پرهیز از خشونت نسبت به زنان را به کودکان یاد بدهید

آموزش پرهیز از خشونت علیه زنان و دختران یکی از اولین و اساسی‌ترین راه‌های رسیدن به تثبیت و رعایت حقوق بشر است. بسیاری از فعالان حقوق بشر و حقوق زنان، نسل بعد را امیدی برای بهبود وضعیت حقوق بشر و حقوق زنان می‌دانند. اگر ما به کودکان و نوجوانان بیاموزیم که برابری حقوق انسان‌ها صرف‌نظر از جنس،‌ نژاد، ملیت و سن چیست و چگونه است، می‌توانیم بسیاری از باور‌ها و افکار غلط را برای همیشه تغییر بدهیم.

در دنیایی که کودکان با لمس یک انگشت روی صفحه گوشی و تبلت به دنیایی مهار نشده دست پیدا می‌کنند، بسیار مهم است که آن‌ها را خیلی زود با برخی از مفاهیم خشونت مثل تبعیض نژادی، خشونت علیه کودکان، خشونت علیه زنان و زن‌هراسی آشنا کنیم. به‌عنوان والد، پرستار کودک، معلم و مربی کودک، شما می‌توانید کودک را به سوی تفکر پرهیز از خشونت و برابری حقوق انسان‌ها سوق بدهید.

۱ـ از خودتان شروع کنید. در قدم اول شما به عنوان والد و یک فرد بزرگسال باید با مفاهیم و مصادیق خشونت آشنا باشید. منابع آنلاین زیادی وجود دارد که به راحتی می‌توانید برای آموزش خودتان از آن‌ها استفاده کنید. خوب است که اول خودتان بدانید خشونت علیه زنان و دختران یعنی چه و چه تاثیری روی هویت انسان‌ها، خانواده و جامعه دارد. شاید لازم باشد برخی از باور‌ها و الگوهای رفتاریتان را تغییر بدهید تا با آنچه که می‌خواهید به فرزندتان بیاموزید متناسب باشد. وقتی اصول اولیه را یاد گرفتید و در زندگی روزمره خودتان از آن استفاده کردید، می‌توانید درباره این موضوع با کودکتان گفت‌وگو کنید.

۲ـ به فرزندتان فرصت اظهار نظر بدهید. اجازه بدهید او به راحتی از شما سوال کند. کودکی که احساس می‌کند فرصت و اجازه اظهار نظر ندارد، ترجیح می‌دهد کمتر حرف بزند و جواب سوال‌هایش را در جای دیگری جستجو کند. همیشه برای پاسخ دادن به سوال‌های بی‌شمار کودکتان در دسترس باشید. فقط با این روش می‌توانید به او کمک کنید تا بهتر فکر کند، تصمیم درست بگیرد و در معرض تجربه‌های اشتباه و بیراه قرار نگیرد. به ویژه زمانی که با سکسیم و خشونت مواجه می‌شود.

۳ـ چیزهایی که کودک‌تان در مدرسه و خانه می‌خواند یا شما برایش می‌خوانید، تفکر کودکتان را شکل می‌دهد. نسبت به محتوای کتاب و چیزی که از این طریق آموزش می‌دهد حساس باشید. لابه لای داستان‌ها یا شعر‌ها و ترانه‌ها اغلب مفاهیم خشونت‌آمیز علیه کودکان و زنان به چشم می‌خورد. این شما هستید که باید تا آنجا که می‌توانید کودکتان را از این نوع مفاهیم خشونت آمیز دور نگه دارید. در مورد کتاب‌های درسی نیز شما مسئول هستید. درست است که نمی‌توانید محتوای کتاب را تغییر بدهید اما به عنوان یک معلم یا یک والد می‌توانید نگاهی انتقادی به کتاب داشته باشید. به کودکان بگویید چرا با این نوع طرز فکر که مثلا زن را موجودی منفعل نشان داده، مخالف هستید و بهتر بود این موضوع چگونه مطرح می‌شد.

۴ـ کودک را به خاطر اینکه توانسته در یک موقعیت خاص با مسالمت و بدون خشونت، آزار، دعوا و درگیری مساله‌ای را حل کند، تشویق و تحسین کنید. یادتان باشد که تنبیه کودکی که پرخاشگری کرده است، نوع دیگری از خشونت است. شما باید رفتار مثبت و موثر کودک را برجسته کنید تا بتوانید آن را به یک رفتار پایدار تبدیل کنید.

۵ـ به کودک یاد بدهید که رعایت حقوق انسان‌ها و پرهیز از خشونت برای شما یک قانون است. مثلا اگر او با خواهر کوچک‌ترش بدرفتاری کرد او باید بداند که شما آن را برنمی‌تابید و هیچ نوع تفاوتی بین فرزندان دختر و پسرتان قائل نیستید و هر نوع تحقیر جنسیتی در خانواده شما ممنوع است. او حق ندارد بگوید «تو دختری نمی‌تونی»، «دختر‌ها ضعیفن»، «دختر‌ها بابایی هستن»، «دختر‌ها لوسن» یا باورهای اشتباه دیگری که ممکن است از دیگران و در جامعه آموخته باشد. در بسیاری موارد لازم است به کودک توضیح بدهید چرا گفتن «دختر‌ها لوسن» خشونت آمیز است. رفتارهای خشونت آمیز علیه زنان آنقدر رایج و عادی است که کودکتان ممکن است اصلا متوجه نشود که چرا شما از او می‌خواهید این حرف را نزند یا فلان رفتار را نکند.

۶ـ از تجربه‌های شخصی خودتان بگویید. اگر مادر هستید، حتما موارد زیادی از انواع خشونت‌ها را تجربه کرده‌اید. همچنین مواردی وجود دارد که در آن به خاطر نوع رفتار متفاوت یک فرد احساس خوبی داشته‌اید. به کودکتان بگویید که مثلا وقتی بچه بودید به خاطر رفتار تبعیض آمیز در خانواده چه احساسی داشتید یا اینکه وقتی به شما گفتند «چون دختری نمی‌توانی فلان فعالیت را بکنی»، چقدر از آرزو‌ها یا خواسته‌هایتان دور شده‌اید یا چقدر ناراحت هستید که نتوانسته‌اید به کسی بگویید که از چیزی ترسیده‌اید یا رنجیده‌اید. البته همیشه لازم نیست این نوع خاطره‌های تلخ را یادآوری کنید. تجربه‌های شما می‌توانند مثبت و مفید باشند؛ مثل اینکه به خاطر حمایت‌های خانواده توانسته‌اید به چه موفقیت‌هایی برسید و چطورحمایت و تشویق و تحسین دیگران باعث شده شما خودتان را به عنوان یک زن باور کنید و راه خودتان را بروید. فرزندتان باید بداند که چرا ضرورت دارد نگاه منصفانه‌ای به جنسیت انسان‌ها داشته باشد و تبعیض و خشونت می‌تواند چه تاثیری در زندگی انسان‌ها داشته باشد.

۷ـ رسانه‌های اجتماعی دوست شما و خانواده هستند، اگر از آن‌ها درست استفاده کنید. فضای اینترنت می‌تواند به کودکان و نوجوانان اطلاعات زیادی درمورد انواع خشونت‌ها و یا پرهیز از خشونت‌ها بدهد. مثلا این یک فیلم کوتاه برای کودکان است که آن‌ها را با خشونت‌های خانگی آشنا می‌کند. حتی در مواردی که فیلم‌ها، عکس‌ها و نوشته‌ها حاوی مصادیق خشونت هستند، می‌توانید با فرزندتان درباره آن‌ها با نگاهی تحلیلی و انتقادی حرف بزنید و به او نشان بدهید که نتیجه این نوع خشونت‌ها چه خواهد بود.

به‌عنوان معلم یا مربی نیز می‌توانید از این نوع فیلم‌های آموزشی به عنوان بخش جانبی وآموزشی و تحقیقی در کلاس‌ها استفاده کنید. از دانش آموزان بخواهید درباره این موارد فکر کنند و در کلاس درباره آن‌ها بحث کنید: «چرا خشونت بد است؟» «چطور باید خشونت را متوقف کرد؟» «چه چیزهایی مصادیق خشونت هستند؟»، «انواع خشونت و راه‌های مقابله با آن چیست؟» شما تاثیر زیادی روی نحوه تفکر و اندیشه دانش‌آموزان دارید. آن‌ها به این نوع بحث‌ها توجه می‌کنند و بدون شک تا مدت‌ها به آن فکر می‌کنند. این نوع موضوعات برای بچه‌ها در همه سنین جالب است. با توجه به اینکه این نوع آموزش‌ها جزئی از آموزش‌های رسمی ایران نیست، شما معلم هر درسی که باشید می‌توانید درباره این موضوعات با دانش آموزان حرف بزنید.

۸ـ رسانه‌ها‌‌ همان قدر که در پرهیز از خشونت ابزار مفیدی هستند می‌توانند خشونت‌آمیز نیز باشند. کارتون‌ها و فیلم‌هایی که کودکتان تماشا می‌کند ممکن است حاوی پیام‌هایی خشونت‌آمیز باشند. همچنین کودک یا نوجوان ممکن است به خواننده یا هنرپیشه‌ای علاقه‌مند باشد که رفتار یا سبک زندگی‌اش خشونت را ترویج می‌کند. در این موارد نیز شما بدون انکار این افراد باید نگاهی انتقادی به آن‌ها داشته باشید. به کودک نگویید که نباید کارتون مورد علاقه‌اش را ببیند، اما به او بگویید چرا شما از این کارتون یا از این فیلم خوشتان نمی‌آید و با آن مخالف هستید.

۹ـ اگر مخالف خشونت هستید و می‌خواهید این مساله را به فرزندتان یاد بدهید، باید با هر نوع خشونتی و در هر سطح و اندازه‌ای از خشونت مخالف باشید. کودک از رفتار شما می‌آموزد و به همین دلیل شما نمی‌توانید بگویید کتک زدن دیگران بد است اما فحش دادن بد نیست یا نمی‌توانید بگویید فحش دادن بد است اما تحقیر جنسی دیگران آن هم وقتی خیلی عصبانی هستید بد نیست. همین طور نمی‌توانید بگویید فحش دادن تحت هر شرایطی بد است اما جک گفتن و خندیدن به زنان، کودکان یا قومیت‌های دیگر بد نیست. به همین ترتیب نمی‌توانید مخالف خشونت باشید اما خودتان در شرایطی خشونت‌آمیز زندگی کنید. اگر شما با خشونت مخالف باشید اما در برابر خشونت‌هایی که به خودتان یا دیگران روا داشته می‌شود سکوت کنید، تعارض آمیز است.

۱۰ـ یادتان باشد که مبارزه و پرهیز از خشونت علیه کودکان، دختران و زنان به این دلیل نیست که کودکان یا زنان موجوداتی ضعیف یا درجه دو هستند که باید با آن‌ها خوب بود. خشونت و آزار کودکان و زنان بد است چون آن‌ها انسان هستند و حقوقی برابر مردان دارند، حتی اگر جامعه این حقوق را به رسمیت نشناسد.