آیا زندگی مادران شاغل‌ آسان‌تر شده؟

این روز‌ها در کشورهای مختلف اروپایی و آمریکا، روز مادر با اختلافات کوچکی در تاریخ، گرامی داشته می‌شود. شاید ارزشش را داشته باشد که به بهانه این روز‌ها، یادی از مادران شاغل بکنیم و یک بار دیگر بپرسیم آیا زندگی مادران شاغل آسان‌تر شده یا نه.

در آمریکا مادران شاغل تنها یک روزپس از تولد بچه می‌توانند در بیمارستان بمانند، خلاف بیمارستان‌های اروپا که مادر و نوزادش می‌توانند چند روز را در بیمارستان بمانند تا روند شیردهی و غذا دادن به نوزاد کاملا بررسی شود. به جز این، آمریکا یکی از معدود کشورهایی است که هچ نوع حق و حقوقی به مادرانی که تازه بچه‌دار شده‌اند نمی‌دهد. البته ممکن است خود کارفرما این کار را بکند اما الزامی در این کار برایش وجود ندارد. از این لحاظ وضع آمریکا مثل پایواگینه نو و سوآزیلند است.

در سال‌های اخیر، توجه زیاد به گرفتاری‌های زنان شاغلی شده که در سطوح بالای حرفه‌ای کار می‌کنند. مثلا شریل سندبرگ، از مدیران فیس بوک حالا درگیر ماجرای مرگ تراژیک همسرش است، قبلا کتابی درباره زنان شاغل نوشته به نام «تکیه کردن». اما همه واقعیت مثل کتاب او نیست و برای کسانی که سعی کنند پا جای پای او بگذارند و مسیر رو به بالای او را طی کنند، واقعیت‌های ناراحت‌کننده‌تری وجود دارد.

نتایج تحقیقات مختلف نشان می‌دهد که با اینکه نیمی از فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها زن هستند، درصد کمتری از آن‌ها به موقعیت‌های شغلی سطح بالا دست پیدا می‌کنند. چرا این طور است؟ آیا اولویت‌های آن‌ها با بچه‌دار شدن تغییر می‌کند یا اینکه وارد محیط‌هایی برای اشتغال می‌شوند که چندان دوستدار زنان شاغل نیست؟

آمار‌ها در آمریکا نشان می‌دهد که گرچه ۵۲ درصد زنان شاغل‌اند، اما تنها ۶ .۱۴ درصد آن‌ها به جایگاه مدیر عاملی می‌رسند و تنها هشت درصد آن‌ها جزو پردرآمد‌ترین مدیران هستند. یا مثلا بیش از ۴۵ درصد کسانی که با موسسات حقوقی بزرگ همکاری دارند زن هستند اما تنها ۲۵ درصد این زنان شریک این موسسات حقوقی هستند.

یکی از دلایل این نابرابری در آمار، این است که زنان میان دو مسئولیت مادری و شغلی خود دوپاره شده‌اند. آن هم در حالی که مدارکی وجود دارد که نشان می‌دهد مردان لزوما سخت‌تر کار نمی‌کنند یا زمان بیشتری را به کار اختصاص نمی‌دهند. حتی یک پژوهش جدید نشان داده که بسیاری از مردان به دروغ تظاهر می‌کنند که هفته‌ای ۸۰ ساعت کار می‌کنند!

جالب است بدانید که متاسفانه برخی از سازمان‌هایی که در ساعات کار کمترین انعطاف را دارند یا تعداد مدیران زن در آن‌ها بسیار کم است، موسساتی هستند که توسط خود زنان اداره می‌شوند.

زنانی مانند ماریسا میرز (مدیر عامل یاهو) و شریل سندبرگ که به بالا‌ترین رده‌های شغلی رسیده‌اند، کسانی هستند که اولویت اصلی خود را شغل‌شان قرار داده‌اند و اکنون توقع دارند که بقیه هم همین طور باشند. این را ایلین گان می‌گوید؛ مادر یک دختر ۷ ساله و بنیان‌گذار شرکت «فامیلیز گو» که یک شرکت رسانه‌ای آنلاین است و در زمینه سفرهای خانوادگی کار می‌کند.

خود ایلین که از داخل خانه کار می‌کند معتقد است: «آنهایی که در جایگاه ایجاد تغییرات سیستماتیک هستند این کار را انجام نمی‌دهند. ماریسا می‌رز، بعد از اینکه مدیرعامل یاهو شد قانونی را که اجازه می‌داد کارمندان از داخل خانه کار کنند لغو کرد. این برای مادران شاغل یک فاجعه است.»

در نتیجه چنین شرایطی، بسیاری از مادران شاغل باید فکر پیشرفت را ببوسند و کنار بگذارند. مثل آن ماری اسلا‌تر که نخستین زنی بود که در دولت آمریکا به عنوان سیاستگذار مشغول به کار شد. او در ‌‌نهایت تسلیم شد و به این نتیجه رسید که امکان ندارد «همه چیز را با هم داشته باشد».

آنچه که او در مقاله خواندنی و مشهورش در سایت آتلانتیک با عنوان «زنان نمی‌توانند همه چیز را با هم داشته باشند»، درباره تجربیات و احساسش از کار کردن در یک مقام بالای دولتی و سیاسی نوشت، چیزی است که بسیاری از مادران شاغل تجربه کرده‌اند.

مقاله ماری اسلاتر را اینجا بخوانید.

آلیس فین، که یک دختر دانشجو و یک پسر دبیرستانی دارد، می‌گوید که مادر شاغل بودن باعث شد که او همیشه شغل‌هایش را به شکل استراتژیک انتخاب کند. او می‌دانست که دوست دارد با بچه‌هایش وقت بگذراند، بنابراین نخستین شغلش را در حوزه وکالت‌‌ رها کرد تا کار منعطف‌تری پیدا کند که با اشتیاق فراوان او به عنوان مادر سازگار باشد. بنابراین او مشاور اقتصادی شد که به مراتب کار منعطف‌تری است. او حالا معتقد است که اگر زنان به شغل‌شان علاقه زیاد دارند، پس باید از تکنولوژی بیشتر استفاده کنند تا مادر شاغل بودن کمی برایشان ساده‌تر شود.

نابرابری درآمد

اما منعطف نبودن شرایط و ساعت کار تنها مشکل مادران شاغل نیست و تبعیض در درآمد، مادران شاغل را بسیار آزار می‌دهد. یک مادر تنها که مجبور شده کارش را به خاطر نگهداری از دخترش به یک کار منعطف تبدیل کند، می‌گوید که در ازای این مساله کارفرما ۳۵ درصد کمتر به او می‌پردازد.

میشل بودیگ، استاد دانشگاه ماساچوست در تحقیقی که درباره اثرات پدر و مادر شدن بر درآمد انجام داده به این نتیجه رسیده که پدر شدن به خودی خود یک امتیاز است: مرد‌ها با پدر شدن شش درصد به درآمدشان افزوده می‌شود در حالی که مادر شدن درآمد مادر را پایین می‌آورد. به طور متوسط، هر بچه چهار درصد از درآمد مادر کم می‌کند و هرچه درآمد زن کمتر باشد، این درصد بیشتر است. تنها در مشاغل خیلی بالا و پردرآمد مثل شری سندبرگ است که چنین خلایی وجود ندارد.

باز هم برگردیم به همن سوال اول: آیا زندگی مادران شاغل آسان‌تر شده؟

جواب صادقانه این است: نه، این طور نیست؛ مگر اینکه شریل سندبرگ باشی، استعداد ویژه، رابطه، اراده و پول داشته باشی. در آن صورت دنیا در مشتت است. اما برای اکثریت مادران شاغل، حتی بزرگ‌ترین پیروزی‌ها وقتی در شرایط جاری و با قوانین موجود، کوچک به نظر می‌رسند: راضی نگه داشتن کارفرماهای پرتوقع، درگیری‌های روزمره نرم و غیر نرم با همکاران و مادران خانه داری که مدام درباره تصمیم‌شان برای ماندن در خانه با شما بحث می‌کنند و در کنار همه این‌ها، تلاش برای شاد و راضی نگه داشتن بچه‌ها.

با دانستن این واقعیت‌ها، حیرت آور است که تنها یک روز در سال به نام مادر باشد. روز مادران (شاغل) مبارک!