گفت‌و‌گوی سانسور شده با جهان در نمایشگاه کتاب تهران
همزمان با برگزاری نمایشگاه کتاب تهران حسن روحانی، رییس جمهور اسلامی ضوابط سانسور کتاب را اعلام کرد. نویسندگان و مترجمان از افت کتابخوانی به دلیل سانسور گلایه‌مندند.
حسن روحانی، رییس جمهور اسلامی در بیست و هشتمین نمایشگاه کتاب تهران
نمایشگاه کتاب تهران آغاز به کار کرده است. به گفته علی جنتی، وزیر ارشاد اسلامی سال گذشته ۷۲ هزار عنوان کتاب در ایران با در نظر گرفتن «ضوابط» منتشر شده. حسن روحانی، رییس جمهوری اسلامی در سخنرانی‌اش در افتتاحیه نمایشگاه کتاب تهران «ضوابط» سانسور کتاب را اعلام کرد: توجه به فرهنگ دینی، چارچوب امنیت ملی، منافع ملی، توجه به هویت اسلامی و ملی و دینی.
علی جنتی (در گفتوگو با خبرگزاری مهر): «آنچه اکنون در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بدان عمل می‌شود، همان عملِ به ضابطه است. اگر کتابی مشکل داشته باشد، به نویسنده گفته می‌شود که این مشکل کجاست و با کدام قسمت از قانون چاپ و نشر که مصوب مجلس شورای اسلامی است تعارض دارد.»
وزیر ارشاد اسلامی در سخنانی که در افتتاحیه نمایشگاه کتاب تهران ایراد کرد گفت هدف از برگزاری چنین نمایشگاهی تبادل تجربه ناشران ایرانی با همکاران خارجی‌شان است. اما در عمل مدتی‌ست که نمایشگاه کتاب تهران به یک فروشگاه بزرگ بدل شده است.
کارمند یک بنگاه نشر کتاب در تهران درباره نمایشگاه کتاب تهران می‌نویسد: «آغاز نمایشگاه کتاب را به تولیدکنندگان آب‌معدنی، ساندویچ‌فروش‌ها، بستنی‌فروش‌ها، فروشندگان سیب‌زمینی سرخ‌کرده با سس مخصوص، پشمک‌فروش‌ها، دست‌فروش‌ها، مسئولان خرید بعضی از ادارات، غرفه‌داران ایستگاه‌های مترو نزدیک به مصلی و عموم کسانی که از قِبَلِ یک سال زحمت و سرمایه‌‌گذاری ناشرها به نان و آبی می‌رسند تبریک و تهنیت عرض می‌نمایم.»
تحقیر نویسندگان و آمارسازی
تیراژ کتاب در ایران زیاد نیست. کتاب خوب توزیع نمی‌شود، برخی ترجمه‌ها مثله شده‌اند، ترجمه‌های موازی و غیر قابل اعتماد هم زیاد به چشم می‌خورد. ایران معاهده کپی‌رایت را امضاء نکرده و به همین جهت اغلب نویسندگان ایران به حوزه زبان فارسی محدود مانده‌اند. این‌ها باعث شده که نویسندگی در ایران اصولاً به عنوان کار و یک حرفه به رسمیت شناخته نشود.
اکبر اکسیر (شاعر): اگر ارشاد اسلامی خود را متولی تولید آثار ادبی معرفی می‌کند باید به حقوق نویسندگان و شاعران رسیدگی کند اما متأسفانه جز تحقیر چیزی دست اهل قلم را نمی‌گیرد.
علی جنتی، وزیر ارشاد اسلامی در گفتوگو با خبرگزاری مهر ادعا می‌کند که تعداد زیاد کتاب‌هایی که ناشران در ایران منتشر می‌کنند مؤید این واقعیت است که کتاب در ایران فروش دارد و کتابخوانی در دولت حسن روحانی رونق پیدا کرده است. گروهی از نویسندگان و شاعران اما نظر وزیر ارشاد اسلامی را تأیید نمی‌کنند.
اکبر اکسیر:
«مسئول خانه کتاب آمار می‌دهد در حوزه تولید کتاب؛ در مقایسه با سال گذشته ۸۰ درصد پیشرفت داشته‌ایم. اما این کتاب‌ها عموماً آثاری عامه‌پسند هستند. کتاب اصیل شاعران و نویسندگان حرفه‌ای پشت درهای بسته مانده است. اکثر کتاب‌هایی که پرفروش می‌شوند را برای نهاد‌ها و ارگان‌ها فله‌ای خریداری می‌کنند.»
فرزانه طاهری، مترجم اعتقاد دارد که افزون بر رانت‌خواری، «سانسور» مهم‌ترین دلیل پایین آمدن سرانه کتابخوانی در ایران است.
فرزانه طاهری:
«مزاحمت اصلی در زمینه فروش آثار، معرفی نشدن کتاب و عدم اطمینان مردم به کتاب‌های منتشر شده است که این موضوع برمی‌گردد به ممیزی. تمام این سال‌ها شاهد نویسندگان مزدنویس بودیم که به جایی هم نرسیدند و نتوانستند کمکی به ادبیات بکنند. باید اجازه دهند کتاب‌ها آزادانه‌تر منتشر شوند.»
مثله شدن کتاب‌های ترجمه، در گفتوگو با جهان
کارمند یک بنگاه نشر کتاب در تهران از مثله شدن برخی ترجمه‌های ادبیات داستانی جهان مثالی می‌آورد: رمان «قطار سریع‌السیر توکیو – مونتانا» از ریچارد براتیگان که پیش از این برخی از آثارش در ایران پرفروش بوده‌اند.
او می‌نویسد:
«می‌دانیم که سانسور دهه‌هاست در این کشور وجود دارد و چه بخواهیم و چه نخواهیم باید قوانین را بپذیریم؛ اما اینکه سراغ ترجمه و انتشار کتابی برویم که باید بخش عمده‌ای از آن را جرح و تعدیل و حذف کنیم واقعاً منطقی نیست. در روزهای اخیر دیدم که قطار سریع‌السیر توکیو ـ مونتانا اثر ریچارد براتیگان ترجمه و منتشر شده است. هر کس متن انگلیسی کتاب را ورق زده باشد شک نخواهد داشت که دست‌کم یک‌سوم این رمان در ترجمه‌ی فارسی باید حذف شود، وگرنه محال است مجوز نشر بگیرد. فکر نکنم مثله کردن این‌چنینی کتاب‌ها خدمت به مخاطبان باشد.»
نمایشگاه کتاب تهران با شعار گفتوگو با جهان به مدت ۱۰ روز در مصلی تهران برگزار می‌شود. عمان به عنوان مهمان ویژه در نمایشگاه کتاب تهران حضور دارد. سال گذشته افغانستان مهمان ویژه نمایشگاه کتاب تهران بود. برنامه‌های داستانخوانی و کتابخوانی با حضور هنرمندان سینما و تئاتر هم یکی از برنامه‌های ویژه این دوره نمایشگاه کتاب تهران است که تازگی دارد و در دو نوبت صبح از ساعت ۱۱ الی ۱۲ و بعد از ظهر از ساعت ۱۶الی ۱۷ برگزار می‌شود.
در پایان دومین روز نمایشگاه کتاب تهران هنوز نام ناشران بر روی غرفه‌ها نصب نشده است. دستگاه‌های کارت‌خوان هنوز فعال نشده‌اند و بخش اداری هم آمادگی خدمات‌رسانی ندارد.
بیست و هشتمین نمایشگاه کتاب تهران در شرایطی برگزار می‌شود که محمد رضا عالی پیام، شاعر طنزپرداز ایرانی در زندان اوین به سر می‌برد. سال گذشته مهدی موسوی و فاطمه اختصاری، دو شاعر غزلسرای ایرانی هنگام برگزاری نمایشگاه کتاب تهران در زندان بودند.
نمایشگاه کتاب تهران همواره حاشیه‌هایی داشته است مانند پخش کتاب نذری و پلمب کردن برخی غرفه‌ها از سوی حراست ارشاد. سال گذشته حراست ارشاد اسلامی در نمایشگاه کتاب تهران، غرفه انتشارات «نصیرا» را پلمب کرد و چندی بعد، بابک اباذری، مدیر این نشر هم در حادثه‌ای مشکوک در دریا غرق شد.
نظرها
نظری وجود ندارد.