نگرانی دولت از نابودی جنگل‌های حرا و ساخت و ساز غیرقانونی در سواحل

حسن روحانی سال ۱۳۹۴ را با دستوراتی برای حفظ محیط زیست آغاز کرده و از لزوم حفاظت از جنگل‌های حرا در جزیره قشم و مقابله با ساخت و ساز در سواحل دریایی ایران سخن گفته است. روحانی می‌گوید جنگل حرا «شناسنامه و هویت» جزیره قشم است و باید از آن حفاظت شود.

در سخنان اخیر رییس جمهوری ایران، به نقش مهم وزارتخانه‌های دولتی و نهادهای حکومتی و نظامی در تخریب طبیعت جزیره قشم و همچنین ساخت و ساز گسترده در سواحل شمالی و جنوبی ایران اشاره‌ای نشده است.

به گزارش پایگاه اصلاع‌رسانی ریاست جمهوری، حسن روحانی در نخستین نشست روسای هیأت امنای مناطق آزاد در سراسر کشور که روز یک‌شنبه ۹ فروردین در جزیره قشم برگزار شد، تأکید کرد هر طرحی که بخواهد به جنگل‌های حرا در جزیره قشم آسیب بزند از نظر دولت مردود و غیر قابل قبول است.

جنگل‌های حرا میان جزیره قشم و سواحل جنوبی ایران قرار گرفته‌اند. بخش دیگری از این جنگل‌ها در استان بوشهر و همچنین خلیج گواتر در استان سیستان و بلوچستان است.

تلاش ایران در سال ۱۳۹۰ برای ثبت این مناطق کم‌نظیر طبیعی در فهرست میراث جهانی یونسکو به عنوان میراث طبیعی با شکست مواجه شد. نقایص جدی در ساز و کار حفاظت و مدیریت این مناطق مانع از ثبت جهانی آن شده است.

فعالیت‌های صنعتی در منطقه پارس جنوبی و از سوی دیگر، هتل‌سازی در جوار این مناطق، آسیب‌هایی جدی به جنگل‌های حرا وارد کرده است.

فعالیت‌های گازی و صنعتی در منطقه پارس جنوبی و عسلویه و همچنین در پارک ملی نایبند هم آسیب‌های زیادی به این جنگل‌ها وارد کرده است.

به جز آلودگی‌های گازی، انتشار گوگرد، نشت مایعات نفتی به درون آب و قطع درختان برای گسترش سازه‌های نفتی بخشی از آسیب‌هایی است که از طرف پروژه‌های بزرگ نفت و گاز ایران به جنگل‌های حرا وارد شده است.

گوگرد که یکی از محصولات فرعی در پارس جنوبی است به دلیل ارزش کم آن از نظر اقتصادی در منطقه ذخیره و بر اثر بارندگی وارد آب‌های زیرزمینی می‌شود. همچنین در سال‌های گذشته گزارش‌هایی در مورد آتش گرفتن ذخایر گوگرد در منطقه منتشر شده بود.

پروژه ساخت یک هتل در پارک ملی نایبند که با مجوز و مشارکت سازمان دولتی میراث فرهنگی و گردشگری ایران انجام شده بود نیز اعتراض‌های زیادی را در سال ۱۳۸۳ برانگیخت. در آن سال، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران با کسب مجوز، ساخت هتلی را در فاصله‌ ۲۰ متری سپر حفاظتی این منطقه به انجام رساند.

مطابق قوانین مربوط به استقرار صنایع در محدوده‌ پارک‌های ملی، هتل‌ها و مراکز اقامتی جزو واحدهای خدماتی با آلایندگی کم محسوب می‌شوند و می‌توانند با شرط رعایت ملاحظات زیست محیطی در عرصه‌ حفاظتی پارک‌های ملی ساخته شوند، اما به گفته‌ سازمان محیط زیست ایران، این هتل علاوه بر این‌که در حریم منظر پارک ملی واقع شده و باعث مخدوش شدن چهره‌ پارک شده است، سیستم تصفیه‌ فاضلاب ندارد و پساب آن به جنگل‌های «حرا» نشت می‌کند.

ساخت و ساز گسترده در سواحل ایران

حسن روحانی در نشست روسأی هیات امنای مناطق آزاد در سراسر کشور همچنین بر ضرورت جلوگیری و پرهیز از ساخت و ساز غیرقانونی در ساحل دریا تأکید کرد و گفت که ساحل فروشی در هیچ جا نباید صورت بگیرد. به گفته روحانی، ساحل برای استفاده عموم مردم است و همه باید از آن استفاده کنند.

تأکید رییس جمهور ایران بر مقابله با ساخت وساز در سواحل ایران در حالی است که بخش عمده‌ای از سواحل شمالی و جنوبی ایران در اختیار نهادهای دولتی، حکومتی و نظامی است و عملاً دسترسی آزاد به بیشتر سواحل ایران مختل شده است. بخش دیگری از سواحل نیز به بخش خصوصی واگذار شده و در آن خانه‌سازی و ویلاسازی صورت گرفته است.

مطابق آمارهای دولتی، تنها در استان مازندران در شمال ایران، حدود ۹۶ درصد از سواحل دریای خزر در اختیار بخش دولتی یا خصوصی است.

سازمان محیط زیست ایران ساخت و ساز لگام گسیخته در سواحل ایران را یکی از دلایل اصلی آلودگی شدید آب‌های ساحلی به ویژه در دریای خزر ارزیابی می‌کند. ورود فاضلاب‌های صنعتی و خانگی به درون دریا نه تنها باعث آلودگی آب‌ها شده بلکه تنوع زیستی را نیز به خطر انداخته است.

دولت ایران در برنامه چهارم توسعه کشور، آیین‌نامه‌ای را برای آزاد سازی حریم ۶۰ متری دریای خزر تصویب کرده بود اما نتوانست آن را به طور کامل اجرا کند. از این رو این آیین‌نامه در برنامه پنجم توسعه نیز دوباره گنجانده شد.