ماجراجویی پوتین و پیچیده‌تر شدن جنگ داخلی سوریه

دولت روسیه با افزایش ارسال تجهیزات و نیروی نظامی به سوریه، وارد فصل جدیدی در حمایت از بشار اسد شده است. مقامات روسی بر خلاف گذشته که حضور نظامی در سوریه را تکذیب و یا در برابر آن سکوت می‌کردند، اینک به صورت علنی از افزایش حمایت‌ نظامی از حکومت سوریه دفاع می‌کنند.

سرگئی لاوروف، وزیر امورخارجه روسیه یک‌شنبه ۱۳سپتامبر اعلام کرد که کشورش ارسال تجهیزات نظامی به سوریه را ادامه خواهد داد. لاوروف گفت کارشناسان روسیه سرگرم آموزش نیروهای سوری برای استفاده از این تجهیزات هستند.

در گزارش اختصاصی نشریه آلمانی "فرانکفورتر آلگماینه زونتاگ تسایتونگ" در روز  ۱۳ سپتامبر، عنوان می‌شود که فعالیت‌های نظامی روسیه در سوریه به مراتب بیشتر از آن است که در رسانه‌های بین‌المللی درج شده است. بر مبنای این گزارش روسیه در حال احداث یک فرودگاه نظامی در شهر جبله در استان لاذقیه است. برخی مقامات نظامی لبنان و اسرائیل و همچنین نهادهای سوری نیز این خبر را تایید کرده‌اند.

روسیه از زمان شوروی سابق، یک پایگاه نظامی کوچک در بندر طرطوس داشت. نیروی دریایی روسیه تا کنون از این پایگاه به منظور فعالیت‌های لجستیکی برای کشتی‌های خود در دریای مدیترانه استفاده می‌کرد. در طول جنگ داخلی چهار و نیم ساله سوریه، روسیه از این پایگاه برای ارسال تجهیزات نظامی و امنیتی به ارتش سوریه استفاده کرده است.

بر مبنای گزارش رویترز، روسیه در هفته‌های گذشته به نحو چشمگیری ارسال تجهیزات نظامی و سرباز و مستشار به سوریه را افزایش داده است جنگنده‌های «میگ۳۱» و «سوخوی۳۰» و همچنین سامانه «اس آی۲۲» جزء این ادوات جدید هستند.

روسیه همچنین با اعزام پنج فروند کشتی موشک‌انداز به سمت ساحل سوریه در صدد انجام مانور در مساحتی به پهنای ۱۰۰کیلومتر از ساحل سوریه تا قبرس است. در این رزمایش قرار است انواع متفاوتی از موشک‌ها به کار برده شوند.

بیشتر بخوانید: روزنامه روسی: مسکو تجهیزات نظامی به سوریه فرستاده است

مقامات روسیه اقدامات یادشده را در چارچوب کارزار علیه داعش توجیه می‌کنند. اما به نظر می‌رسد هدف اصلی تقویت بشار اسد و ارتش سوریه و بازپس گرفتن مناطق از دست داده در ماه های اخیر باشد. ولادیمیر پوتین به صراحت اعلام کرده که حکمرانی بشار اسد را مشروع می‌داند و طرح کشور های غربی و متحدان عربی‌شان برای برکناری اسد از قدرت را قبول ندارد.

راهبردهای جدید پوتین

سیاست جدید روسیه تفاوتی با رایزنی‌های یک سال گذشته این دولت دارد که می‌کوشید ائتلافی بین بخش‌های معتدل مخالفان سوری با دولت ایجاد کند. این چرخش که آشکارا هدف تثبیت حکمرانی بشار اسد را دنبال می‌کند، تمایل دولت سوریه برای سوق دادن بحران سوریه به نبرد با داعش و تروریسم و پذیرش حکومت سوریه به عنوان دولت و بازیگری مشروع در منطقه و جهان را بازتاب می‌دهد.

چنین سیاستی، در عین حال این گمانه را قوت می‌بخشد که پوتین با افزایش تحرکات نظامی در سوریه می‌خواهد قدرت چانه‌زنی در مذاکرات با آمریکا و ائتلاف جهانی و منطقه‌ای علیه رژیم سد را افزایش دهد.

اقدام دولت روسیه با واکنش تند مخالفان سوری مواجه شده که از تحرکات اخیر این دولت برای میانجی‌گری جهت آتش‌بس در سوریه ناامید شده اند. ائتلاف ملی مخالفان سوری توسعه حضور نظامی روسیه را اقدامی خصمانه علیه مردم سوریه اعلام کرد.

بیشتر بخوانید: آمریکا نگران تردد هواپیماهای روسی در سوریه است

دولت‌های آمریکا و آلمان نیز نسبت به تحرکات اخیر نظامی روسیه هشدار داده‌اند. باراک اوباما می‌گوید حمایت روسیه از اسد محکوم به شکست است. رئیس جمهور آمریکا تقویت حضور نظامی مسکو در سوریه را نشانه نگرانی رئیس‌جمهور سوریه از دورنمای جنگ داخلی خواند.

لاوروف از آمریکا خواسته با تجدیدنظر در تعلیق همکاری‌های نظامی مسکو و واشنگتن، در بحران سوریه با روسیه همکاری کند. روسیه نگرانی غرب از فعالیت‌های نظامی این کشور در سوریه را در تعارض با ادعاهای آنها در مبارزه با داعش به‌شمار می‌آورد.

پیامدها

اقدامات دولت روسیه در سوریه تا کنون بر حمایت سیاسی و پشتیبانی نظامی، لجستیکی و امنیتی استوار بوده است. اما افزایش کمک‌های نظامی و تقویت نیرو و مستشار روسی وضعیت جدیدی را پدید می آورد. تا پیش از این بار اقدامات حمایتی خارجی در نبردهای میدانی در سوریه بر دوش سپاه قدس و حزب‌الله لبنان بوده است.

پیوستن سربازان روس و افزایش حمایت‌های نظامی آنها به‌خصوص در مناطقی که علوی‌ها اکثریت دارند و جزو قلمرو اصلی تحت کنترل بشار اسد محسوب می‌شوند، تاثیر مثبت چشمگیری بر افزایش توان ارتش سوریه دارد. این اقدام می‌تواند موازنه قوا را علیه مخالفان تغییر دهد. در عین حال شرایط را برای داعش نیز سخت‌تر کند. اما تاثیر اصلی افزایش حضور نظامی روسیه تضعیف مخالفان بشار اسد خواهد بود.

این وضعیت هم‌چنین، سیاست روسیه در افزایش دادوستد با عربستان سعودی و کشور های عربی هم‌سو را با چالش مواجه می‌سازد. در این شرایط عربستان سعودی به احتمال زیاد سیاست نزدیکی به روسیه را متوقف خواهد ساخت و بر روی بازسازی روابط قدیمی و راهبردی با غرب و به‌خصوص آمریکا متمرکز می‌شود.

اگرچه بر روی کاغذ و به صورت بالقوه احتمال رویارویی مستقیم و غیر مستقیم نظامیان آمریکایی و روسی وجود دارد، اما با توجه به سیاست دولت اوباما در تمرکز عملیات در سوریه به مقابله با داعش، دستکم در کوتاه‌مدت بعید به نظر می‌رسد این اتفاق رخ دهد، اما تیرگی روابط بین غرب و روسیه افزایش خواهد یافت.

فوری‌ترین تاثیر گسترش تحرکات نظامی روسیه در سوریه، پیچیده‌تر شدن جنگ داخلی سوریه خواهد بود که بر مبنای برخی از گزارش‌ها ممکن است سناریوی تجزیه عملی این کشور را به واقعیت نزدیک‌تر گرداند.

اوضاع متلاطم منطقه و وضعیت نوسانی درگیری های نظامی در سوریه، پیش‌بینی دقیق پسامد رویکرد جدید روسیه را دشوار می‌سازد اما با توجه به انفعال اوباما و اتحادیه اروپا و ناکارآمدی ائتلاف جهانی ضد داعش تقریبا می‌توان گفت اصرار پوتین بر حفظ حکومت سوریه و همچنین زورآزمائی با غرب، خروج بشار اسد از قدرت را بیش از پیش دشوار می‌سازد.