خودکشیِ زنان متاهل ایران، بیش از مجردهاست

در ایران آمار خودکشی در مردان مجرد بیشتر از مردان متاهل و خلاف آمارهای جهانی، در زنان متاهل بیش از زنان مجرد است.

در میزگرد بررسی دلایل وقوع خودکشی و راهکارهای پیشگیری از آن که به مناسبت دهم سپتامبر، «روز جهانی خودکشی»، در خبرگزاری کار ایران برگزار شد، نرخ خودکشی در ایران بین پنج تا شش نفر در هر صد هزار نفر اعلام شد.

کاظم ملکوتی، روانپزشک و رئیس انجمن پیشگیری از خودکشی ایران، در مورد دلایل خودکشی در این کشور و آمارهای موجود در زمینه خودکشی، با تاکید بر اینکه میزان خودکشی در ایران رقم بالایی نیست گفت: «البته در مناطق غربی کشور، به طور مشخص استان‌های ایلام، همدان، لرستان و برخی شهر‌ها مانند سرپل ذهاب، نرخی حتی بالا‌تر از اروپا درباره خودکشی وجود دارد. البته این‌ آمار‌ها ثابت نیستند و به طور مداوم کم و زیاد می‌شوند.»

به گفته وی، در خرم آباد، کوهدشت، نهاوند، کرج و ساوجبلاغ که محل فعالیت این پژوهشگر بوده است، «نرخ خودکشی به ۱۱ در صدهزار نفر و ۱۵ در صدهزار نفر در برخی موارد می‌رسد و حتی در سال‌های قبل این مقدار ۳۰ در صد هزار نفر بوده است که آمار خطرناکی است، اما در مجموع میانگین نرخ خودکشی درکشور بالا نیست».

این کارشناس همچنین گفت آمار‌ها نشان می‌دهد که در ایران آمار خودکشی در مردان مجرد بیشتر از مردان متاهل و خلاف آمارهای جهانی در زنان متاهل بیش از زنان مجرد است.

تحقیقات نشان داده که نرخ خودکشی در پنج سال ابتدای زندگی مشترک افراد نیز بیش از دیگر سال‌هاست.

آمار بالای خودکشی در غرب ایران

شیرین احمدنیا، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه در ادامه میزگرد بررسی دلایل وقوع خودکشی و راهکارهای پیشگیری از آن گفت که ایران در زمینه تحقیق پیرامون تببین پدیده خودکشی‌، دچار محدودیت و ضعف است و بیشتر مطالعاتی هم که انجام شده از سوی روان‌شناسان و روانپزشکان بوده و به ابعاد فردی و روان‌شناختی پرداخته‌ شده، نه ابعاد اجتماعی و فرهنگی.

به گفته این پژوهشگر، بررسی‌ها نشان داده که در بین استان‌های مختلف، الگوهای متفاوتی از بروز خودکشی وجود دارد: «برای نمونه، از نظر نسبت جنسی، در برخی استان‌های غربی کشور شاهد هستیم که زنان به  نسبت‌های بالاتری از مردان  اقدام به خودکشی می‌کنند که با رویه غالب که مردان از این نظر آمار بالاتری را به خود اختصاص می‌دهند متمایز است.»

به گفته  او، آمار‌ها نشان می‌دهد خودکشی در میان زنانی که تحصیلات دانشگاهی ندارند بیشتر است: «زنانی که از سطوح تحصیلی بالاتری برخوردارند ممکن است از امکان اشتغال و فعالیت اقتصادی و کسب درآمد برخوردار باشند و حتی به دنبال یاری‌طلبی برآیند و امکان این را داشته باشند که به شیوه‌های دیگری زندگی خود را متحول کنند و مجبور به خودکشی نشوند.»

احمدنیا با تاکید بر اینکه زنان نسل امروز در اثر «تحصیل» و «اشتغال»، نگرشی متفاوت با نسل‌های مادران و مادربزرگان خود دارند و «الزاماً قائل به این باور نیستند که با لباس سفید به خانه بخت بروند و با کفن سفید خارج شوند»، گفت: «بنابراین در مواردی شخص هنگامی که شرایط زندگی‌اش را مطابق با انتظارات و ایده‌آل‌ها و حقوق انسانی خود نمی‌یابد، ممکن است به شرایط سخت و تحمیلی تن در ندهد، و در چنین شرایطی، اگر طلاق برای وی غیرممکن نباشد، احتمالاً طلاق می‌گیرد و در برخی موارد که این‌گونه نیست، ممکن است به خودکشی او منجر شود.»

خشونت و خودکشی

بر اساس آمار ارائه شده در این میزگرد، در مقایسه بین استان‌های توسعه یافته و کمتر توسعه یافته ایران، نسبت طلاق در استان‌های کمتر توسعه یافته مثل ایلام و لرستان نسبت به استان‌های توسعه یافته‌تر مثل گیلان و تهران پایین‌تر است، اما در عوض اقدام به خودکشی و خودسوزی زنان بالا‌تر است.

در مناطق کردنشین به ویژه در استان‌های کرمانشاه و ایلام تاکنون زنان و دختران بسیاری برای رهایی از تبعیض‌های جنسیتی، اجتماعی و عشیره‌ای به خودکشی و بیشتر به خودسوزی دست زده‌اند. ازدواج‌های اجباری ازجمله دلایل خودکشی آنان به شمار می‌رود.

روزبه کردونی مدیرکل دفتر آسیب‌های اجتماعی وزارت کار که دیگر کارشناس حاضر در میزگرد بررسی دلایل وقوع خودکشی و راهکارهای پیشگیری از آن بود، دلایل خودکشی در ایران را طیف متنوعی از مسائل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، روانی و سیاسی دانست که در قالب مسائل فردی و اجتماعی طبقه‌بندی می‌شوند.

به عقیده او، «برخی موارد ریسک خودکشی را در افرادی که ناتوان در جلب و جذب کمک از دیگران هستند و تمایل به خودکشی دارند افزایش می‌دهد؛ ازجمله این عوامل می‌توان به  انگ‌زنی جامعه به قربانیان خشونت و تجاوز، بلایای طبیعی، تبعیض، احساس انزوا، بحران‌های اقتصادی و یا مصرف مشروبات الکلی اشاره کرد».

چندی پیش احمد شجاعی، رئیس سازمان پزشکی قانونی ایران اعلام کرد که چهار هزار و ۵۵ نفر در سال ۱۳۹۲ در این کشور خودکشی کرده‌اند. به گفته وی شمار خودکشی‌ها در ایران افزایش یافته است.

وی روز یکشنبه ۲۶ مردادماه سال جاری در نشست «هم‌اندیشی مطالعات پژوهشی در حوزه آسیب‌های اجتماعی» گفت آمار خودکشی در ایران«نگران‌کننده» است و نشان می‌دهد که «سلامت روانی جامعه مطلوب نیست.»

به‌گفته شجاعی، «مردم باید آموزش ببینند که برای اندکی ناملایمات، نباید دست به اقدامات خطرناک و نگران‌کننده بزنند.»

سازمان پزشکی قانونی ایران سال گذسته اعلام کرد که شمار خودکشی‌ها در این کشور طی ۹ ماهه ابتدای سال ۱۳۹۲ نسبت به مدت مشابه سال پیش از آن ۱۴ درصد افزایش یافته است.

بر پایه آمار رسمی که سال گذشته از سوی انجمن مددکاری اجتماعی ایران منتشر شد، از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۰ بیش از ۶۱ هزار نفر در ایران خودکشی کرده‌اند.