پایان کار ضرغامی؛ گمانه‌زنی درباره جانشین او

دوران ریاست عزت‌الله ضرغامی بر صدا و سیمای جمهوری اسلامی در آبان ماه به پایان می‌رسد. او که به حکم آیت‌الله خامنه‌ای در خرداد ۸۳ به مدت پنج سال به ریاست سازمان صدا و سیما منصوب شده بود، نخستین رییس صدا و سیما در تاریخ جمهوری اسلامی‌ست که حکم ریاستش برای یک دوره دوم تمدید شد.

سه‌شنبه، ۴ شهریور ماه ۹۳ آخرین برنامه «افق رسانه» با حضور عزت‌الله ضرغامی در جام جم برگزار شد و او برنامه بعدی را به مدیر آتی این سازمان سپرد و به این ترتیب کناره‌گیری او از سازمان صدا و سیما پس از یک دوره ۱۰ ساله قطعیت پیدا کرد.

افق رسانه

برنامه «افق رسانه» مجموعه برنامه‌هایی است که به بررسی سیاست‌های رسانه‌ای سازمان صدا و سیما اختصاص دارد. در این برنامه‌ها برخی از اهداف رسانه‌ای تعیین شده، در یک فضای نسبتاً تبلیغی و هیجانی به بحث گذاشته می‌شود.

عزت‌الله ضرغامی در سی و هشتمین برنامه «افق رسانه» از دوران ۱۰ ساله ریاستش بر سازمان صدا و سیما دفاع کرد. او کتابی از کارنامه ۱۰ ساله‌اش پرداخته که قرار است در مراسم معارفه رییس جدید به او اهداء کند تا راهنمای دوران مدیریت او باشد. در سخنان رییس سازمان صدا و سیما هیچگونه نشانه‌ای از نگرش انتقادی نبود. همچنین از مشکلات عدیده این سازمان از جمله ریزش مخاطبانش و ناتوانی‌اش در رقابت با رسانه‌های ماهواره‌ای و بی‌اعتمادی مردم به رسانه دولتی ایران، به ویژه پس از رویدادهای بحث‌برانگیز ۲۲ خرداد سخنی در میان نیامد.

رئیس صدا و سیما در برنامه «افق رسانه» به نقش صدا و سیما در آگاهی‌بخشی درباره مسائل منطقه‌ای و جهانی در پرتو جنگ غزه اشاره کرد و گفت: «در حوادث غزه تصاویری از جنایات اسرائیل از شبکه‌های العالم‌، پرس تی وی و هیسپان تی وی پخش شد که انحصار رسانه‌ای غربی‌ها را شکست و آن‌ها را وادار به عقب نشینی کرد. »

با وجود انتقاداتی که به چگونگی همکاری صدا و سیما با دولت روحانی در میان آمده است، رییس کنونی سازمان صدا وسیما همکاری رادیو و تلویزیون با دولت را گسترده و اثربخش خواند و گفت: «موفقیت دولت، ‌موفقیت نظام است و رسانه ملی همانگونه که در انتخابات ریاست جمهوری حداکثر تلاش خود را برای برگزاری انتخابات پرشکوه و دشمن‌شکن به کار گرفت، با همه ظرفیت خود برای موفقیت دولت و تحقق وعده‌های داده شده استفاده خواهد کرد.»

گمانه‌زنی‌ها

در چشم‌اندازی که عزت‌الله ضرغامی برای یک دوره ده ساله تعیین کرده بود آمده است که رسانه ملی می‌بایست یک منبع موثق خبری باشد، فیلم‌های «فاخر» تولید کند، بتواند با رسانه‌های رقیب در عرصه جهانی رقابت کند و همچنین مورد اعتماد جامعه قرار بگیرد. به نظر عزت‌الله ضرغامی همه این اهداف برآورده شده است. معلوم نیست چه کسی میراث‌دار او باشد و به حکم آیت‌الله خامنه‌ای، سازمان صدا و سیما را از او تحویل بگیرد. با این‌حال از هم‌اکنون گمانه‌زنی‌هایی درباره جانشین احتمالی ضرغامی وجود دارد.

تاکنون نام اشخاص زیر به عنوان جانشین احتمالی ضرغامی در میان آمده است:

جانشین ضرغامی کیست؟

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بود در دولت نهم محمود احمدی‌نژاد. می‌گوید دارای سوابق فرهنگی و رسانه‌ای است، اما عملاً پاسدار است.او در سال‌های دهه ۱۳۷۰ که روشنفکران تحت ضرب قرار داشتند و ماجراهایی مانند نامه ۱۳۴ نویسنده، اتوبوس ارمنستان و قتل‌های زنجیره‌ای پیش آمد، سردبیر روزنامه کیهان بود.

در سال ۱۳۸۴ با انتخاب محمود احمدی‌نژاد به عنوان رییس جمهور، تصدی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را به عهده گرفت. دوران وزارت او سرآغاز سانسور غیرقانونی آثار ادبی و هنری بود.

صفار هرندی در جریان اعتراض به انتصاب اسفندیار رحیم مشائی به عنوان معاون اولی رئیس جمهور و اصرار احمدی‌نژاد در ابقای مشائی در این منصب به نشانه‌ اعتراض، هیأت دولت را ترک کرد. آنگاه مورد غضب احمدی‌نژاد قرار گرفت و در صورتی که تنها ۱۱روز تا تشکیل دولت دهم باقی مانده بود، از وزارت فرهنگ و ارشاد برکنار شد.

او سپس به عنوان مشاور فرهنگی فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منصوب شد و در جریان اعتراضات به نتایج انتخابات ریاست جمهوری در ۲۲ خرداد در دانشگاه‌ها سخنرانی‌هایی در حمایت از رهبری جمهوری اسلامی انجام می‌داد.

حداد عادل همواره یکی از گزینه‌های ریاست سازمان صدا و سیما بوده است. گفته می‌شود که بعد از حضور او در انتخابات ریاست جمهوری در سال ۱۳۹۲ بخت‌اش برای تکیه زدن بر مسند ریاست صدا و سیما افزایش پیدا کرده.

حداد عادل انواع مناصب و مشاغل را به عهده دارد: نمایندگی مجلس؛ ریاست کمیسیون فرهنگی مجلس هشتم، ریاست کمیسیون آموزش مجلس نهم، ریاست فرهنگستان زبان و ادب فارسی، مشاورت رهبری انقلاب، ریاست بنیاد سعدی، عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام، عضویت در شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضویت در هیئت امنای دانشگاه فرهنگیان، عضویت در هیئت علمی دانشگاه تهران، مدیرعامل بنیاد دائره‌المعارف اسلامی، عضو رسمی شورای عالی آموزش و پرورش، عضو بنیاد ایران‌شناسی، رییس شورای تخصصی تحول و ارتقای علوم انسانی را بر عهده دارد.

محمد سرافراز مهم‌ترین گزینه‌ داخلی سازمان صداوسیما برای جانشینی ضرغامی است. او معاونت برون مرزی صدا و سیما و ریاست شبکه‌ی پرس تی وی را بر عهده داشته است. تأکید ضرغامی بر موفقیت‌های جهانی صدا و سیما، نقش سرافراز را پررنگ‌تر جلوه می‌دهد.

سرافراز علاوه بر پرس تی وی، در مدیریت شبکه‌ هیسپان تی وی هم نقش داشته. او هم‌اکنون با حکم آیت‌الله خامنه‌ای عضو شورای عالی فضای مجازی است. درک او از رسانه به درک رهبری جمهوری اسلامی نزدیک است و همین امر بخت او را برای تصدی ریاست سازمان صدا و سیما افزایش می‌دهد.

محمدرضا مخبر دزفولی از سال ۱۳۸۴ دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی است. او یک دامپزشک است، اما می‌گوید تحصیلات حوزوی هم دارد.

به پشتوانه تحصیلات حوزوی‌اش و آشنایی‌اش با زبان عربی مناصب زیر را به عهده داشته: عضو وابسته فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، عضو شورای پژوهش‌های علمی کشور از سال ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۴، عضو هیئت تحریریه مجله تحقیقات دامپزشکی (دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران)، عضو هیئت امنای دانشگاه تهران، عضو هیئت امنای انستیتو پاستور ایران، عضو هیئت امنای بنیاد نخبگان ایران، عضو هیئت امنای دانشگاه علوم پزشکی تهران، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی از سال ۱۳۸۱، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی از سال ۱۳۸۴

مخبر دزفولی چندی پیش از ساختار مناظرات انتخاباتی تعریف کرده و گفته بود دنیا می‌تواند از مناظره‌های انتخاباتی صدا و سیما الگوبرداری کند.

علی دارابی با یک جهش غیر منتظره تا قائم مقامی رئیس سازمان صدا و سیما و سپس عهده‌دار مسئولیت‌های بزرگ در صدا و سیما شد. او به جمعیت ایثارگران وابسته است.

او دارای سابقه‌ فعالیت اجرایی در شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی و وزارت جهاد سازندگی بوده است.

گفته می‌شود که بدنه‌ صدا وسیما از او راضی نیست و رسانه‌ها هم رابطه‌ خوبی با او ندارند.

تنش با دولت؛ بحران بودجه

پیش از این مصطفی رحمانی فضلی، وزیر کشور گفته بود که حسن روحانی، رئیس جمهوری از روند عملکرد صدا و سیما رضایت ندارد و «در خیلی از موارد ایشان انتقاد و گلایه دارند و ناراحت هستند.»

علی یونسی، دستیار ویژه حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران در امور اقوام و اقلیت‌های دینی هم گفته است:‌ «صدا و سیما در جایگاه رسانه اپوزیسیون نسبت به دولت عمل می‌کند. این در حالی است که جایگاه رسانه ملی، جایگاه یک رسانه اپوزیسیون نیست.»

افزون بر تنش با دولت، سازمان صدا و سیما با بحران بودجه هم مواجه است. صدا و سیما ۴۷ هزار کارمند دارد که ۱۲ هزار نفر از آن‌ها تنها به صورت «برنامه‌ای» با این نهاد همکاری می‌کنند. بخش مهمی از درآمدهای صدا و سیما که قرار بود از طریق جذب آگهی‌ها تأمین شود، در سال ۱۳۹۱ محقق نشد.

به گفته عزت‌الله ضرغامی، تلویزیون جمهوری اسلامی ایران سالانه به ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیارد تومان نیاز دارد. در سال جاری اما دولت فقط بخشی از این نیازها را برآورده کرده است. به این ترتیب با رفتن ضرغامی سازمان ورشکسته دیگری به مجموعه‌های وابسته به دولت اضافه می‌شود.