حیا، اپیلاسیون و سبک زندگی ایرانی

از کی مردم به این فکر افتادند که موی بدن‌شان را بتراشند یا به شکلی از ریشه بکنندش و در بیاورند؟

برخی از روایت‌های تاریخی می‌گوید که برداشتن موهای برخی از نواحی بدن، اصولا کاری خاورمیانه‌ای بوده؛ چون آب و هوا و شرایط زندگی مردم این منطقه اقتضا می‌کرده موهای برخی از مناطق بدن که بیشتر در معرض عرق‌ کردن و آلودگی بود، زائد تلقی شود و آدم‌ها به هر شیوه تلاش کنند این موها را نابود کنند.

تصاویری وجود دارد از چند هزار سال قبل در هند و مصر که نشان می‌دهد مردم چگونه موهایی را که زائد به نظر می‌رسند برمی‌داشتند. این ایده بعدا با تعالیم دینی مردم آن مناطق هم سازگاری پیدا کرد. کسی که حتی آشنایی کمی با احکام اسلامی داشته باشد، حتما شنیده است که اسلام هم با این کار موافق است.

اخبار و احادیث اسلامی، هم زنان و هم مردان را تشویق می‌کنند که موهای زائد به خصوص موهای ناحیه تناسلی را هر چهل روز یک‌بار بردارند و البته روش اسلامی‌اش همان روش مشهور استفاده از ماده نظافتی یا به قول امروزی‌ها «تیزبر» و «موبر» است.

اگر این روایت را قبول کنیم که رسم از بین بردن موهای زائد بدن از خاورمیانه  و شمال آفریقا آمده، بعدا به اروپا و غرب می‌رسیم که با تغییر شکل و شمایل لباس‌‌های زنان و رواج لباس‌های شنا، به فکر افتادند که موهای جاهایی را که در معرض دید است بزنند. البته با اینکه انواع و اقسام روش‌های موزدایی طبیعی و الکترونیکی در کشورهای غربی ابداع می‌شود و وجود دارد، حتی هنوز هم در اروپا همه به این موضوع مقید نیستند و به خصوص داشتن مو در اندام تناسلی، خیلی هم عادی و پذیرفتنی است و حتی برخی از فمنیست‌ها تاکید زیاد بر برداشتن موهای بدن زنان را یک تاکید مردسالارانه می‌دانند و برخی از پژوهشگران معتقدند که برداشتن موهای اندام تناسلی می‌تواند عامل انتقال بیماری‌های خطرناک باشد.

اما داستان در ایران از قرار دیگری است. در ایران برداشتن موهای زائد از صورت و بدن یک اتفاق روزمره در زندگی زنان و حتی مردان است و روش‌های مختلف مو زدایی هر کدام طرفداران خود را دارند. انواع و اقسام سالن‌های پوست و زیبایی هر کدام با روشی این کار را انجام می‌دهند؛ لیزر و اپیلاسیون با موم گرم و سرد، بند انداختن صورت و ابرو و البته دستگاه‌های اپیلاسیون خانگی که بسیار پرمشتری و رایج‌اند. می‌شود گفت اپیلاسیون یک بخش خیلی معمول در سبک زندگی زنان ایران است.

اپیلاسیون، ماساژ یا خالکوبی؟

کمتر کسی فکرش را می‌کرد که روزی این موضوع خصوصی و مربوط به زندگی شخصی مردم، موضوع خبرهای اجتماعی و حتی سیاسی شود.  اما در ایران این اتفاق افتاد و «جمعی از مؤسسات مردم‌نهاد فرهنگی- اجتماعی و اقشار مختلف مردم قزوین» نامه‌ای نوشتند و در آن نسبت به رواج «اپیلاسیون کامل بدن» و «راه‌اندازی سالن‌های مخصوص اپیلاسیون» در این شهر به مسئولان هشدار دادند و خواستار برخورد با آن شدند.

وب‌سایت «قزوین خبر» که یکی از وب‌سایت‌های فعال نزدیک به اصولگرایان در استان قزوین است، هم نامه را منتشر کرده و هم سردبیرش تاکید کرده که با مضمون نامه موافق است.

نویسندگان نامه که برای «عفت و حیا و پوشش زنان جامعه‌» ابراز نگرانی کرده‌اند، اپیلاسیون را یک عمل خلاف شرع خوانده‌اند. آنها گفته‌اند این مراکز به اوج مأموریت «حیا زدایی» خود رسیده‌اند و زمینه آغاز برخی از ناهنجاری‌های اخلاقی را فراهم کرده‌اند. نویسندگان نامه خبر داده‌اند که «حتی مراکز غیرقانونی و بدون مجوز با نام سالن‌های مخصوص اپیلاسیون در این شهر دایر گشته که بدون هیچ‌گونه نگرانی و با اطمینان از عدم نظارت ارگان‌های مسئول، به کسب درآمد مشغولند.»

معلوم نیست که نویسندگان نامه چرا ناگهان به یاد اپیلاسیون افتاده‌اند که یک موضوع رایج در آرایشگاه‌های ایران است و حتی مشکل شرعی هم ندارد. اما یک خبرنگار روزنامه شرق در تماس با سردبیر سایت «قزوین‌خبر»، منبع اصلی و منتشر‌کننده این نامه، کشف کرده که موضوع نگرانی تنها اپیلاسیون نیست و ماساژ است.

او گفته: «مساله اصلی، مباحثی مثل بردن فرهنگ ماساژ به داخل خانه‌ها و شرکت‌هاست و این می‌تواند وجهه متفاوتی داشته باشد. من معتقد هستم اسم ماساژ که بیاید فکرها می‌روند سمت تایلند، مالزی و اندونزی و کشورهای جنوب شرق آسیا و در صورتی که با آنها برخورد نشود عاقبت ما رفتن به این سمت است.»

نکته جالب دیگر در صحبت‌های او، ارتباط دادن مساله به سبک زندگی اسلامی است: «من اگر به لحاظ جامعه‌شناسی بخواهم به موضوع نگاه کنم به همین قضیه از منظر تغییر سبک زندگی از نظافت به اپیلاسیون و ماساژ می‌پردازم. چنین چیزهایی در سبک زندگی ایرانی و اسلامی که رهبر معظم انقلاب نیز بارها اشاره کردند هیچ جایی ندارد، این مرحله‌ای از اباحه‌گری را ترویج می‌دهد. از طرفی به نظرم همه موارد گویاست. ما در لید خبرمان هم نوشتیم پدیده‌های نوظهور، آرایشگاه برای یک خانم نوظهور نیست، مصداق نوظهوری همین ماساژ است.»

او گفته: «چند روز پیش در قزوین نمایشگاهی توسط اداره آموزش و پرورش برگزار شد درباره موضوعات کمک آموزشی؛ اما آنجا غرفه‌ای بود متعلق به یک مؤسسه خاص که تعدادی خانم آنجا بودند و پشت‌پرده، خدمات ماساژ ارائه می‌دادند. این البته فقط یکی از مصداق‌هاست و مشابه آن زیاد است و در حال افزایش هستند. موضوع این است که نویسندگان مطلب و نامه مأخوذ به حیا هستند. ما بحث جدی‌ای که داریم این است که نشر منکر، منکر است به همین خاطر خواسته نشد به‌صورت شفاف به موضوع پرداخته شود.»

با اینکه سردبیر قزوین خبر موضوع را کاملا به سمت ماساژ منحرف کرده، اما مشخص است که اپیلاسیون تمام نقاط بدن هم چیزی نیست که نویسندگان نامه بتوانند به سادگی از آن بگذرند. نگرانی آنها از رواج انجام موز دایی از اندام تناسلی به وسیله یک شخص دیگر هم هست؛ چون تاکید آنها بر موضوع «حیا» و نمایاندن زیبایی‌های زنانه، نمی‌تواند ربط مستقیمی به ماساژ داشته باشد.

پیش از این هم از مراجع تقلید ایران درباره «حکم اپیلاسیون عورت زن، توسط خانم دیگری که این کار شغل او است» سوال شده بود که افرادی مانند رهبر ایران، آیت‌الله سیستانی و مکارم شیرازی، آن را در صورتی که مستلزم لمس یا دیدن باشد، جایز ندانسته بودند.

حالا این نامه به رحیمی، معاون سیاسی- امنیتی استاندار قزوین تحویل داده شده و رونوشت آن را به تعداد زیادی از مسئولان دولتی، نظامی، سیاسی، دینی و صنفی استان داده‌اند. حتی نماینده قزوین در مجلس ایران هم وعده داده که مساله را به اضافه موضوع خالکوبی که با آن بسیار مخالف است، در کمیسیون فرهنگی مطرح کند و جلوی این کارها را که به نظر او قداست شهر مذهبی قزوین را از بین می‌برد، بگیرد.