سنای آمریکا لایحه نظارت کنگره بر توافق احتمالی با ایران را تصویب کرد

«لایحه ایران» که از غربال‌های مختلف دعواهای حقوقی و حزبی دو حزب جمهوری‌خواه و دمکرات آمریکا گذشته است، بعد از ظهر روز پنجشنبه ۷ ماه مه / ۱۷ اردیبهشت در مجلس نمایندگان آمریکا به رأی گذاشته شد و رأی اکثریت نمایندگان سنا را کسب کرد.

لایحه کروکر-کاردین یا «لایحه ایران» که از هفته گذشته، طی مذاکرات دو حزب دمکرات و جمهوری‌خواه و به عنوان قراردادی که حمایت هر دو حزب را دارد معرفی شده بود، سرانجام در مجلس سنا رأی اکثریت را کسب کرد و یک قدم به تبدیل خود به قانون، نزدیک شد.

این لایحه به‌احتمال زیاد هفته آینده در مجلس نمایندگان، مجدد به بحث و رأی‌گیری گذاشته خواهد شد. چنانچه «لایحه ایران» مبدل به قانون شود، به نمایندگان کنگره آمریکا فرصتی ۳۰ روزه می‌دهد که توافق نهایی با ایران را بررسی و آن را در صورت رأی‌گیری نهایی باطل کنند. در مدت این ۳۰ روز، رئیس‌جمهوری آمریکا نمی‌تواند هیچ یک از تحریم‌های تصویب شده علیه ایران توسط کنگره آمریکا را لغو کند.

لایحه کروکر-کاردین که از دل لایحه جنجالی کروکر-منندز بیرون آمده و با افزودن چندین پیش‌شرط، شرط و تتمه به لایحه پیشین تولید شده است. این لایحه نتیجه همکاری باب کروکر، سناتور جمهوری‌خواه، و بن کاردین، سناتور دمکرات ایالت مریلند است که صندلی خالی باب منندز را در مجلس نمایندگان گرفت.

باب منندز از سناتورهای جمهوری‌خواه بود که به شدت با توافق هسته‌ای ایران و غرب مخالفت می‌کرد، اما ماه گذشته به فساد و دریافت رشوه متهم شد.

رأی‌گیری روز پنجشنبه جنجالی شد و دعواهای داخلی جمهوری‌خواهان در مجلس سنا نزدیک بود که رأی‌گیری را به عقب بیاندازد. برخی از نمایندگان این حزب در لحظات آخر خواسته بودند که متن لایحه کروکر-کاردین، واجد سخت‌گیرانه‌ترین موضع نسبت به ایران باشد و برخی هم خواسته بودند که شرط پذیرفتن اسرائیل به عنوان یک کشور مستقل به عنوان پیش‌شرط‌های توافق گروه ۵+۱ با ایران مطرح شود.

در حین دعواهای داخلی جمهوری‌خواهان، ۱۵۰ نماینده دمکرات مجلس نمایندگان آمریکا روز پنجشنبه ۷ مه در نامه‌ای به بارک اوباما، رئیس‌جمهوری این کشور از هر نوع اقدام رئیس‌جمهوری برای پیشبرد مذاکرات هسته‌ای با ایران حمایت کردند. از این ۱۵۰ نفر، ۱۴۵ نفر در مجلس نمایندگان حق رأی دارند و این به این مفهوم است که آن‌ها می‌توانند از حق وتو اوباما حمایت کنند.

دعوا در صحن سنا بر سر رأی به «لایحه ایران»

لایحه‌ مصوبه روز پنجشنبه ۷ مه، به کنگره آمریکا این اختیار را می‌دهد که توافق نهایی میان قدرت‌های جهانی و ایران را مورد بازبینی قرار دهد، در صورت حمایت نمایندگان کنگره این توافق را باطل کند.

این لایحه با رأی ۹۸ موافق و یک مخالفت تصویب شد. تنها رأی مخالف متعلق به سناتور تام کاتن، نماینده جمهوری‌خواه مردم آرکانزاس بود که ماه گذشته بلندترین صدای مخالف نسبت به توافق هسته‌ای با ایران را داشت و در فضای شبکه‌های اجتماعی هم با محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، درگیر شد.

سناتور باب کروکر از نویسندگان اولیه «لایحه ایران» که رئیس کمیته روابط خارجی سنا نیز هست، عصر روز پنج‌شنبه از همه سناتورهای جمهوری‌خواه خواست که از جدل اضافی بر سر لایحه‌ای که اکنون حمایت حزب دمکرات را نیز دارد، پرهیز کنند و بگذارند که لایحه به رأی گذاشته شود.

دیوید بروس ویتر، سناتور ارشد ایالت لوئیزیانا و عضو حزب جمهوری‌خواه از افرادی بود که به همراه سناتور تام کاتین نزدیک بود رأی‌گیری سنا را به عقب بیندازند.

ویتر در لحظه آخر به دنبال ارائه یک اصلاحیه برای زبان تحکمی‌تر در قسمت نظارت بین‌المللی بر برنامه هسته‌ای ایران بود که عصبانیت سناتورهای دمکرات و هم‌حزبی‌های او را به دنبال داشت.

سناتور بنجامین کاردین که از طرف حزب دموکرات مأمور شده است که نیازهای این حزب را در این لایحه تأمین کند، اعتراض‌های لحظه آخری ویتر را مخل برنامه خواند. ویتر هم مخالفانش را که نگذاشتند حرفش را به کرسی بنشاند، «یک دسته گاو نر» خواند.

تام کاتن، جمهوری‌خواه آرکانزاسی و مارکو روبیو، سناتور جمهوری‌خواه فلوریدا از دیگر نمایندگانی بودند که در آخرین لحظه می‌خواستند تتمه‌ها و اصلاحیه‌های دیگری به لایحه اضافه کنند که شامل پایان دادن به برنامه هسته‌ای ایران و به رسمیت شناختن اسرائیل می‌شد. این نمایندگان نتوانستند حمایت هم‌حزبی‌های خود را به دست آورند.

سناتور میچ مک کانل، جمهوری‌خواه ایالت کنتاکی و رهبر نمایندگان اکثریت در مجلس سنا برای مخالفت با مخالفان از همه سناتورها خواست که هرچه سریع‌تر بحث را تمام کنند و لایحه را به به تصویب برسانند. او گفت: «پاسخ ما به مردم آمریکا این نیست که هیچ رأیی در رابطه با این مذاکرات نداشته باشند.»

حمایت دمکرات‌های کنگره از مذاکرات با ایران

لایحه کروکر-کاردین در شکل فعلی آن حمایت هر دو حزب و همچنین موافقت ضمنی رئیس‌جمهور آمریکا، باراک اوباما، را دارد. اما دعواهای داخلی نمایندگان حزب جمهوری‌خواه موجب شده است که نگرانی‌های دمکرات‌ها نسبت به این لایحه افزایش یابد.

بارک اوباما گفته است که اگر لایحه کروکر-کاردین به شکل فعلی آن باقی بماند و در مسیر قانون شدن، تبصره‌های مختلف آن را به طور کامل تغییر ندهند،  آن را امضاء خواهد کرد و به آن رسمیت قانونی می‌دهد.

نگرانی دمکرات‌ها از دعواهای درون‌حزبی بین نمایندگان جمهوری‌خواه موجب شد که روز پنجشنبه ۷ ماه مه، ۱۵۰ نفر از نمایندگان کنگره به بارک اوباما نامه‌ای بنویسند و به او بگویند که از سیاست‌هایش برای مذاکره با ایران حمایت می‌کنند.

نامه نوشته شده توسط نمایندگان دمکرات به رئیس جمهوری آمریکا، اکنون شانس پذیرفته شدن معامله هسته‌ای ایران در کنگره را بالاتر برده است.

۱۵۰ امضای دموکرات‌ها - که شامل نام رهبران کلیدی مانند نانسی پلوسی و کریس ون هولن هم می‌شود، یک استراتژی حمایتی از اوباماست. پیام ضمنی این نامه این است که اگر چنانچه جمهوری‌خواه‌ها در مراحل مختلف قانون شدن لایحه کروکر-کاردین، از توافقات خود با دمکرات‌ها فاصله بگیرند، این نمایندگان در نهایت از حقوق قانونی اوباما برای وتو حمایت خواهند کرد.

از ۱۵۰ نماینده‌ای که این نامه را امضاء کرده‌اند، ۱۴۵ نفر در صحن کنگره حق رأی دارند که بیش از تعداد لازم برای حفظ حق وتوی اوباماست.

امضاکنندگان این نامه در مورد «حق وتو» اوباما به صورت مستقیم صحبت نمی‌کنند، اما از نحوه مذاکرات آمریکا با ایران و به طور خاص از چارچوب «قوی» یک قرارداد بلندمدت با ایران که موجب جلوگیری از تولید سلاح هسته‌ای شود، حمایت می‌کنند. امضاکنندگان نامه، همچنین از اوباما به خاطر نحوه استفاده از گزینه دیپلماتیک، تجلیل می‌کنند.

«لایحه ایران» چگونه قانون می شود؟

در قوانین ایالات متحده آمریکا، هنگامی که یک سناتور یا نماینده لایحه‌ای را معرفی می‌کند، این لایحه پس از ثبت  به کمیته متناسب با موضوع لایحه فرستاده می‌شود. «لایحه ایران» ابتدا به کمیته روابط خارجی سنا فرستاده شد.

در کمیته روابط خارجی سنا، گروه کوچک‌تری از سناتورها ابتدا باید به لایحه رأی بدهند تا لایحه با اکثریت آرای آن‌ها به مرحله بعدی برای قانون شدن نزدیک شود. قراردادی حمایتی بین نمایندگان حزب دمکرات و جمهوری خواه در کمیته روابط خارجی سنا، لایحه کروکر-کاردین را معرفی کرد. این کمیته این لایحه را دوبار بررسی کرد و به آن رای داد.

در نهایت اگر دو مجلس نمایندگان مردم آمریکا پس از ارائه اصلاحات لایحه را به رأی بگذارند، لایحه تنها با اکثریت آراء به رئیس‌جمهور آمریکا فرستاده خواهد شد که با امضاء نهایی، آن را قانون کند.

اگر رئیس‌جمهور از حق وتوی خود استفاده کند و لایحه را امضاء نکند، کنگره می‌تواند برای فائق آمدن بر حق وتوی ریاست جمهوری، این لایحه را مجددا در هر دو مجلس به رأی بگذارد. اگر از لایحه با اکثریت دو سوم آرای نمایندگان مردم و سناتورها حمایت شود، حق وتوی رئیس‌جمهور باطل و لایحه قانون می‌شود.