دستگیری‌های سایبری

سانسور و موانع گردش آزاد اطلاعات باعث شده است افرادی که می‌خواهند از خط قرمزهای حکومت ایران عبور کنند، به شبکه‌های اجتماعی روی بیاورند.

اگر پیش از این روزنامه‌نگاران و وب‌نگاران به دلیل گزارش ها و مقالات شان در معرض دستگیری و بازداشت جمهوری اسلامی قرار داشتند، امروز مسئولان صفحه‌های فیس‌بوکی و حتی افرادی که مطلب دیگران را به اشتراک می‌گذارند نیز تحت فشار و بازجویی و دستگیری‌های به اصطلاح سایبری قرار می‌گیرند. ددستگیری‌های سایبری به دستگیری افرادی گفته می‌شود که به خاطر فعالیت‌های خود در شبکه‌های اجتماعی، از وایبر و فیس بوک گرفته تا توییتر و سایت‌های مختلف بازداشت می‌شوند.

به عنوان نمونه یکی از اتهامات رویا صابری‌نژاد نیکبخت که در سال ۹۲ در شیراز دستگیر شد، این است که مسئول صفحه‌ای فیس بوکی بوده که به گفته سیستم قضائی ایران، تفسیرها (کامنت‌های) ضد حکومت ایران در آن منتشر شده است. او و افرادی چون امیر گلستانی، فریبرز کاردار، مهدی ری‌شهری، نغمه شاهی، مسعود قاسمی‌خوانی، امین اکرمی پور و مسعود سید طالبی به دلایل فعالیت در شبکه‌های اجتماعی در حال حاضر در زندان بسر می برد.

نمونه دیگر فریده شاهگلی شهروند ایرانی ـ آلمانی است که پس از ۲۵ سال اقامت در آلمان به هنگام بازگشت به ایران در سال ۹۱ به‌خاطر فعالیت در شبکه‌های اجتماعی و نوشتن در فیس‌بوک دستگیر می‌شود.

علاوه بر این، سهیل عربی زندانی محکوم به اعدام هم هست که درسال ۹۲ در منزل شخصی‌اش دستگیر شده است. یکی از اتهامات وی مسئولیت یکی از صفحات فیس بوک و همچنین کپی و به اشتراک گذاشتن مطالبی است که توهین به پیامبر اسلام تلقی شده است.

سیاست تنبیهی حکومت ایران

آمار دقیقی از همه کسانی که به‌خاطر فعالیت در وب‌سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی اینترنتی دستگیر شده‌اند در دست نیست، با این حال گزارشگران بدون مرز در تابستان ۲۰۱۴ تعداد روزنامه‌نگاران و وب‌نگاران زندانی در ایران را ۶۵ نفر اعلام کرده است.

برای این شمار از زندانیان، حکم‌هایی سنگین از سوی قوه قضائیه تعیین شده است؛ سهیل عربی به اعدام و رویا صابری‌نژاد نیکبخت به ۲۰ سال زندان محکوم شده‌اند. حسین درخشان وبلاگ نویس نیز به نوزده و نیم سال زندان محکوم شده بود که پس از گذراندن شش سال از دوران محکومیت خود در زندان، باقیمانده دوران حبس وی با «عفو رهبری»، بخشیده شد. نمونه های دیگر از این دست دستگیری همکاران سایت مجذوبان نور است. حمیدرضا مرادی به ۱۰ سال و شش ماه، رضا انتصاری به هشت سال و شش ماه و مصطفی دانشجو، فرشید یداللهی فارسی، امیر اسلامی، امید بهروزی و افشین کرم‌پور هر کدام به هفت سال و شش ماه زندان قطعی محکوم شده‌اند.

نهادهایی که در ایران مسئولیت سیاستگذاری، مسدودسازی، رصد و کنترل شبکه‌های اجتماعی را بر عهده دارند، عبارتند از شورای عالی قضائی فضای مجازی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و کار گروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه. بازوی اجرایی این نهادها، پلیس فتا یا پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات است. دستگیری، شکنجه و کشته شدن ستار بهشتی در آبان ماه ۹۱ از نمونه‌ فعالیت‌های پلیس فتاست.

در این زمینه در یک گزارش رادیویی با دو کنشگر حقوق بشر نیما یعقوب‌پور و شیوا محبوبی در مورد دستگیری‌های سایبری به گفت‌وگو نشسته‌ایم.