مذاکرات صلح با طالبان در سایه کشمکش‌های تازه

برنامه مذاکرات صلح با طالبان در هفته گذشته در افغانستان چرخش چشم‌گیری داشت. با این که محتوای نشست غیررسمی در نروژ و شرکت نمایندگان طالبان و نمایندگان حکومت وحدت ملی افغانستان تا حدی مبهم و پوشیده ماند، اما سایت ۸ صبح افغانستان قبل از آن از نشست نمایندگان دو طرف در حضور نمایندگان چین وآمریکا نوشته و این مذاکرات صلح را «امر نیک» تلقی کرده بود.

در حالی که گروه‌هایی از مردم افغانستان با تردید و دودلی از این مذاکرات می‌گویند و اندیشه و اعتراض‌های علنی خود را در شبکه‌های اجتماعی بیان می‌کنند، نیروهای طالبان در شمال افغانستان و دیگر نقاط این کشور حمله‌های فاجعه باری انجام می‌دهند.

چهار‌شنبه، بیست و دوم ژوئیه، مقامات محلی ولایت فاریاب در شمال افغانستان از وقوع یک حمله انتحاری در این ولایت خبر دادند که ۱۹ کشته و ۳۲ زخمی بر جای گذاشته است. بریالی بشریار پروانی، مسئول امنیت فرماندهی پلیس ولایت فاریاب به بی‌بی‌سی گفت هدف این حمله، نیروهای پلیس مستقر در این بازار هستند که امر تامین امنیت را بر عهده دارند.

آیا مذاکرات صلح با طالبان که سال‌هاست از آن صحبت می‌رود و بسیاری‌ها آن را تنها راه برقراری صلح در افغانستان می‌دانند، مذاکرات با همه نیروهای مسلح و شورشی افغانستان است یا تنها بخشی از طالبان با این جریان گفت‌وگوهای صلح هم‌فکر و هم‌سو هستند؟ به گفته کارشناسان محلی، طالبان بر سر این نشست‌های صلح که درخواست‌ خود آنها هم هست، موافقت همه پیروان و گروه‌های خود را ندارند.

اما آیا این می‌تواند دلیل کافی برای عقب انداختن مذاکرات صلح با طالبان باشد؟ ناهید عالمی، از فعالان حقوق زن افغانستان در هلند و از سردبیران مجله زمان در گفت‌وگو با رادیو زمانه گفت «اعتماد به طالبان و راه دادن آنها به حکومت افغانستان اشتباه بزرگی» خواهد بود و زنان افغانستان باید برای آن هزینه سنگین بپردازند.

به سخنان ناهید عالمی گوش دهید:

در حالی که محافل سیاسی مرکز و رسانه‌های داخلی به مذاکرات صلح با طالبان‌ و بازتاب اخبار آن مشغول‌اند، رهبران محلی به دعوت مردم حوزه‌های خود، به مبارزه علیه طالبان ادامه می‌دهند. قرار است در مناطق مختلف افغانستان عملیات گسترده‌ای علیه نیروهای طالبان صورت بگیرد.

به گفته سلطان فیضی، سخنگوی ژنرال عبدالرشید دوستم، معاون اول رئیس‌جمهور اشرف غنی و از رهبران ازبک در افغانستان، آخر هفته گذشته به گروه‌های طالبان در ولایت‌های شمالی کشور یک هفته وقت داده تا خود را به حکومت وحدت ملی افغانستان تسلیم کنند و به روند صلح در افغانستان بپیوندند. این سخنگو به خبرگزاری خامه گفته که این اظهارات ژنرال دوستم با رئیس جمهوری هماهنگ شده است. ژنرال دوستم آمادگی خود را برای بر عهده گرفتن فرماندهی عملیات گسترده علیه طالبان اعلام کرده، اما هنوز روشن نیست که این عملیات کی شروع خواهد شد. همزمان، رسانه‌های داخلی افغانستان از ایجاد ائتلاف پاکسازی شمال افغانستان از نیروهای طالبان از جانب عطا محمد نور، والی بلخ، می‌نویسند.

اما نیروهای طالبان که تن به مذاکرات صلح نمی‌دهند چه کسانی هستند؟ ذکریا سودا، عضو کمیسیون امنیتی پارلمان افغانستان در گفت‌وگو با رادیو رادیو اروپای آزاد گفته است که گروه‌های طالبان که همچنان حمله‌های خونین انجام می‌دهند، عمدتا اتباع خارجی هستند. او می‌گوید تنها در دره خستک، والسوالی جرمی در بدخشان افغانستان، بیش از ۳۰۰ مرد مسلح از ازبکستان، تاجیکستان، چین و چچن روسیه حضور دارند. تقریبا ۷۰ تا ۸۰ نفر از افراد مسلح در منطقه کلوات قندوز، در ده کیلومتری مرز تاجیکستان حضور دارند.

اما نمایندگان طالبان این افراد مسلح را از احزاب حرکت اسلامی ازبکستان یا نمایندگان داعش می‌دانند.

مسعود کریم رجبی، روزنامه‌نگار در شمال افغانستان، که با مردم محلی روزانه در تماس است و از نظر و برداشت‌های آنها از جریان مذاکرات صلح خبر دارد، به رادیو زمانه گفت که جریان صلح با طالبان بحث تازه‌ای نیست و چندین سال است که شروع شده و اقدام‌های ناموفق زیادی در این راستا قبلا نیز انجام شده است. اما این اولین بار است که نمایندگان طالبان در جلسات با حضور نمایندگان زنان فعال کشور می‌نشینند و درخواست خود را که تغییراتی در قانون اساسی دولت است مطرح می‌کنند.

صحبت‌های مسعود کریم رجبی:

ملا محمد عمر، رهبر گروه طالبان در سخنرانی خود در عید فطر، در دفاع از شروع گفت‌وگوهای رو در روی صلح با دولت افغانستان موضع گرفت و گفت در اسلام "گفت‌وگو با دشمن منع" نشده‌ است. سخنان ملا عمر به عنوان تایید او از جریان مذاکرات صلح با حکومت وحدت ملی افغانستان تلقی شد اما همچنان «دشمن» خطاب کردن او به طرف‌های مذاکره ناشنیده ماند.

ملا عمر در این سحنرانی هیچ نامی از دولت وحدت ملی افغانستان نبرده و طرف خطاب او نمایندگان طالبان و گروه‌های محلی زیردست خود او بودند. این سخنرانی عید فطر ملا عمر به چندین زبان ترجمه و پخش شده است.

در حالی که کابل از صلح و سازش با طالبان می‌گوید اما فتح‌الله قیصری، وکیل پارلمان که در فریاب به سر می‌برد، در گفت‌وگو با رادیوی آزادی گفته‌ است: «در فریاب جنگ است و اکثر ولسوالی‌ها در حلقه محاصره‌اند. اگر معاون اول (ژنرال دوستم) بر وعده‌اش صادق نباشد و یا رئيس‌جمهور او را از این راه برگرداند، فریاب سقوط خواهد کرد و با جمع والسوالی‌هایش لقمه طالب می‌شود.»

از سوی دیگر صلاح‌الدین ربانی وزیر امور خارجه، دیروز، سه‌شنبه، ۲۱ ماه ژوئیه، در سفر به ولایت بدخشان، از دولت خواسته برای تامین امنیت و ثبات در این منطقه زمینه جذب و استفاده از نیروی مجاهدین را نیز فراهم کند. روزنامه ۸ صبح از قول آقای ربانی نوشته که او معتقد است که نیروی مجاهدین سابقه و تجربه چندین‌ساله جنگ دارند و قبلا نیز روشن کرده‌اند که بدون هیچ امتیازی حاضرند از کشور دفاع کنند.