جنبش سبز؛ جدال فراموشی و یادآوری

شش سال از برآمد جنبش سبز می‌گذرد و آنگونه که در کارتون زیر از مانا نیستانی دیده می‌شود، به نظر می‌آید، زخمی است پانسمان شده. اما آیا التیام یافته است؟

دعوت به بازخوانی گزیده‌ای از مطالبی می‌کنیم که در سایت "زمانه" درباره جنبش سبز منتشر شده‌اند. این جنبش اینک از موضوع حرکت به موضوع جدال یاد یا فراموشی حرکت تبدیل شده است.

■ نماهای جنبش سبز

مجموعه‌ای از ویدئوها برای یادآوری

■ تحلیل جنبش سبز

محمدرضا نیکفر − عامل‌هایی وجود دارند زمینه‌ساز و خصلت‌سازِ جنبش سبز؛ این عامل‌ها پایدار و همچنان مؤثر هستند و این استعداد را دارند که آینده را بسازند. در این مقاله این ادعا مستدل می‌شود و افزون بر آن کوشش می‌شود از جنبش سبز درس‌هایی گرفته شود.

■ "حرکت سبز" چه بود و چه درس‌هایی داشت؟

اکبر گنجی − حرکت سبز، به دو معنا جنبش نبود. اولاً: به معنای کلاسیک جنبش‌های اجتماعی که دارای سازمان و رهبری تثبیت شده‌اند. ثانیاً: به معنای نوین جنبش‌های اجتماعی که متشکل از شبکه‌های اجتماعی‌اند.

■ شش سال پس از جنبش سبز؛ چرا اقلیت‌های ملی-قومی همراهی نکردند؟

شاهد علوی- در تحلیل چرایی شکست یا خاموشی جنبش سبز بسیار نوشته‌اند، از جمله این‌که این جنبش به تهران و چند شهر بزرگ محدود ماند. چرا شهرهای کوچک‌تر به جنبش نپیوستند؟ اگر بپذیریم که عدم همراهی اقلیت‌های ملی/قومی غیر فارس با این جنبش از جمله دلایل ناکام ماندن آن بود، باید بپرسیم چرا ترک‌ها، کردها، عرب‌ها و بلوچ‌ها که دارای پتانسیل اعتراضی بالا برای تعقیب مطالبات و آمال سیاسی خود هستند، از فضای به وجود آمده بهره نبرده و با جنبش سبز همراهی نکردند؟

■ جنبش سبز: بدعتی اجتماعی درنظامی خودکامه

فرهاد خسرو خاور – مقاله‌ای در دو بخش: ۱) زمینه‌های برآمدِ جنبش سبز ۲) برآمد و شکست جنبش سبز

■ جنبش سبز، از یک دیدگاه چپ

محمدرضا شالگونی − بدون اصلاح طلبان، "جنبش سبز" نمی‌توانست شکل بگیرد؛ اما آن جنبش را ساخته و پرداخته اصلاح طلبان یا نتیجه عملی پلاتفرم آنها نمی‌دانم.

■ سبزها بیخود قرمز نشدند

آرش جودکی − مقاله‌ای در دو بخش: ۱) زمینه‌های تاریخی پارادوکسِ جنبش سبز ۲) جنبش سبز: گسست از اصلاحات، پیش‌درآمد انقلاب

■ چرخه حیات جنبش سبز

نسیم روشنایی − پس از مدتی جنبش فروکش کرد و ناامیدی جایگزین شوروحال آن روزها شد. این نوشتار می‌کوشد چرخه حیات این جنبش را بررسی کند.

■ ضعف سازماندهی و نبود رهبری در جنبش سبز

کورش عرفانی − نکته‌ی مهم در مورد حرکت اعتراضی آغاز شده از ابتدا این بود و تا انتها نیز همین ماند: سازمان یافته بودن متقلبین و سرکوبگران و عدم سازمان یافتگی رای دهندگان و سرخوردگان.

■ مردم و یادهایشان از جنبش سبز

عزیز خسروشاهی − مردم اکنون چگونه از آن انتخابات بحران‌انگیز و جوش و خروش پس از آن یاد می‌کنند؟

■ به نام «میرحسین»: در ستایش یک وصله ناجور

فرهاد مرادی و امید رضایی − حصر تنها بدن «میرحسین» را به بند نکشیده، بلکه حاکم توانسته تا به این واسطه «سیاست» را به انقیاد خود درآورد.

■ نامِ «میرحسین» و مسئله حصر

امین درودگر − گزاره‌ی جمعی بعدی از دل جنبشی نو و مردمی نو بیرون خواهد آمد. و شاید آن وقت نامِ خاص میرحسین ــ فارغ از خود شخصِ او ــ بار دیگر با این مردم نو چفت و بست بخورد.

■ قیامتِ فراموشی
محمود صباحی − به رغم شعار، غوغا و های و هویی که برپا شد، در آن خیزش نابه‌هنگام و ناکام، این جامعه برای عمل کردن به آن‌چه که از خود توقع داشت، آماده نبود زیرا جامعه ایرانی، جامعه‌ای است که امور خود را در محدوده زبان حل و فصل می‌کند و از آن فراتر نمی‌رود.

■ کارنامه ۲‌ ساله روحانی؛ حصر پایدار و افزایش زندانیان سیاسی

فیروزه رمضان‌زاده - حسن روحانی نه تنها گرهی از کار حصر باز نکرده است که فهرست معترضان بازداشت‌شده هم کوتاه‌تر نشده است. در این دو سال، لیست اعدام‌ها هم بلندتر شده و بازداشت‌ها و حبس‌ کردن‌های طولانی مدت روزنامه‌نگاران منتقد، فعالان دانشجویی، فعالان حقوق زنان و کودکان، فعالان سندیکایی، مدنی، عقیدتی و … نیز ادامه داشته است.

■ سبزهایی که در بنفش حل نشدند

مهدی تاجیک − سبزها عمدتا متعلق به طبقه متوسط جامعه ایران هستند و روحانی برای این که در مقابل حملات فزاینده محافظه‌کاران مصون بماند احتیاج دارد که این بدنه اجتماعی تعیین کننده را حفظ  کند.

■ جنبش سبز؛ پایان رهبری از درون و تثبیت گفتار محافظه‌کارانه

یحیی بزرگمهر − اخگر جنبش سبز (از هر کجا که برخاسته بود) چرا ناپدید شد؟ چگونه از دلش موج بنفش بیرون آمد و از فراز و فرود آن خروش ملی چه می‌توان آموخت؟

■ هویت جنبش سبز، هویت دوم خرداد

حمید مافی − سه‎گانه خردادهای ۷۶، ۸۸ و ۹۲ ایران را می‎توان یک خط سیر در کنش ایرانیان برای دست‎یابی به حکومت قانون و دموکراسی دانست.

■ ده درس از جنبش سبز

مجید محمدی – جنبش سبز بخشی از تاریخ معاصر کشور است و هر کس با هر گرایش و عقیده می‌تواند به بازخوانی آنها بپردازد.

■ جنبش آزادیخواهی: آتش زیر خاکستر

پانته‌آ بهرامی − “جنبش سبز” چه خصلتی داشت و به چه معنا آتش زیر خاکستر است؟ گفت‌وگو با فرزین وحدت، جامعه شناس و رضا قریشی، اقتصاددان.

■ از آزادی تا تحریر؛ وجوه مشترک دو جنبش اعتراضی

عادل و مژده عطار − گفت‌و‌گو با یک فعال چپ‌گرای مصری

■ «نا-جنبش»‌های جنسی و جنسیتی، و جنبش سبز

مهران رضایی − ناجنبش: کنش‌های مجتمع از جانب کنش گران غیر مجتمع

■ پنجه سبز؛ تحولات رسانه‌ای از ۸۸ به این سو

مهدی جامی − ایده‌های رسانه سبز در یک دهه پیش از آن نطفه بسته بود. از وقتی که ایمیل باب شد. از وقتی وبلاگ‌ها آمدند. از وقتی که کامپیوتر وارد خانه‌ها شد.

■ جنبش سبز و رسانه‌ها

محمدرضا زرگریان − نگاهی به کتابِ «رسانه، قدرت، و سیاست در عصرِ دیجیتال».