منافع ولی‌فقیه با استبداد در سوریه گره خورده است

حسن هاشمیان - تحلیلگر مسائل منطقه

حمله زمینی نیروهای اسد، جمهوری اسلامی و شبه نظامیان لبنانی، افغانی، عراقی و پاکستانی هم تا اکنون با شکست مواجه شده است. علاوه بر این، موج جدیدی از کشته‌های ایرانی در خاک سوریه، فشار بر طراحان ایرانی جنگ در سوریه را بالا برده و پرسش‌هایی در میان افکار عمومی ایران ایجاد کرده است.

در روزهای گذشته برخی از فرماندهان سپاه و تعدادی از خبرگزاری‌های وابسته به آنها تلاش کردند با ارائه نقشه‌های جنگی، به سبک خود در باره مناطق تصرف شده و چرائی دخالت در سوریه، به افکار عمومی ایران توضیحاتی بدهند.

جمهوری اسلامی در میان همه کشورهای مداخله‌گر در سوریه، از شانس کمتری برای حفظ منافع گذشته خود در این کشور جنگ‌زده برخوردار است. ممکن است میان آمریکا، روسیه، عربستان سعودی، ترکیه، قطر، مصر و اردن توافق‌هائی بر سر رژیم سیاسی آینده سوریه شکل بگیرد و توازن منافعی میان همه آنها حاصل شود، اما برای جمهوری اسلامی ایده‌آل این است که فردی مانند بشار اسد یا کسی شبیه به او همچنان قدرت بدون رقیب سوریه باقی بماند و یک گروه، یک حزب و یک دسته با حمایت سازمان‌های اطلاعاتی و امنیتی بر دوش مردم سوریه سوار باشند.

منافع ولی فقیه سرسختانه با تداوم استبداد در سوریه گره خورده است و هر شکلی از تنوع سیاسی در سوریه با اهداف کوتاه مدت و بلندمدت ولی فقیه که تحت عنوان «محور مقاومت» از آن یاد می‌کند و در رأس آن خدمات رسانی مالی و لجستیکی به حزب الله لبنان قرار می گیرد، سازگار نیست.

سنی‌ها در سوریه اکثریت دارند، اما از نظر ساختار سیاسی جمهوری اسلامی می‌خواهد اقلیت علوی را هم‌چنان در مصدر امور قرار دهد.

در این راه، حکومت ولی فقیه کار دشواری دارد تا آنجا که در برخی موارد حتی خواهان مبادله جمعیتی میان مناطق سنی و شیعه شده است. به عنوان مثال در مذاکرات مربوط به «زبدانی»در نزدیکی دمشق و مرز لبنان، جمهوری اسلامی پیشنهاد داد که جمعیت سنی زبدانی را با جمعیت شیعه دو روستای «نبل» و «زهرا» در نزدیکی حلب که به محاصره مخالفان بشار اسد افتاده‌اند، مبادله کند. اما این پیشنهاد که بوی تجزیه سوریه از آن به مشام می‌رسید، به شدت از سوی مخالفان رد شد.

هرگونه طرحی برای آینده سوریه که مردم این کشور را از نظر سیاسی، اقتصادی و اجتماعی برابر فرض کند، با مخالفت جمهوری اسلامی مواجه خواهد شد، زیرا منافع ولی فقیه فقط از طریق برتری یک گروه و حاکمیت استبداد وابسته به آن برآورده خواهد شد و هر تغییر در شکل نظام سیاسی سوریه، در نهایت به ضرر جمهوری اسلامی منتهی می‌شود.

کشورهای شرکت کننده در مذاکرات وین به غیر از ایران، ممکن است در نهایت به یک توافق درباره آینده سیاسی سوریه برسند، اما برای جمهوری اسلامی تنها گزینه، استمرار رژیم مستبد و سرکوبگر بشار اسد است و در این راه ولی فقیه کاری دشوار و غیر ممکن در پیش گرفته است.