اجلاس اوپک و چالش مدیریت بازار عرضه و تقاضا

اجلاس دو روزه اوپک روز پنجشنبه ۲۷ نوامبر در وین گشایش می‌یابد. بهای نفت در ماه‌های گذشته سیر نزولی داشته و مدیریت بازار و تصمیم برای کاستن از تولید، اعضای اوپک را به دو دسته تقسیم کرده است.

۱۲ عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در پایتخت اتریش گرد آمده‌اند تا تصمیمات مشترکی برای میزان تولید روزانه و کنترل بهای نفت بگیرند. اعضای اوپک یک سوم نفت خام دنیا را تامین می‌کنند و تاثیر قاطعی در تعیین بهای نفت دارند.

بسیاری از کشورهای تولیدکننده نفت، اعم از این که عضو اوپک باشند یا نباشند، خواستار محدود کردن میزان تولید هستند تا تحرکی در میزان تقاضا ایجاد کرده و بهای نفت را بالاتر ببرند. ونزوئلا و اکوادور بر کاهش تولید اصرار دارند.

عربستان در صدر کشورهای حاشیه خلیج فارس، مخالف چنین اقدامی است اما ایران موضع و موقعیت متفاوتی دارد. ایران ترجیح می‌دهد سقف تولید حتی بیشتر هم بشود اما با توجه به محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها‌‌، چشم به افزایش بهای نفت دارد.

بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت ایران، از چند هفته پیش تاکنون در حال رایزنی با وزیران نفت کشورهای عضو اوپک است. او روز چهارشنبه ۲۶ نوامبر با علی احمد النعیمی، همتای سعودی خود در وین دیدار کرد. خبرگزاری فرانسه به نقل از زنگنه نوشت که مواضع طرفین به یکدیگر  بسیار نزدیک بوده است.

روز چهارشنبه و در آستانه گشایش اجلاس اوپک، بهای نفت برنت دریای شمال با کاهش ۳/ ۱ درصدی به بشکه‌ای ۳۰/ ۷۷ دلار رسید. رافائل رامیرز، وزیر خارجه ونزوئلا به خبرنگاران حاضر در وین گفت که همه کشورهای اوپک از شرایط حاکم بر بازار نفت ناراحت هستند.

هدف عاجل: تثبیت بازار

ونزوئلا در صدر کشورهایی است که سیاست کاهش تولید را برای مدیریت بازار عرضه و تقاضا توصیه می‌کنند اما تقاضا به چند دلیل همانند سابق نیست. یکی از این دلایل، کند شدن رشد اقتصادی در اروپا و چین یا کشورهای صنعتی نوظهور همانند برزیل است. از سوی دیگر، استخراج نفت به شیوه فراکینگ در ‌‌آمریکا، نیاز ایالات متحده به واردات نفت را کمتر از پیش کرده است. کاهش بهای نفت برای کشورهای صنعتی یک فرصت است و اعضای اوپک ناچارند در پیش‌بینی‌های قبلی در جهت رشد تقاضای نفت را تجدیدنظر کنند.

انتظار می‌رود کشورهای عضو اوپک در نشست دو روزه وین، دست‌کم در مورد تثبیت تولید کنونی توافق کنند. اوپک در حال حاضر ۳۰ میلیون بشکه نفت در روز تولید می‌کند و از سه سال پیش تاکنون این میزان ثابت مانده است. بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت ایران گفت که در شرایط حاضر‌، اصلی‌ترین نکته حفظ همبستگی اعضای اوپک است و در این راه به همکاری کشورهای غیرعضو هم برای مدیریت بازار نفت نیاز هست.

روسیه‌ که از بزرگ‌ترین صادرکنندگان نفت و گاز جهان است، عضو اوپک نیست. مدیر کنسرن نفتی «روس‌نفت» در رایزنی‌های مقدماتی اوپک اعلام کرده بود که ممکن است از تولید روزانه این کنسرن ۲۵ هزار بشکه کاسته شود. روز چهارشنبه ۲۶ نوامبر اما اعلام شد که حتی اگر بهای نفت به بشکه‌ای ۶۰ دلار سقوط کند، روسیه حاضر به کاهش سقف تولید خود نیست.

آژانس بین‌المللی انرژی می‌گوید که از سال ۱۹۸۲ تاکنون، نزدیک ۹۶ درصد کشورهای عضو اوپک به تولید توافق شده پایبند نمانده‌اند.

افت ۲۳ دلاری قیمت نفت در فاصله ماه‌ مه تا اکتبر ۲۰۱۴، زیانی ۲/ ۱ میلیارد دلاری از محل صادرات نفت خام به ایران تحمیل کرده است. اگر قیمت نفت از ماه ژوئن به بعد همان ۱۰۰ دلار می‌ماند، ارزش تولید نفت اوپک به ۴۸۵ میلیارد دلار می‌رسید و با فرض صادرات نفتی روزانه یک میلیون بشکه، کل درآمد نفتی ایران می‌توانست ۱۴ میلیارد و ۸۷۳ میلیون دلار باشد.