عضویت فلسطین در دیوان بین‌المللی لاهه رسمیت یافت

حکومت خودگردان فلسطین رسماً به عضویت دیوان بین‌المللی کیفری درآمد. اکنون فلسطین می‌تواند از اسرائیل به اتهام جنایت جنگی در جنگ غزه و همچنین به خاطر شهرک‌سازی در کرانه باختری به دیوان لاهه شکایت کند.

در مراسمی که در لاهه صبح چهارشنبه، اول آوریل با شرکت مسئولان و قاضیان دادگاه و یک هیأت فلسطینی به ریاست ریاض المالکی، وزیر خارجه تشکیلات خودگردان برگزار شد، دیوان بین‌المللی کیفری فلسطین را رسماً به عنوان صد و بیست و سومین عضو خود پذیرفت.

صائب عریقات، سیاستمدار فلسطینی در نطقی که به این مناسبت در یکی از رادیوهای فلسطین ادا کرد از «یک روز تاریخی برای مردم فلسطین» سخن گفت. او همچنین خبر داد که مدارکی مبنی بر وقوع جنایت جنگی در جنگ غزه به دادگاه بین‌المللی لاهه تسلیم شده است.

بنا به گزارش سازمان ملل در آخرین جنگ غزه که ۸ ژوئن ۲۰۱۴ آغاز شد، اسرائیل حدود ۱۸ هزار خانه را ویران کرد و بیش از ۱۰۰ هزار تن از فلسطینیان بی‌خانمان شدند. طی۵۱ روز درگیری بین اسرائیل و گروه‌های رادیکال فلسطینی که بالاخره عصر ۲۶ اوت به آتش‌بس نامحدود بین طرفین منتهی شد، ۲۲۵۰ فلسطینی که ۱۵۶۳ نفر آن‌ها غیر نظامی بودند کشته شدند. در میان این افراد ۵۳۸ تن در سنین کودکی بودند.

در اوت ۲۰۱۴ سازمان ملل به اعضای کمیته تحقیق شورای حقوق بشر مأموریت داد که احتمال وقوع جنایت جنگی در نوار غزه از سوی طرفین درگیری را بررسی کند. در آن زمان اسرائیل اظهار نگرانی‌ کرد و به تحقیق سازمان ملل پیرامون احتمال وقوع جنایت جنگی در نوار غزه اعتراض کرد.

به گزارش خبرگزاری رویترز، ریاض المالکی، وزیر خارجه تشکیلات خودگردان درباره عضویت فلسطین در دادگاه کیفری لاهه گفته است: «ملت فلسطین از آغاز آوارگی‌اش منتظر چنین روزی بوده. هر فلسطینی که متحمل تبعیض و بی‌عدالتی شده، حالا احساس می‌کند که چیزی شبیه عدالت در جهان وجود دارد.»

دادگاه کیفری لاهه در ۱۳ سال گذشته فقط سه حکم محکومیت صادر کرده است. اسرائیل عضو دادگاه لاهه نیست، با این حال این مرجع قضایی می‌تواند دولت اسرائیل و شهروندانش را تحت پیگرد قانونی قرار دهد.

فوریه سال جاری تشکیلات خودگردان فلسطین اعلام کرده بود که به عنوان «نخستین گام جدی در جهت احقاق حقوق فلسطینیان» از اسرائیل به دادگاه کیفری لاهه به اتهام شهرک‌سازی در مناطقی که اسرائیل از سال ۱۹۶۷ در کرانه باختری تصرف کرده و همچنین جنایت جنگی در جنگ غزه شکایت می‌برد.

حکومت خودگردان فلسطین اوایل ژانویه سال جاری مدارک عضویت در دیوان بین‌المللی کیفری را تحویل داد. اسرائیل در واکنش به تقاضای عضویت حکومت خودگردان فلسطین در دادگاه بین‌المللی کیفری لاهه پرداخت مالیات‌ها در مناطق ارضی فلسطینیان را متوقف کرد.

مجمع عمومی سازمان ملل در سال ۲۰۱۲، حاکمیت دولتی فلسطین را به‌صورت عملی (دو فکتو) و نه حقوقی (دو ژور) به رسمیت شناخته است.

 تاریخچه دیوان بین‌المللی لاهه

اساسنامه دادگاه کیفری لاهه ۱۵ ژوئن ۱۹۹۸ در رم به تأیید نمایندگان ۱۲۰ دولت رسید و در یکم ژوئیه ۲۰۰۲ با تصویب آن توسط ۶۰ کشور موجودیت پیدا کرد.

این دادگاه به جرایمی رسیدگی می‌کند که پس از این تاریخ توسط اتباع یا در قلمرو یکی از کشورهای عضو انجام شده باشد و یا اینکه با تصویب شورای امنیت ملل متحد به این دیوان ارجاع شده باشد.

تمام کشورهای اروپایی و آمریکای جنوبی،نیمی از کشورهای آفریقایی و همچنین استرالیا، نیوزیلند و کانادا عضو دیوان کیفری لاهه هستند. از کشورهای آسیایی فقط ژاپن، مغولستان، افغانستان، تاجیکستان، اردن، کامبوج و تیمور شرقی به این دادگاه پیوسته‌اند.

۴۰ کشور هم «اساسنامه رم» را امضا کرده‌اند اما هنوز به تصویب مجالس قانون‌گذاری خود نرسانده‌اند. اسرائیل، سودان و آمریکا از امضای پیمان دادگاه بین‌المللی خودداری کرده‌اند.

ایران در ۳۱ دسامبر ۲۰۰۲ «اساسنامه رم» را امضاء کرده، اما هنوز تصویب آن را در دستور کار مجلس شورای اسلامی قرار نداده ‌است.

آمریکا، روسیه و چین (سه عضو دائم شورای امنیت) و هند (دومین کشور پرجمعیت دنیا) به دادگاه کیفری لاهه نپیوسته‌اند.

بر اساس ماده ۵ اساسنامه رم، دیوان بین‌المللی کیفری به چهار گروه از جرایم اشخاص حقیقی رسیدگی می‌کند: نسل‌کشی، جنایت علیه بشریت، جنایت جنگی و جنایت تجاوز.

شهرک‌سازی در مناطق اشغالی بر اساس اساسنامه رم جزو جنایات جنگی محسوب می‌شود.

دادگاه لاهه تاکنون به پنج موضوع رسیدگی کرده‌است: شمال اوگاندا، کنگو، آفریقای مرکزی، دارفور (سودان)، و کنیا. علیه ۱۴ نفر هم اعلام جرم کرده است.