انتشار «سفر میمنت» احمد شاملو پس از ۲۳ سال

کتاب «روزنامه سفر میمنت اثر ایالات متفرقه امریغ» نوشته احمد شاملو، شاعر سرشناس ایرانی پس از ۲۳ سال منتشر شد. این کتاب را انتشارات مازیار در ۱۳۶ صفحه و در ۳۳۰۰ نسخه منتشر کرده است.

احمد شاملو نخستین بار در فروردین ماه ۱۳۶۹ خبر داد که در حال نوشتن کتاب «سفر میمنت» است.

در آن زمان احمد شاملو به دعوت «مرکز پژوهش و تحلیل مسائل ایران سیرا (CIRA)» به آمریکا سفر کرده بود. او در یکی از سخنرانی‌هایش در جمع ایرانیان مهاجر و تبعیدی گفت: «این روزها سرگرم نوشتن سفرنامه‌ای هستم در مایه‌های طنز. البته این یک سفرنامه شخصی نیست، بلکه از زبان یک پادشاه فرضی احتمالاً از "طایفه منحوس" قاجاریه روایت می‌شود تا برخورد دوگونه فرهنگ یا برداشت اجتماعی برجسته‌تر جلوه کند.»

مراد شاملو از «دو گونه فرهنگ یا برداشت اجتماعی» رویارویی فرهنگ فارسی‌زبانان مهاجر با فرهنگ کشور میزبان بود که در آن زمان از سویه‌های طنزآمیز بی‌بهره نمانده بود. احمد شاملو در «کتاب میمنت» این سویه‌های طنزآمیز را برجسته می‌کند و جلوی چشم خواننده می‌گذارد.

ناصرالدین شاه قاجار دستی توانا در سفرنامه‌نویسی داشت. سفرنامه عتبات و سفرنامه او به مازندران و خراسان و همچنین سفرنامه‌هایش به فرنگ در تاریخ ادبیات ایران به عنوان آثاری ماندگار در سفرنامه‌نویسی ثبت شده‌اند. سفرنامه اول و دوم این پادشاه قاجار به فرنگ به خط خودش و سفرنامه سوم او به خط برخی ملازمانش مانند فخرالدوله و ابوالقاسم خان ناصرالملک و ابوالحسن خان فخرالملک نوشته شده است.

احمد شاملو «کتاب میمنت»‌اش را بر گرته این سنت قجری، این‌بار با زبانی طنزآمیز و پرریشخند نوشته است.

«کتاب میمنت» در چندین فصل تنظیم شده است: «گزارش روز به روز»، «ذکر معموه مشهوره برقلی»، «الله صفا»، «در وجه تسمیه ولایت قالی‌فورنیا»، «تکمله در شکایت از کج‌تابی روزگار غدار»، «پاره‌ای افاضات تاریخی که حتماً یادمان باشد بدهیم به آب طلا بنویسند»، «فصل اندر باب اینکه جواب‌های هوی است»، «تفضل الهی شاخ و دم ندارد»، «زبان سعدی علیه‌الرحمه داشت از دست می‌رفت که بحمدالله...»، «به قبر پدرش خندیده که گفته شاهنامه آخرش خوش است» و «اوضاع مملکت قاراشمیش است».

انتشار سفرنامه احمد شاملو پس از ۲۳ سال ممکن است این تصور را به وجود بیاورد که هنوز هم ایرانیان مهاجر و تبعیدی با زبان و فرهنگشان بیگانه‌اند. در سال‌های گذشته رسانه‌های وابسته همواره از «بحران هویت اپوزیسیون خارج‌نشین و فرزندان آنان» سخن در میان آورده‌اند.

احمد شاملو در سال ۱۳۷۹ چشم بر جهان ما فروبست. او در سال ۱۳۲۶ نخستین دفتر شعرش را تحت عنوان «آهنگ‌های فراموش شده» منتشر کرد و ۱۰ سال بعد با انتشار مجموعه «هوای تازه» شعر سپید را بنیان گذاشت.

در سال ۱۳۸۵ سنگ قبر این شاعر نام‌آور را تخریب کردند. عده زیادی از شاعران و نویسندگان در اعتراض به تخریب سنگ قبر شاملو در بیانیه‌ای که انتشار دادند نوشتند:«این تکه سنگی در بیابان نیست که می‌شکند، امروز و فردای اندیشه‌های ماست که خش برمی‌دارد. نگذاریم بشکند، نگذاریم.»

احمد شاملو در سال‌های گذشته جزو نویسندگان و شاعران ممنوع از قلم بود. با روی کار آمدن دولت حسن روحانی، قرار بود در تعامل و گفت‌و گوی وزارت ارشاد و وزارت اطلاعات نویسنده‌ای ممنوع از قلم نباشد. اما پس از انتشار کتابی درباره اسماعیل خویی، رمانی از رضا براهنی و مجموعه شعری از یدالله رویایی، معاون فرهنگی وزارت ارشاد تحت فشار محافل امنیتی و رسانه‌های وابسته به آنان قرار گرفت.

در همین زمینه:

نویسندگان ممنوع از قلم؛ عقب‌نشینی ارشاد در برابر نهادهای اطلاعاتی