درخواست عضویت فلسطین در دیوان کیفری بین‌الملل و فشار نتانیاهو

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل از دیوان کیفری بین‌الملل (ICC) خواست تا درخواست عضویت فلسطین در این دادگاه را رد کند. محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، این درخواست را امضا کرده و قرار است روز جمعه، ۲ ژانويه/ ۱۲ دی، این سند به‌طور رسمی به دیوان کیفری بین‌الملل ارائه شود.

به‌گزارش خبرگزاری آلمان، بنیامین نتانیاهو شامگاه پنج‌شنبه یک ژانویه/ ۱۱ دی، درخواست عضویت فلسطین در دیوان کیفری بین‌الملل را «ریاکارانه» خواند و گفت: «تشکیلات خودگردان فلسطین کشور نیست. نهادی است که با حماس، سازمان تروریستی که مرتکب جنایات جنگی شده، اتحادی تشکیل داده است.»

در پی رد قطعنامه فلسطین در نشست شورای امنیت سازمان ملل در ۳۰ دسامبر/ ۹ دی، محمود عباس روز چهارشنبه ۳۱ دسامبر/ ۱۰ دی، اساسنامه دیوان کیفری بین‌الملل، موسوم به اساسنامه رم را به‌همراه ۱۹ قرارداد بین‌المللی دیگر، از جمله قراردادهای مربوط به «جنایات جنگی»، «جنایت علیه بشریت»، سلاح‌های خوشه‌ای و حفاظت از افراد و مناطقی که می‌توانند علیه اسرائیل مورد استفاده قرار گیرند، امضا کرد.

قطعنامه فلسطین که به شورای امنیت ارائه شد، خواستار توافق صلح اسرائیل و فلسطین در مدت یک سال و خروج اسرائیل از اراضی اشغالی تا پیش از پایان سال ۲۰۱۷ شده بود. این قطعنامه هشت رأی موافق کسب کرد در حالی‌که می‌بایست از ۱۵رأی کشورهای عضو شورای امنیت، رأی ۹ کشور را به‌دست می‌آورد تا تصویب می‌شد.

بیشتر بخوانید: خرسندی اسرائیل از رد قطعنامه فلسطین در سازمان ملل

با پیوستن فلسطین به دیوان کیفری بین‌الملل، اسرائیل می‌تواند به دلیل «جنایات جنگی» در غزه و همچنین اشغال سرزمین‌های فلسطینی تحت پیگرد قانونی قرار گیرد و همین موضوع رهبران اسرائیل را نگران کرده است.

وزارت امور خارجه آمریکا نیز عضویت فلسطین در دیوان کیفری بین‌الملل را موجب «تشدید جدی فضای موجود» دانست و گفت این اقدام « هیچ کاری در راه آرمان‌های فلسطین صورت نخواهد داد».

اقدام فلسطین؛ چرا اکنون؟

دلایل متعددی موجب شدند تا فلسطین نتواند تاکنون درخواست عضویت در دیوان کیفری بین‌الملل را ارائه دهد.

نخستین دلیل، وضعیت فلسطین در سازمان ملل بود. پیش از این در سال ۲۰۰۹ فلسطین برای رسیدگی به آن‌چه «جنایات جنگی» اسرائیل در جریان عملیات «سرب گداخته» در غزه (دسامبر ۲۰۰۸ و ژانویه ۲۰۰۹) عنوان کرد، به دیوان کیفری بین‌الملل روی آورد اما نیاز به تحقیقات در این‌باره می‌بایست از سوی یک دولت درخواست می‌شد که در مورد تشکیلات خودگردان فلسطین صادق نبود. از این رو گشودن پرونده‌ای در مورد آن جنگ ممکن نشد.

از سال ۲۰۱۲ با به‌رسمیت شناخته شدن فلسطین به‌عنوان کشور ناظر غیرعضو در سازمان ملل شرایط تغییر کرد و فلسطین توانست درخواست عضویت در دیوان کیفری بین‌الملل را مطرح سازد.

بیشتر بخوانید: فلسطین به‌عنوان کشور ناظر غیرعضو در سازمان ملل به رسمیت شناخته شد

دومین دلیل، عدم تمایل جنبش اسلامی حماس که کنترل غزه را در دست دارد، به عضویت در دیوان کیفری بین‌الملل است، چرا که برخی از مسئولان این گروه نیز ممکن است در دیوان کیفری بین‌الملل به «جنایات جنگی» محکوم شوند.

و سرانجام سومین دلیل مسائل دیپلماتیک است. نبیل ابو زنید، رئیس هیأت فلسطینی در لاهه، سه ماه پیش در گفت‌وگویی با روزنامه لوموند فرانسه رجوع به دیوان کیفری بین‌الملل را «جدایی رسمی» از اسرائیل دانسته بود. در سوی دیگر روزنامه اسرائیلی هاآرتص نیز گزینه پیوستن فلسطین به دیوان کیفری بین‌الملل را عاملی برای مسدود ساختن امیدها و گفت‌وگوهای ماه‌های آینده خوانده بود.

با این حال اکنون در پی رد قطعنامه فلسطین در شورای امنیت، ادامه شهرک‌سازی‌های اسرائیل در مناطق اشغالی و در بن‌بست قرار گرفتن مذاکرات صلح، رهبران فلسطین به این نتیجه رسیده‌اند که از طریق مجامع جهانی، از جمله دیوان کیفری بین‌الملل خواسته‌های خود را دنبال کنند.