اتهام سنگین علیه اوکراین در پرونده سقوط پرواز MH17

در گزارش مقدماتی یک هیات هلندی پیرامون دلایل سقوط پرواز MH17 به غفلت مقامات اوکراینی در تامین امنیت هواپیماهای عبوری اشاره شده است، اما در گزارش نهایی چنین جمله‌ای به چشم نمی‌خورد. اینک ابراز نگرانی می‌شود که تحقیقات مستقل نباشند.

چه کسی به بوئینگ ۷۷۷ ایرمالزی در حریم اوکراین شلیک کرد؟ این سئوال محوری در ماجرای سقوط بوئینگ است، اما سوال‌های مهم دیگری هم وجود دارند: آیا پیشگیری از مرگ تراژیک ۲۹۸ مسافر هواپیما میسر بود؟ آیا سرنشینان بوئینگ به اندازه کافی از خطرات احتمالی در امان بودند؟ آیا مسئولان اوکراین و خطوط هواپیمایی از چنین خطری به درستی آگاه بودند؟

این‌ها بخشی از پرسش‌های بستگان قربانیان و محافل صنعت پرواز، از جمله یک کارگروه از سازمان بین‌المللی هوانوردی کشوری (ICAO) است.

اتهامات سنگینی متوجه اوکراین در برآورد مسئولانه از خطرات احتمالی شده‌اند. کارشناسان بیش از همه، به سیستم نظارت بر امنیت پرواز اوکراین ایراد گرفته‌اند که حریم هوایی خود را برای عبور هواپیماهای مسافربری در مسیر طولانی همچنان باز گذاشته بود؛ آن هم در حالی که شواهدی مبنی بر پرتاب موشک به سوی هواپیماها وجود داشت.

در ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۴ یعنی سه روز پیش از سقوط پرواز MH17، موشکی به یک هواپیمای نظامی شلیک شده بود. هواپیما در زمان اصابت راکت ۶۵۰۰ متر از سطح زمین فاصله داشت و برای نخستین بار از زمان شروع کشمکش در شرق اوکراین بود که موشکی به هواپیمایی در این ارتفاع می‌خورد.

مقامات اوکراینی هفت ساعت پس از سقوط هواپیمای نظامی، همه پروازها در حریم مربوطه را لغو کردند. این ممنوعیت شامل پروازهایی می‌شد که ارتفاع‌شان تا ۹۷۵۰ متری زمین بود. بوئینگ ۷۷۷ مالزی در زمان سانحه، ۱۰ هزار و ۵۰ متر از سطح زمین ارتفاع داشت: تنها چند صد متر بیشتر.

سیمون وزه‌مان، از انستیتوی مطالعات صلح در استکهلم می‌گوید، در پیوند با موضوع سقوط آنتونف روشن بود که یک موشک کوچک و قابل حمل، قادر نیست هواپیمایی در ارتفاع ۶۵۰۰ متری را ساقط کند: «این موشک به طور قطع باید از یک سامانه دفاع موشکی شلیک شده باشد. سامانه‌ای که به راحتی هواپیمایی در ارتفاع ۱۰ تا ۱۳ هزار متری را هدف می‌گیرد.»

به تاکید وزه‌من، بسیار عجیب است که مقامات اوکراینی حریم هوایی خود را پس از سقوط آنتونف مسدود نکردند. عجیب‌تر آن که وزیر ترابری وقت اوکراین در قبال این اتهام چیزی نگفت و اینک نیز وزیر مسئول تغییر کرده است.

گروهی از روزنامه‌نگاران آلمانی و هلندی‌، در پیگیری‌های خود متوجه شده‌اند که یک جمله تعیین‌کننده که در گزارش مقدماتی هیات تفحص هلندی وجود داشت، در تنظیم دوباره حذف شده است.

در بیانیه‌ هیات تحقیق هلندی، به مسئولیت دولت اوکراین در سقوط بوئینگ ۷۷۷ اشاره شده و این که بستن حریم هوایی تا ارتفاع ۹۷۵۰ متری، از راهکارهای رایج بین‌المللی است. در صفحه ۱۴ گزارش مقدماتی دولت هلند آمده بود: «اوکراین در واکنش به سقوط آنتونف ۲۴ در ۱۴ ژوئیه در ارتفاع ۶۵۰۰ متری، از این استاندارد غفلت کرد.»

این جمله به روشنی، مقامات پروازی اوکراین را مسئول واقعه‌ای می‌شناخت که به قیمت جان ۲۹۸ نفر تمام شد.

پیتر اومتزیگر، نماینده اپوزیسیون در پارلمان هلند می‌گوید: «به نظر می‌رسد یک کشور، جلوی درج چنین جمله‌ای در گزارش هیات تحقیق را گرفته است.» او می‌گوید اگر چنین باشد، باید از عدم استقلال مسئولان رسیدگی سوانح هوایی نگران بود.

مسدود کردن حریم هوایی اما برای کشورهای مربوطه گران تمام می‌شود. به طور نمونه، اوکراین تا پیش از سقوط پرواز MH17، روزانه نیم میلیون تا دو میلیون یورو ، بابت حق استفاده هواپیماهای عبوری از آسمان این کشور دریافت می‌کرد.

المر گیمولا‌، پروفسور در رشته حقوق پرواز و وکیل دو تن از  قربانیان آلمانی سانحه، دادخواستی علیه دولت اوکراین به دادگاه حقوق بشر اروپا ارائه داده است. به اعتقاد او، اوکراین به مسئولیت خود در این ماجرا عمل نکرده است. گیمولا تقاضا کرده که دولت اوکراین به قربانیان این سقوط غرامت بپردازد.