سانسور اپرای جان آدامز در پرتو بحران غزه

به ندرت پیش می‌آید که برگزاری یک اپرا که در غرب معمولا یک مناسبت مجلسی‌ست، با بحران غزه و اختلاف بین فلسطینیان و اسرائیل درآمیزد. اپرای «مرگ کلینگ‌هوفر» اثر جان آدامز، آهنگساز سرشناس آمریکایی و از پیشگامان مینیمالیسم در موسیقی جهان چنین اثری‌ست.

چند ماه پیش از اجرای اپرای «مرگ کلینگ‌هوفر» در نیویورک مخالفان با نوشتن مقالاتی در صفحات فرهنگی روزنامه‌های معتبر از این اجرا به عنوان اثری جانبدارانه و ضد اسرائیلی انتقاد می‌کردند. در این اپرا یک گروه کر از فلسطینیان تبعیدی هم آواز می‌خواند. معترضان می‌گویند با این تمهیدات «مرگ کلینگ‌هوفر» در پی قهرمان‌سازی از ارتش آزادیب‌خش فلسطین است. منتقدی به نام آنتونی توماسنای در مقاله‌ای در نیویورک تایمز حتی ادعا کرد که «مرگ کلینگ‌هوفر» اقدامات تروریستی سازمان آزادی‌بخش فلسطین را موجه جلوه می‌دهد. وقتی هم که هفته گذشته، سرانجام به رغم همه این مخالفت‌ها پرده «لینکلن سنتر» کنار رفت و اجرا شروع شد، نیویورک تایمز گزارش داد که در نیویورک صدها تن از مخالفان این اپرا اجتماع کرده بودند. در بین آن‌ها حتی رودولف جولیانی، شهردار سابق نیویورک هم حضور داشت. تظاهرکنندگان با پلاکاردهایی که در دست داشتند ارتش آزادی‌بخش فلسطین، حماس و گروه «دولت اسلامی» (داعش) را در کنار هم قرار داده بودند.

این اما نخستین بار نیست که نمایش اپرای «مرگ کلینگ‌هوفر» با اعتراض طرفداران اسرائیل مواجه می‌شود. در سال ۱۹۹۱ هم وقتی این اپرا برای اولین بار در بروکسل به کارگردانی پتر سلرز روی صحنه رفت، ظرفداران اسرائیل در مخالفت با آن بسیج شدند. اگر مخالفان و معترضان به این اثر هنری در آن زمان موفق نشدند، این اثر را سانسور کنند، این‌بار در اجرای سال ۲۰۱۴ اپرای «مرگ کلینگ‌هوفر» اعتراضات آنان ثمر داد: پتر گلب، مدیر اپرای متروپولیتن در نیویورک اعلام کرد به خاطر این اعتراضات «مرگ کلینگ‌هوفر» به جای ۱۵ اجرا، فقط هشت بار روی صحنه می‌رود و قرارداد سینمایی و اجرای جهانی آن هم لغو شده است.

تام موریس در پیام ویدیویی‌ای که خطاب به معترضان منتشر کرده، به ارزش‌های زیباشناختی اپرای «مرگ کلینگ‌هوفر» یکی از مهم‌ترین آثار جان آدامز اشاره می‌کند و می‌گوید هدف این اپرا درک بحران فلسطین است. او می‌گوید «اگر این بحران را درک کنیم، همه بحران‌های جهان را درک کرده‌ایم.»

ویدئو: اپرای «مرگ کلینگ‌هوفر» در سال ۲۰۱۴

او همچنین در این پیام ویدیویی می‌گوید این ادعا که «مرگ کلینگ‌هوفر» از یهودی‌کشی دفاع می‌کند مثل این است که ادعا کنیم «اتللو» از همسر‌کشی دفاع می‌کند.

موضوع اپرا «مرگ کلینگ‌هوفر» که نخستین بار در سال ۱۹۹۱ اجرا شد، وقایعی‌ست که به ربوده شدن یک کشتی تفریحی توسط پیکارجویان سازمان آزادی‌بخش فلسطین در سال ۱۹۸۵ و به قتل رسیدن یک یهودی آمریکایی‌تبار به نام «کلینگ‌هوفر» انجامید. پیکارجویان ارتش آزادی‌بخش فلسطین، کلینگ‌هوفر را که معلول بود به قتل رساندند و او و ویلچرش را به دریا انداختند.

در اپرای «مرگ کلینگ‌هوفر»، این فاجعه در پرتو غصب سرزمین‌های فلسطینی پس از جنگ جهانی دوم بررسی می‌شود و یک گروه کر از تبعیدیان فلسطینی هم صدای فلسطینی‌ها را بازتاب می‌دهد و ما از دریچه چشم آن‌ها با بحران اسرائیل و فلسطین آشنا می‌شویم. منتقدان، نگرش تاریخی در این اثر و اشاره به تاریخ غصب و غارت و بی‌خانمانی فلسطینی‌ها و چندصدایی بودن اثر را برنمی‌تابند.

نیویورک تایمز گزارش می‌دهد که در اجرای هفته گذشته نیویورک وقتی گروه کر فلسطینی روی صحنه رفت، برخی تماشاگران آن‌ها را هو کردند و تماشاگری هم از جا برخاست و در میانه اپرا فریاد زد: «مرگ کلینگ‌هوفر بخشودنی نیست.» با این‌حال ظاهراً پس از پایان اپرا تماشاگران با دست‌زدن‌های متمادی پیام انسان‌دوستانه و غیر جناحی اثر را ستوده‌اند.

گالری عکس: اجرای تازه اپرای «مرگ کلینگ‌هوفر» اثر جان آدامز در نیویورک