تاوانِ آموزش هنرجویان بهایی و غیر بهایی

۱۰ روز از بازداشت شهریار سیروس می‌گذرد و با این‌حال همچنان از این هنرمند نقاش هیچگونه نشان و اطلاعی در دست نیست. او تلاش می‌کرد با بازنگری در تاریخ و فرهنگ ایران رد و نشانی از فرسایش فرهنگی در زمان حال را بیابد.

۱۰ تیر ماه سال جاری کمپین «نه به آزار شهروندان بهایی» گزارش داد که ۱۱ مأمور وزارت اطلاعات شهریار سیروس را در منزل شخصی‌اش بازداشت کرده‌اند و او را با خود به مکان نامعلومی برده‌اند.

پیش از این بازداشت یک هنرمند نقاش دیگر هم خبرساز شده بود: آنتا فرقدانی، دانشجوی نخبه رشته نقاشی که به خاطر طرحی که از نمایندگان مجلس ایران کشیده بود و به دلیل دیدار از خانواده‌های زندانیان سیاسی، بازداشت و سرانجام به ۱۲ سال و ۹ ماه حبس محکوم شد.

محمد نوری‌زاد، هنرمند نقاش و فیلمساز بر این عقیده است که در جمهوری اسلامی هنرمندان را نه به خاطر هنرشان، بلکه به دلیل کنش مدنی‌شان بازداشت می‌کنند.

محمد نوری‌زاد:

وقتی چند نفر به شکل یک مجموعه دور هم جمع می‌شوند، برای آخوندهای ما تحمل‌ناپذیر است. تصور می‌کنم اگر هنرمندی بخواهد از چارچوب‌های طراحی‌شده برای عرصه هنر خروج کند، و وارد عرصه‌های مدنی و حقوق بشری شود، آنگاه نه فقط هنر او، بلکه بیشتر، تلاش مدنی و حقوق بشری او زیر ذره‌بین قرار می‌گیرد.

آیا شهریار سیروس را هم به خاطر فعالیت‌های مدنی‌اش بازداشت کرده‌اند؟ چرا از او اطلاعی در دست نیست؟ او را در ۱۰ روز گذشته در کدام زندان حبس کرده‌اند؟ آیا از او بازجویی می‌کنند؟ به کدام اتهام؟

پوپک راد که مانند شهریار سیروس از شاگردان آیدین آغداشلو بوده و با سیروس از آن زمان آشنایی دارد، گمان دیگری را در میان می‌آورد.

پوپک راد:

نکته‌ای که به نظرم مهم است و چندان ارتباطی هم با ارزش زیباشناختی آثار شهریار ندارد این است که شهریار همیشه آموزگار هنر به جوانان (بهایی و غیر بهایی) بوده و گمان من این است که در ایران اسلامی «جرم این است.... جرم این است.»

یک هنرمند کنجکاو در عرصه تاریخ هنر

شهریار سیروس در زمینه نقاشی و تاریخ هنر تحقیق می‌کرد و در برخی نشریات هنری مانند مجله «هنر ایران» و نشریه «طاووس» جستارهایی منتشر کرده بود. یک کارشناس و منتقد هنری ساکن ایران که با آثار شهریار سیروس آشنایی دارد اما مایل نیست به دلایل امنیتی نامش افشا شود، در گفت و گو با زمانه از شهریار سیروس به عنوان یک هنرمند کنجکاو در عرصه تاریخ هنر یاد می‌کند.

کارشناس و منتقد هنری مقیم ایران:

از مهم‌ترین ویژگی‌های آثار شهریار سیروس، کنجکاوی در تاریخ هنر و نوآوری در تکنیک‌های هنر نقاشی برای نمایش نظریه‌های زیباشناختی خودش است. او به تاریخ هنر در ایران احترام می‌گذاشت و تلاش می‌کرد جلوه‌هایی از این گنجینه بومی و تاریخی را در آثارش عرضه کند.

معماری خانه‌ها و تیمچه‌های گلی در کویر، مناظر خاک‌آلود طبیعت ایران از مضامین دوره نخست آثار شهریار سیروس است: درونمایه‌هایی بومی با تکنیک مدرن، در ادامه راه نقاشانی مانند پرویز کلانتری.

پوپک راد:

شهریار نقاشی است در کار آبرنگ توانا که شیفته طبیعت و مناظر ایران است و در آثارش به طبیعت و اماکن تاریخی ایران پرداخته است.

واکاوی در تاریخ برای کشف اصالت

نیک‌ناز افطحی زاویه دیگری از هنر شهریار سیروس را آشکار می‌کند: واکاوی در تاریخ برای کشف اصالت در دوره دوم آفرینش هنری او.

کارشناس و منتقد هنری مقیم ایران:

یکی از ویژگی‌های آثار سیروس کشف و شهود است که در آثار اخیر او توامان با یک واکاوی تاریخی اتفاق می‌افتد. او تکنیک را برای نمایش «اصالت» و تاکید بر «خصلت» به کار می‌بندند. نقاشی‌های او روی عکس هم برآمده از اجرای رؤیا بر واقعیت موجود است: خلق واریاسیونی به مرحله تکرار رسیده از آنچه که بر فرهنگ و هنر باستانی ما در یک جغرافیای مشخص گذشته است.

به یک معنا: شهریار سیروس تلاش می‌کرد با بازنگری در تاریخ و فرهنگ ایران رد و نشانی از فرسایش فرهنگی را در زمان حال بیابد. او برای مثال از آنچه که از تخت‌جمشید باقی مانده است، عکس گرفته و روی این عکس‌ها تخت‌جمشیدی را که در آرزوی آن است، نقش کرده است. تفاوت بین آرزوهای ما با واقعیت‌های موجود را از این مجموعه آثار می‌توان دریافت.

تخت جمشید و نقش رستم اثر شهریار سیروس

واقعیت دیگری اتفاق افتاده: بازداشت یک هنرمند بهایی به اتهامی نامعلوم. احتمالاً به دلیل آموزش هنرجویان بهایی و غیر بهایی.

شهریار سیروس تا پیش از آنکه بازداشت شود، نمایشگاه‌های متعدد انفرادی و گروهی برگزار کرده بود و همچنین در سومین بینال نقاشان ایران هم حضور داشت. او بیش از ۱۰ سال در رشته‌های طراحی، نقاشی، تاریخ هنر، کمپوزیسیون و مبانی هنرهای تجسمی و مبانی فلسفه هنر تدریس می‌کرد.

در همین زمینه:

هنر در خدمت زندانیان سیاسی و آزادی‌های مدنی

شهریار سیروس، هنرمند و نقاش بهایی بازداشت شد