همبستگی با «شارلی ابدو» در بزرگ‌ترین جشنواره کاریکاتور اروپا

چهل و دومین دوره جشنواره کاریکاتور در شهر آنگولم در فرانسه تحت تدابیر امنیتی در پرتو حمله مسلحانه ۷ ژانویه به دفتر نشریه «شارلی ابدو» در پاریس برگزار شد. این جشنواره بزرگ‌ترین جشنواره کاریکاتور در اروپاست. «شارلی ابدو» در آنگولم در همه جا حضور داشت.

بیل واترسون، کارتونیست آمریکایی که به خاطر کمیک استریپ « کالوین و هابز» هنرمند شناخته‌شده‌ای در جهان است، مدیریت چهل و دومین دوره جشنواره کاریکاتور آنگولم را به عهده داشت. او اما هنرمندی گوشه‌گیر است و چنانکه انتظار می‌رفت به آنگولم نیامد.

در سراسر شهر آنگولم شعار «من هم شارلی هستم» مشاهده می‌شد. نشریه فکاهی «شارلی ابدو» جایزه ویژه چهل و دومین دوره جشنواره کاریکاتور آنگولم را به دست آورد. این جایزه به ژان کریستف منو، یکی از کارتونیست‌های «شارلی ابدو» به نمایندگی از تحریریه این نشریه تقدیم شد.

او اعلام کرد که اعضای تحریریه «شارلی ابدو» مایل نیستند «قهرمان ملی» فرانسه باشند. زیرا آن‌ها همواره «بر قدرت» بوده‌اند و همچنان هم با هر قدرت مسلطی، به هر شکلی در جهان سر ستیز دارند.

یک نمایشگاه بسیار بزرگ هم درباره تاریخچه نشریه فکاهی «شارلی ابدو»، از نخستین شماره‌اش تا شماره‌ای که پس از حمله تروریستی ۷ ژانویه منتشر شد و به نام «شماره بازماندگان» شهرت پیدا کرد، برگزار شد.

آن اومل، سخنگوی جدید هیأت تحریریه نشریه«شارلی ابدو»، دوشنبه ۱ فوریه در سایت اینترنتی این نشریه اعلام کرد که «شارلی» به دلیل خستگی مفرط همکاران در چند هفته‌ آینده منتشر نخواهد شد. تا انتشار دوباره «شارلی ابدو» بسیاری از کاریکاتورهای آن در نشریات دیگر اروپا بازنشر می‌شوند.

در ساختمان شهرداری آنگولم نام قربانیان حادثه تروریستی چهارشنبه ۷ ژانویه بر پلاکاردهایی به چشم می‌خورد.

«کابو»، «شارب»، «تینیوس» و «ولینسکی»، چهار کارتونیست باسابقه و چیره‌دست فرانسوی بودند که در حمله مسلحانه چهارشنبه، ۷ ژانویه به دفتر نشریه شارلی ابدو به قتل رسیدند.

لوئیس تروندهایم، کارتونیست فرانسوی نشان چهل و دومین جشنواره کاریکاتور آنگولم را با استفاده از موتیف یک گربه طراحی کرده است. این گربه، اعلانی را در دست داشت که روی آن نوشته شده بود: «ما همه شارلی هستیم.» این طرح روی بروشور جشنواره منتشر شده بود.

۴۰ ناشر فرانسوی کتاب‌های کمیک استریپ هم به اتفاق و با مشارکت یکدیگر برای اعلام همبستگی با تحریریه «شارلی ابدو» کتابی منتشر کردند. در این کتاب آثار ۱۷۰ کارتونیست از سراسر جهان منتشر شده و درآمد فروش آن نیز به خانواده قربانیان حادثه تروریستی ۷ ژانویه اهداء می‌شود.

در نمایشگاه دیگری که در تالار نمایشگاه‌های چهل و دومین دوره جشنواره کاریکاتور به نشریه شارلی ابدو اختصاص داشت، همه شماره‌‌های این نشریه فکاهی، از دوره «هاراکیری» تا آخرین شماره آن به نمایش گذاشته شد. بسیاری از طرح‌های روی جلد «شارلی ابدو» در همه این سال‌ها از آثار ولینسکی‌ست.

لوموند از ولینسکی که به نسل نهضت دانشجویی در سال‌های ۱۹۶۸ تعلق داشت، به عنوان «یک هنرمند بدبین اما عاشق‌پیشه» یاد کرده بود. گستره آثار او به عرصه طنز سیاسی هم راه می‌برد. ولینسکی ۸۰ سال داشت و پاییز سال جاری نخستین رمان مصورش را با نام «روستای زنان» منتشر کرد.

ولینسکی بار‌ها ژاک شیراک را در کاریکاتور‌هایش دست انداخته بود و با این‌حال از دست او نشان شوالیه دریافت کرد.

یکی از طرح‌های ولنسیکی برای روی جلد شارلی ابدو به بحران گرسنگی بیافرا در سال ۱۹۷۰ اشاره می‌کند. مرد چاق و پرورده‌ای را می‌بینیم که پس از پایان بحران بیافرا می‌گوید: «حالا با خیال راحت می‌توانم شکم‌چرانی کنم.»

انتشار نشریه هاراکیری در سال ۱۹۷۰ به دلیل مسخره کردن شارل دوگل ممنوع شد. هنرمندان هاراکیری سپس نشریه شارلی ابدو را به‌‌ همان سبک هاراکیری منتشر کردند.

از این نمایشگاه به خوبی معلوم بود که چگونه کارتونیست‌های «شارلی ابدو» تقریباً همه شخصیت‌های برجسته در عرصه سیاست و اجتماع و فرهنگ را دست می‌انداختند. شعار «ما شارلی ابدو هستیم» در پرتو شهامت و سازش‌ناپذیری کارتونیست‌های این نشریه در طی چهل سال گذشته معنای متفاوتی پیدا می‌کند.

نمایشگاهی از آثار جیرو تانی‌گوچی درباره زندگی روزانه ژاپنی‌ها و همچنین نمایشگاهی از آثار بیل واترسون درباره جک کربی، یکی از پیشگامان کمیک استریپ در آمریکا از دیگر نمایشگاه‌های مهم این دوره جشنواره آنگولم بود.

مدیریت دوره بعدی این جشنواره را کاتسوهیرو اوتومو، کارتونیست، فیلم‌نامه‌نویس و سینماگر برجسته ژاپنی به عهده خواهد داشت. مجموعه «اکیرا» از او شهرت جهانی دارد.

ریاد ساتوف به خاطر کاریکاتور «عرب‌های فردا» جایزه کارتون سال جشنواره آنگولم را به دست آورد. ساتوف هم با شارلی ابدو همکاری می‌کرد.

ویلفرید لوپانو و پل کویه جایزه مخاطبان جشنواره آنگولم را به دست آوردند.
-