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ایران تصویب کردند» که بررسی و جمع‌بندی همه آنها آسان به نظر نمی‌رسد. ظریف گفت: «یکی از وظایف توافق نهایی، همانطور که در ژنو توافق شد، این بوده که تمامی تحریم‌ها باید برداشته شود... اینکه چگونه باید این تحریم‌ها برداشته شود و این تحریم‌ها چیست، موضوع بحث است و این مسائل پیچیده است.»

وزیر امور خارجه ایران تحریم‌های اتحادیه اروپا با آمریکا را (که در پی انقلاب ۱۳۵۷آغاز شده است) متفاوت دانست و گفت: «پیچیدگی این موضوع آنجاست که ما باید تحریم‌های مختلف را بررسی کنیم که کدام آنها مربوط به برنامه هسته‌ای ایران است.»

به گفته وی یک گروه کارشناسی در تهران متشکل از نمایندگان مراکز مختلف صنعتی، نفتی، بانک مرکزی و وکلای آنان در این زمینه در حال بررسی هستند.

ظریف همچنین با اعلام اینکه ۶۰ درصد متن نهایی توافقنامه تدوین شده است توضیح داد: «به تفاهم رسیدیم که برای یک مدت مشخص، شرایط را برای ادامه مذاکرات تغییر ندهیم. در واقع توافق کردیم، اجازه دهیم شرایط به شکلی بماند که مذاکرات ادامه یابد. این به آن معنا نیست که ما کار خود را متوقف کرده باشیم، ما هنوز در حال غنی‌سازی هستیم. البته پذیرفتیم غنی‌سازی ۲۰ درصدی نکنیم چرا که نیازی هم نداشتیم و به اندازه سه تا چهار سال آینده برای راکتور تحقیقاتی تهران سوخت لازم را تولید کرده‌ایم، لذا نیاز فوری برای تولید ۲۰ درصد نداریم.»

پیش از این عباس عراقچی نیز تاکید کرده بود ۶۰ الی ۶۵ درصد متن مربوط به توافق جامع آماده شده است، ولی ۳۵ درصد مورد اختلاف، شامل مسائل کلیدی می‌‌شود که «از نظر محتوایی» بیش از ۸۰ درصد متن را تشکیل می‌دهد.

بر اساس اخبار مطرح شده در رسانه‌ها، حوزه‌های اختلاف پیرامون تعداد، سطح و مکان غنی‌سازی اورانیوم، راکتور آب سنگین اراک، محدوده تحقیقات چگونگی برداشته شدن تحریم‌ها  و ... بوده، اما مسئله کانونی، ابعاد و اندازه تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم بوده است.

آمریکا و کشورهای طرف مذاکره، خواهان کاهش تعداد سانتریفوژها و تقلیل ساختار کنونی غنی‌سازی اورانیوم برای توافق جامع و پایدار هستند، اما ایران بر حفظ ساختار کنونی اصرار دارد.

وزیر امور خارجه ایران تاکید دارد که جمهوری اسلامی برای رفع تحریم‌های بین‌المللی، حاضر نیست از حقوق خود کناره‌گیری کند و «حاضر هم نیست زیاده‌خواهی طرف مقابل را بپذیرد».

او با این حال با اشاره به تحولات سیاسی چند دهه اخیر تاکید کرده: «وزارت امور خارجه به دلیل ضرورت‌ها در طول انقلاب، همواره نگاه سیاسی - امنیتی به دنیا داشته است، اما ما می‌خواهیم این نگاه را تغییر دهیم.»

نشست «وین ۶» طی ۱۶روز مذاکره سنگین و مستمر در ماه ژوئیه سال جاری برگزار شد و با  عدم توافق جامع به پایان رسید. محمد جواد ظریف و کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هیئت مذاکره‌کننده کشورهای ۱+۵، با صدور متن مشترکی تاکید کردند که طرفین طی هفته‌‌های آینده و به اشکال مختلف گردهم آمده و مذاکرات را ادامه می‌دهند. دو طرف همچنین به وجود فاصله قابل توجه در برخی موارد کلیدی، با وجود برخی پیشرفت‌‌های ملموس، اذعان کرده بودند.

طبق توافق در بامداد شنبه ۱۹ ژوئیه، مدت مذاکرات برای چهار ماه دیگر تا تاریخ بیستم نوامبر (یک سالگی توافق اقدام مشترک شش ماهه ژنو) تمدید شد. در این مدت حکومت ایران کماکان محدودیت‌ها در برنامه هسته‌ای خود را رعایت می‌کند و در عوض ۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار از حساب های بلوکه شده ایران آزاد می‌شود.