باز کردن گره مرگ از دارها
پروندهای علیه اعدام
۱۰۰ کشور جهان حکم اعدام را برای تمامی جرائم لغو کرده‌اند، اما ایران در اجرای اعدام رتبه اول خاورمیانه و دوم جهان را دارد. پروندهای درباره مجازات اعدام، حاوی کتاب، گزارش و تحلیل
مخالفت با مجازات اعدام از یک حق بنیادین بشر ریشه می‌گیرد: حق حیات. گرچه در اسناد بين‌المللی حقوق بشر حق حيات به شکل مطلق وجود ندارد اما در ماده شش میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی به وضوح تشریح شده است.
با وجود دلایلی که فعالان مخالف اعدام می‌آورند، همچنان به نظر می‌رسد اجرای این مجازات در میان عموم مردم موافقانی جدی دارد.
اجرای حکم اعدام در ایران بعد از روی کار آمدن دولت حسن روحانی افزایش یافته است. جمهوری اسلامی در حال حاضر در زمینه شمار اعدام‌ها، جایگاه نخست در خاورمیانه و رتبه دوم در سطح جهان را دارد.
بر اساس گفته‌های مسئولان دستگاه قضا، مجازات‌های سنگین، شلاق زدن، قطع کردن اعضای بدن و اعدام کردن بر اساس قانون مجازات اسلامی در سال‌های پس از پیروزی انقلاب سال ۱۳۵۷، به این قصد بوده است که آمار وقوع جرم و جنایت کاهش یابد. آیا این اتفاق افتاده است؟
مسئولان قضایی اصرار دارند که اجرای این مجازات‌ها در مقابل عموم مردم، به قصد به وجود آوردن ترس از جزا و مرگ و عبرت گرفتن جامعه است تا بدکاران از راهی که انتخاب کرده‌اند، بازگردند، اما اینکه چه گروه‌های سنی‌ای شاهد این مراسم خواهند بود، مورد توجه نیست.
آیا جمهوری اسلامی تلاش می‌کند احکام شرع را مو به مو به اجرا بگذارد و به همین خاطر به این جزییات توجه نمی‌کند یا اینکه اعدام و قطع کردن اعضای بدن و شلاق زدن، نمایش اقتدار است به قصد سرکوب و کنترل اجتماعی و سیاسی؟
آن‌چه از آمارها برمی‌آید این است که هم‌پای افزایش جمعیت در ایران، ناهنجاری‌های اجتماعی و جرم و جنایت رشد داشته‌اند. در چنین شرایطی این اصرار بر صدور و اجرای حکم اعدام برای چیست؟ اعدام‌هایی که ممکن است تعداد واقعی آن‌ها، بیشتر از تعدادی باشد که از آن‌ها باخبر می‌شویم.
دهم اکتبر روز جهانی مبارزه با اعدام است. در همین راستا، فعالان مدنی، نهاد‌ها، گروه‌ها و سازمان‌های مختلف تلاش می‌کنند افکار عمومی را نسبت به مجازات اعدام حساس کنند.
در پرونده پیش رو مطالبی که به زوایای مختلف مجازات اعدام و اجرای آن پرداخته‌اند، جمع‌آوری شده و پیش روی شماست. این مجموعه با مطالب تازه به روز می‌شود.
اکبر فلاح‌زاده- آن نیازهای اجتماعی وروانی که دنبال خون هستند کدامند؟ کتاب "مجازات اعدام"، اثر کارل برونو لدر، به این پرسش پرداخته و پیدایش و تکامل اعدام را از آغاز تا اکنون پی می‌گیرد. ترجمه کتاب را از بخش کتاب زمانه دریافت کنید.
فرناز کمالی- در سال ۲۰۱۵، تا روز دهم اکتبر (روز جهانی مبارزه با اعدام)، ۸۰۰ نفر در ایران اعدام شده‌اند که ۲۹۸ مورد از آن‌ها توسط رسانه‌ها و سایت‌های دولتی اعلام شده است. در میان افراد اعدام شده، دست‌کم ۱۲ زن وجود داشته است. ۴۳ نفر به اتهام تجاوز، ۱۴ نفر به اتهام محاربه، هشت نفر به اتهام سرقت مسلحانه و ۲۳ نفر با اتهام‌های نامشخص اعدام شده‌اند. حکم اعدام ۴۵ نفر از این افراد در ملاء عام اجرا شده است.
رها بحرینی، پژوهشگر سازمان عفو بین‌الملل در گفت‌‌و‌گو با رادیو زمانه می‌گوید: «سازمان عفو بین‌الملل سال‌هاست به تعدد جرائمی که در ایران مشمول حکم اعدام می‌شوند، معترض است. ما بارها و بارها به مقام‌های قضایی ایران اعتراض کرده‌ایم و از آن‌ها خواسته‌ایم که جرائم کمتری را مشمول مجازات اعدام کنند و در نهایت این مجازات را به کل حذف کنند.»
بهنام دارایی‌زاده- آیا برای «لغو مجازات اعدام»، همراهی عمومی لازم است؟ آیا آن دسته از کنش‌گران مدنی یا فعالان اجتماعی-سیاسی که برای لغو مجازات اعدام در ایران می‌کوشند، ابتدا بایستی سراغ افکار عمومی بروند و مردم عادی را در این زمینه آگاه کنند؟
روژمان یکتا- فعالان مخالف اعدام در ایران می‌گویند که این مجازات به اصلی‌ترین هدفی که برایش تعریف کرده‌اند، نرسیده است. به این معنا که از نگاه این فعالان، اعدام نتوانسته از میزان جرائم بکاهد. نرخ بالای جرایم مواد مخدر (به رغم آن که از ابتدای انقلاب تاکنون چند هزار نفر در این رابطه اعدام شده‌اند)، به عنوان دلیلی بر این ادعا آورده می‌شود.
محمود صباحی- اگر اعدام می‌توانست جوامع انسانی را از موقعیت‌ها و احتمال‌های شرارت حفظ کند، اکنون جامعه چین و ایران باید به سرزمین‌های آرمانی جهان بدل شده بودند چرا که آن‌ها بیشترین آمار اعدام را به جهان عرضه کرده‌اند.
امید رضایی- صادق لاریجانی، رئیس قوه قضاییه ایران، در آبان‌ماه سال ۹۳ گفت: «اعدام کودکان زیر ۱۸ سال دروغ محض است.»
فعالان حقوق بشر و حقوق کودک اما می‌گویند که از سال ۲۰۰۵ تا کنون، دست‌کم ۵۰ کودک اعدام شده‌اند و ۱۰۰ نفر در انتظار اجرای حکم اعدام‌شان هستند. آن‌چه سال‌هاست محل نزاع فعالان حقوق کودک و دستگاه قضایی است اما بخش دوم سخنان قاضی‌القضات است: «ما دلیلی نداریم وقتی شخص ۱۷.۵ ساله جنایتی مرتکب می‌شود و اکنون به ۲۵ سالگی رسیده است، حق اولیای دم برای قصاص را نادیده بگیریم.»
امید رضایی- ایران همچنان از معدود کشورهایی است که افراد را به‌خاطر جرمی که قبل از سن قانونی مرتکب شده‌اند، اعدام می‌کند: اعدام کودکان. البته تغییرات مثبتی در قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۹۲ در خصوص جزییات مسئولیت کیفری اطفال و محدوده سنی بین بلوغ شرعی و قانونی ایجاد شده است. از زمان تصویب این قانون تابه‌حال، هیچ قاضی‌ای برای افراد زیر ۱۸ سال حکم اعدام صادر نکرده است، اما احکام صادر شده از سال‌های قبل (مشمول قانون مجازات سابق) همچنان اجرا می‌شوند.
دنا دادبه- روی چهارپایه که رفت پاهایش لرزید. فریاد زد «امام حسین» و از خانواده قاتل طلب بخشش کرد. نام مادرش را هم فریاد زد اما صدایش در همهمه جمعیت گم شد. واکنش نماینده دادستان: «جوانان ما باید بدانند علت اصلی این قتل این بود که قاتل چاقو همراه داشت و همه باید مطمئن باشند که نتیجه همراه داشتن سلاح سرد به غیر از این نیست.»
شاهد علوی- جمهوری اسلامی با اعدام متولد شده است، با اعدام بزرگ شده است و اکنون بیش از آن به اعدام خو کرده است که به راحتی بتواند از توسل به آن دل بکند.
فرناز کمالی- می‌گوید “یازده” عدد مرگ است؛ یازده طناب دار در حیاط زندان قزل‌حصار سایه وحشت روی تمام سالن‌های واحد دو انداخته است. افتخار مسئولان هم این شده که این دارها را برقی کرده‌اند.
شمار اعدام‌ها پس از روی کار آمدن دولت یازدهم در ایران روندی صعودی داشته است. توضیح و تحلیل متعارف در این‌باره این است که میانه‌روی دولت کنونی در تصمیم‌گیری جناح‌های تندرو و دستگاه قضایی جمهوری اسلامی در مورد اعدام‌ها تاثیر چندانی ندارد و حتی اعدام زندانیان گاهی اهرم فشارهای سیاسی بر دولت است.
محسن امیراصلانی زنجانی، ۳۷ سال داشت که به خاطر تفسیر متفاوت از متن قرآن، به جرم «بدعت در اسلام، ارتداد و توهین به یونس نبی» در زندان رجایی‌شهر کرج اعدام شد. پس از یک سال برادر محسن، سعید امیراصلانی، نماهنگ «نشونی» را به یاد برادرش تهیه و اجرا کرده است. او در صفحه فیس‌بوک شخصی خود درباره این ترانه چنین نوشته است: “ویدئوی من «زن» ندارد. ویدئوی من «رقص» ندارد. ویدیوی من «شاد» نیست. ویدئوی من ویدئوی برادرِ آوازه خوان-ترانه نویسِ یک اعدامی است. ویدئوی من «مناسب پخش» در هیچ تلویزیونی شناخته نشد.”
نظرها
سعید
اعدام کاملا منطقی و باموازین انسانی هم کاملا همخوان...وقتی طرف میره جون یکی رو میگیره و یا با صدکیلو و یابیشتر مواد افیونی قصد نابودی جوونای مردم رو میکنه و یا امنیت کشور رو به خطر میندازه ..گردنش خورد باید نتیجه اشو هم ببینه...اگه هم اروپا ناراحته این قاچاقچی های مواد رو از ایران تحویل بگیره و نون مفت بهشون بده..ایران نون مفت نداره که به این حرومی ها بده..والله
سعید
در رابطه با اقای صباحی هم باید گفت اولا قانون اعدام از تکالیف شرعی است و دولت اسلامی هم مکلف به اجرای شرع..دوما حالا نه که اون صدکشور لغو کنتده اعدام از جمله امریکا-مگر در موارد معدود که اعدام میکنه-که هرسال سی هزار کشته بر اثر شلیک گلوله داره تبدیل به بهشت شدن..ودر ثانی هروقت سینمای امریکا این فیلمای سراسر جنایت و کشت و کشتارشو تعطیل کنه مطمئنا جوامع انسانی هم شاهد کاهش اعدام خواهند بود